Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 6, 15 August 1838 — Page 23

1838.) KUMU HAWAII. 23

ke keiki; aole nae laua i ike na mea nana i malama ke keiki.
                Moe no lakou, a i ke aumoe, aa mai ke ahi a nui loa, pau ke kala o ka hale, pau pu me ke kaikamahine i ke ahi. Hoala koke ua kaikamahine la i na makua; "Pau kakou i ke ahi." Ala koke laua, holo pu aku la iwaho me ke kaikamahine; ua wela iki ke kane, pau ke kaikamahine. Noho lakou mai ke aumoe a ao; noho no lakou me ka makau a me ka mihi i ko lakou make; aole no o lakou kapa, noho wale no lakou i ke no me ka hilahila; hiki aku kanaka, pupue wale iho no. Oia ke ano o ka make.
                Poakahi make o Aki ula Haleili, oiaio no ua ike maopopo ia ka hewa o ke ahi baka. I kuu manawa puhi baka, malama au i ke alii i ka po. Hiamoe pu au me o'u kanaka me ka hiamoe nui; aa mai ke ahi, pau ke kapa o kahi o makou i ke ahi, a me ka moena; pau ko maua lauoho. Ala koke makou, a kinai malu, me ka hoike ole; huna malu no. Oia ke kumu o ka hewa, e hou ana iloko o kuu naau; nolaila, haalele loa au i ka baka, no ka ike i ka hewa a no ka nui o na mea ano ino kekahi. Oia ku'u manao i olelo ai, aole e puhi a make. Na'u ua ALAPAI.

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, AUGATE 15, 1838.

                AUGATE 5.—Pae mai Mi. Gulika mai Kauai mai, o holo ana i Hawaii, no ka mai kekahi ona, a no ka makaikai kekahi. Ma ka la 7 pae mai o Mi. Emekona ma i ke kakahiaka, mai Hawaii mai, a o Mi. Rikadi i ka auwi ana ae o ia la hookahi no, mai Lahaina mai.
                Aug 9. Holo aku la o Piia laua o Paalua, o Mi. Gulika laua o Kanaina, a o Mi. Diela kekahi, na ee moku o Piia.
                Ua hiki mai ka palapala a Opunui, a me Kunui, a me na palapala ekolu a Kalama mai Lahainaluna mai, a me ka Kaope hoi mai Ewa mai. Aia a kaawale makou alaila nana pono i ua mau palapala la a koho aku i ka mea kupono i ke pai ana. Eia keia mea a makou i ike ai, he hapa ka maikai o ka palapala lima a Kaope laua o Opunui, e aho ke kakau a maikai i maopopo i ka maka na hua, i oluolu hoi ka heluhelu ana.

MARE.
MAREIA

                E Mi. T. Koana ma Hilo i ka la 14 o Iulai, o Lorenezo Laiana me Lucia G. Semita, a i kekahi mau la hele laua ma Waimea e noho ai.
                Ua maopopo paha ia oukou i ka haalele o ua wahine nei i kona inoa Semita a mai keia hope aku e kapaia'i ma ka inoa hou o Laiana, eia no ko makou aoao.

No ka make ana o Ribeka Kapumauu.

                I ka malama o Ianuari, i ke kolu o ka la o ia malama ka make ana, i ka makahiki o ka Haku 1836. He loihi ka manawa o kona mai ana. I ka malama o Ianuari, l835 ka hoomaka ana o kona mai ana a hiki keia makahiki 1836. Eia, ke kumu o kona mai ana. Olelo aku la oia i kekahi, e kii aku oe i ipuawaawa; a loaa mai la, lawe ae la ia i ka pala oloko o ua ipu nei i laau, a hoene iho la, a naha aku la. Loihi loa ka naha ana ekolu hebedoma. Alaila loaa ia ia keia mai he li, a me ke kuni. Ola no ia i kekahi mau hebedoma elua paha a ekolu paha, alaila hiki mai no keia mai, a nawaliwali no ia i kekahi manawa, pela wale ia i kela manawa i keia manawa. Oia no ke kumu o kona nawaliwali a hiki i kona wa i haalele mai ai i keia ao.
                Auhea oukou e na wahine o Hawaii nei? E noonoo pono oukou i ke kumu o ko Ribeka mai ana. No ka mea, o ka laau i manao nui ia e ko Hawaii nei he pono, ua hooliloia i kumu no ka make. Aka, no ka loihi o ka mai ana, no ka lokomaikai wale o ka Haku, e ao mai ana ia ia i makaukau loa ia, i pono ai hoi kona hope. Ua noho no oia maloko o ka ekalesia i na makahiki eha, aole nae ia i hoomakaukau. A no ka loihi loa o kona mai ana, mai ka malama o Ianuari a hiki i ka malama o Okatoba, hoomahuahua loa kona mai. Alaila hoomaopopo loa ia ka hua e ku i ka mihi, ike iho la ia i ke ano o kana hana ana. Mai laila mai a hiki i ka malama o Novemaba, olelo maoli mai la ia i kona manao oiaio, ua ike a'u i ka pono ole o ko'u manao. Mailaila mai a hiki i Detemaba, hai mai ia i kekahi mea hou i loaa mai, he mea uuku ka make ana o ke kino, he nui loa ka make ana o ka uhane.
                Eia no kekahi olelo ana. He mea weliweli loa ia ia ka halawai ana me ke Akua, ua manao hoi oia, he pono a he pololei ka ke Akua hoopai ana mai i kona hewa. Nolaila, i ka wa i uwe aku ai kona makuwahine ia ia, hooikaika mai la oia ia lakou, i mai la, Mai manao nui oukou i ka make ana o ko'u kino; no ka mea, he mea ole ke kino, aka o ka uhane ka mea nui. Nolaila, e uwe oukou i ko oukou uhane. E aloha aku i ke Akua, e manao nui i ko Iesu make ana no kakou. Malaila oukou e paulele nui aku ai.
                A pela no hoi ia i olelo aku ai i kana kane, i aku la, Auhea oe? Pane mai la ia, Eia no wau. Olelo aku la ia me ka waimaka i kana kane, E noonoo pono oe, e hoomakaukau hoi, no ka mea, ua waiho mai nei ke Akua ia'u imua o kou alo, i aniani nou, e nana oe me ka hoomanao iho, no ka mea, ina i make a'u, aole paha liuliu imi koke ae oe ia'u. Nolaila, e hoomanao iho oe i ka kaua kaikamahine ia Hana, eia'e no ia ma Lahainaluna nei, aole ia i liuliu aku nei, he umikumamakahi wale no malama, a ua kokoke mai nei paha ka manawa e loaa aku ai paha ia ia'u. Aole ona manao e ae, aole pilikia i ka make o kona kino, aole i kauoha mai i ke kane e malama iho oe i na makua o kaua, aole no hoi i kona kapa, aole loa no i kekahi mea e ae.
                Pela no a hiki i kona la i make ai. Ua like kona make ana me ka hiamoe.
KAIO.

Lahainaluna, Maui, Iulai 5, 1838.

NO KA POALIMA HAI MANAO.

                He wahi manao ko'u ia oukou a pau e na kamalii o ke kulanui nei, mai ka mea nui o kakou o Kamakau, a hiki ia Hapauea, mai ka mea mua ia Aumai, a hiki i ka mea hope loa ia Samuela.
                He wahi manao hoakaka ko'u ia oukou a pau loa, ua makemake nui ko'u naau e hoomaopopo kakou i na manao a pau o kakou i hai ai i kela poalima keia poalima, mai ka wa mai o ko kakou komo ana mai i keia kula ko kakou hai manao ana, a hiki loa mai i neia manawa.
                E pono kakou ke hele loa mamuli o ia mau manao a ko kakou waha i hoohiki ai, no ka mea, ua hai ae kela mea keia mea o kakou a pau me ka hoohiki pu i ko ke Akua inoa weliweli ma kona manao iho. Aole loa kekahi o kakou i hai i kona manao me ka hoohiki ole i ko ke Akua inoa weliweli loa, a ua lohe kakou i ka manao o kela mea keia mea o kakou, ua pono a ua pololei ma ka olelo ana, a me ka hoolohe ana o ka pepeiao, aka, aole nae i hooko e like me ka mea a ka waha i olelo ai. Aka, eia ko'u mea e hopohopo nui nei ia kakou, a me kuu makau; Ina ma ko kakou manao ka pololei, aka, ua kekee ka kakou hanu ana, ua hoohiki ino loa ka kakou hana ana, ua hoohiki ino loa kakou i ka inoa hemolele o ke Akua mana, a ua hoohewa ko kakou waha ia kakou iho.
                E hoomanao kakou i ko kakou waha, no ka mea, o ka olelo ana ma ka waha o ka hoomaemae ana ia ia waho o ko kakou mau kino, aka o ka manao nui ana ma ka naau ia ia i na la a pau me ke aloha aku, a me ka malama ana i na mea a pau ana i kauoha mai ai ma kana olelo, penei, "E aloha aku oe ia