Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 13, 21 Nowemapa 1838 — Page 52
52 KUMU HAWAII. (NOVEMABA,
ana i keia wahi manao, e heluhelu oukou me ka noonoo pono i ka pili ana o keia olelo ia oukou, a e hana aku e like me ka ke Akua kauoha.
Na S. HAANIO.
WAIOLI, Okatoba 27, 1838.
Aloha oe, ke Kumu Hawaii. Ua hala na makahiki eono, mai ka manawa i hiki mai au i keia pae aina, a ua imi nui au e hoomaopopo iho i na mea e hoopoino mai ana i ko Hawaii nei poe kanaka. Auwe lakou! nui wale na mea koe e pono ai lakou. Ua hiki mai no ka malamalama e maopopo ai ka pomaikai, aka ua hoomakapo ka nui; nolaila ke noho ilihune nei, pilikia, hooluhiia, naaupo. I ko'u noonoo ana i keia mau la, kakau iho la au i ko'u manao, a ua paa kekahi mau hakina o ko'u noonoo ma kekahi mau pono e pono ai ko Hawaii nei.
O ka pono i ke kanaka i kona kino iho, a i kona uhane iho, a i kona waiwai iho; oia ka mea i kakauia. Malia paha o hooili hou auanei au i kekahi mea hou aku. Pono na'lii a me na kanaka ke heluhelu mai, i maopopo ia lakou ka pono o keia mau mea.
Na'u na W. P. ALEKANEDERO.
HELU 1.
O ka pono, oia no ka imi mau ana e haawi aku i kela mea keia mea i kona iho, a e uku aku hoi i kela mea keia mea e like me kona ano iho a me kana hana ana.
Ua maopopo loa ko ke Akua imi ana e hoopomaikai ai i na mea a pau ana i hana'i. Hana palua mai oia i na mea a pau, maloko a mawaho, Aia ke akemama maloko, a mawaho no ke ea, he mea e hanu ai: aia ka ike ana o ka maka, a mawaho no ka malamalama: aia ka lono ana o ka pepeiao, a mawaho no na mea kani: aia mawaho ka pono a me ka hewa o na hana ana, a maloko no ka lunakawai nana e hoomaopopo iho.
Ua ku na mea i hanaia i ka lokomaikai, ua haawi manawalea mai ke Akua i kela kanaka keia kanaka i na makana e pomaikai ai oia: a ua pono i kela kanaka keia kanaka ke lawe olioli i neia mau makana e like me kona makemake iho, me ka hoopilikia ole aku ia hai. Aole i oi ka pono o kekahi no ka nui loa o kona waiwai; aole i oi aku ka pono o kekahi no ka nui o kona ikaika, aole i oi aku ka pono o kekahi no kona akamai. Ua pono like lakou a pau e hooluolu kela mea keia mea ia ia iho ma na makana a ke Akua i haawi mai ai ia ia. Ua hewa o A, ke kanaka waiwai, ke kaili wale oia i ka waiwai o E, o ke kanaka ilihune: a ua hewa o I, ke kanaka ikaika, ke pepehi mai oia ia A, i ke kanaka nawaliwali. Ua hewa ke kanaka, ke kaili wale oia i ka ke Akua i haawi wale mai i kekahi; ina he alii i hana mai pela, a ina he makaainana, he aihue a he powa no oia. Penei ko ke Akua manao, "O na mea a pau a oukou e makemake ai e hana ia mai ia oukou e na kanaka, oia ka oukou e hana aku ai ia lakou.'' Ua ike no kela kanaka keia kanaka i kona makemake iho. Makemake no oia e ai iho ka ke Akua i haawi mai ai nana, aole ona makemake i kekahi e kaili aku a e hoopilikia mai: nolaila o kana e makemake mai ai, oia kana e hana aku ai ia hai, "oia ka ke kanawai a me ka ka poe kaula.''
HELU 2.
Eia kekahi mau makana nui a ke Akua i haawi mai ai i kela kanaka i keia kanaka nona iho, O kona KINO IHO, O ka waiwai, a me kona ANO iwaena o kanaka.
1. O kona kino iho. Ua hana mai ke Akua i kela kanaka keia kanaka i kanaka okoa. Haawi mai la ke Akua nana i kino i hiki ia ia ke ai i ka honua nei; i uhane hoi, i ike oia i ka oiaio a me ka mea e naauao ai; i makemake hoi, i mea e paipai ai ia ia e hana ikaika i kana hana; i lunakanawai maloko no hoi, i mea e maopopo ai ka pono a me ka hewa o na hana ana.
No ke kanaka no kona kino iho. Pono no ia ia e lawelawe e like me kona makemake iho ke hoopilikia ole oia ia hai; e hiki no ia ia ke hele i koaa wahi e makemake ai; a ia ia wale no kona wahi e noho ai.
I makemake oia e hana i kela hana i keia hana, ia ia wale no ia, a i manao oia e noho wale, ia ia wale no ia, ke hoopilikia ole oia ia hai malaila.
2. O kona uhane iho. No ke kanaka iho no kona uhane. Ua pono ia ia ke imi i kela naauao i keia naauao e like me kona makemake; aole hiki i kekahi ke keakea mai. Ia ia wale no kona mea e noonoo ai, a me kona manao e huli ai. Ina ma ka malamalama wale no kona imi ana i ka naauao, pomaikai oia ilaila, aole pono i kekahi ke alalai mai; a ina ma ka pouli kona imi ana, aole nae ia e hoohaunaele mai i ke aupuni, aole hoohihia ia hai, alaila aole pono i na mea a pau ke hoopilikia ia ia no kona imi ana ma ka pouli. Ia ia wale no ia; a e hoike auanei oia i ke Akua, i ka Lunakanawai hoopono no kana hana ana.
Aole no he pono i na kanaka a pau ke ae maluna o ka pono o kekahi. Aka ua hiki no i kela mea keia mea ke malama i ke Akua a me ka ole: a ma ka hoomana a kela kanaka keia kanaka e makemake ai, e hiki no ia ia ke hoomana aku malaila, aole na ke kanaka ia e hookolokolo ai, na ke Akua wale no ia wahi.
No ke kanaka no kona kino iho, a me kona uhane iho. Na ke Akua no i haawi mai ia mau mea nona. Nolaila ua pono like na kanaka a pau loa ke imi aku i ko lakou pomaikai iho. No ke alii ko kona kino iho a me kona uhane iho, no ka makaainana kona kino a me kona uhaue iho. No ke kanaka naauao kona kino a me kona uhane iho, a no ke kanaka naaupo kona kino a me kona uhane iho. Aole i oi aku ka pono o kekahi, ua like pu lakou a pau.
W. P. A.
Mokuna V.
UA lawehala na lima o ka mea palaualelo hana ole;
2 No kona lalau pinepine ana i na mea aole na kona lima ponoi i hana.
3 Manao iho ia ua nalo, nolaila lalau aku la oia, a hooao ae la i ka hua a kona lima,
4 Me ka ike ole i na maka lewalewa o ke Akua e nana mau ana ia ia i na manawa a pau loa.
5 Manao ae la ia e huna ia ia iho imua o kona poe hoahanau;
6 Aka, ua ikea ka eha o kona hooii ana ma kona mau maka,
7 No ka nui o ka popilikia nui i loaa ia ia ma kona naau.
8 Uwe ae la ke kanaka molowa hana ole, no kona hooluhi pioia,
9 Me ka hana uku ole, hana luhi hewa, pau hewa kahi hou i ke kahe aku.
10 Uwe no oia no kona pololi a me kona ehaeha mau ana.
11 A imi no oia i wahi e loaa'i ka maha.
12 Aka aole nae e hiki ka mea, ua hala ka wa pono no ke kanu ana,
13 Ua hiki mai hoi ka wa inu a me ka wa olioli,
14 Ua hookokoke mai ka hopena o na mea a pau,
16 A o ka mea noonoo ole ia ia iho, e make no oia.
16 A o ka mea i haalele i kona hewa me ka mihi e loaa io no auanei ia ia ke ola mau loa. Na KALAMA.
Ua paiia KE KUMU HAWAII ma ka mea Paipalapala a na Misionari, Honolulu, elua hebedoma hookahi pepa, o Wenede ka la e pai iho ai.
Eia ke kuai ana, hookahi makahiki, $0,50, a na mea e lawe i ka pepa a pau.