Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 1, 6 June 1838 — He manao hoakaka i kekahi manao ku e. [ARTICLE]

HE MANAO HOAKAKA I KEKAHI MANAO KU E.

Ua lohe au i kekahi manao no na malihini, ua paiia ma Honolulu: penei ka'u mau huaolelo i lohe ai a. "Ua ao nui aku no misionari i na mea o ka uhane wale no, aole i na mea o ke kino." E na makamaka; mai hoohewa wale oukou i ko oukou mau hoahanau ma ke kino: no ka mea, ua ike makou ia Iapeta nana o Gomera i laha aku ai na mamo a noho ma ke kumu o ka muliwai o Danuba, Kin. 10: 2; a malaila i laha mai ai oukou, no loko mai o keia koko hookahi; aloha ino. Ke hai aku nei au ia oukou e na makamaka aole mea i koe i ka haiia e na misionari, e like me keia mau pauku ma Epeso, 38: 9, "Ua haawiia mai keia loko makai ia'u i ka mea uuku loa i na haipule a pau, e hai aku ai au i na lahuikanaka e i ka waiwai kupanaha o Kristo. \ e Imakaka aku hoi i na kanaka n ]»a'i i k<* :um o ka nuvi pohihihi i liun.ii i inai k<* kinnu mai iloko oke Akua, naaa i'lia:ri nu inea a pau in i o lesu lvristo |a." Kia hoi. o ka nnnao ma ke kino, u:i h ii mai lak-Mi aole i liuna, o ka poe i iio!io p i me Inkou o inakou, ua hoike niai lakou i na oihana o ko oiikou inau aiiia, e h uia sopa, kamena, lole, pepa, l»a:i'l i. kun i*i, niahiai. A u » kukalaia aku i ka aha nui. i ka wa pono ke haiia ak'i ko ke kino maii inea, nole i ka Im kapu. l'euei ke kukala ana niai, o ka hana ikaika o na limn; e hootnaikai i ka lepo, e kauu nui i ka ai, e kanu i puliipulu, e kauu i ko. I inai penei, ona uiea keia e pono ai ko oukoii iu ui kimi, o na kane a ine nn wahine, a me na keiki. a oukou, e liana i hale inaikai a noho oluolii oukoii, e like me kn poe aina naauao. Kia ho: ko inakou manao, ua ike koke ilio nei inakou i keia wa hou, i na makahiki 13 paha, ua iuaopopo i ■ ko inakou manao e noho nei, o ka poe hai mai, i ko ka t(!iane, o iakoii ke hai maopopo mai i ko ke kino, n o ka poe ina ke kino, o lakou ke ao ole mai i na mea o ke kino. No ka mea, ua kahiko ka noho ana

o na haole maanei, he poe hai ole lakou i na mea o ka uhane, aka, aole makou i ike ia wa i na halekula no namea o ke kino, aole hale no ke kamena, no ke Bopa, no ia mea aku a ia mea aku, nka ia wa, he nui no namoku i kapiliia no Ka-nehameha a me na lii, aole kumii o ka hoomaka ana e hana i keia hann o Waipa ka inoa o kahi kanaka aole inea kokua ia ia. Penei ke kumu 0 kona ike ana, a f u i lohe ai ia Kamehameha: ' Ku inai la kekahi moku haole o Koki ka inoa i Kealakeakua wahi ana, n kiola lokou i uka i kekahi waapa aole 1 hooniaknia, a okioki lakou i na papa, i ka wae, a niakaukau hoomaka lakou e hnna, ua haka pono kona manao a pau keia hana ana, ua lioomaka ia e hana i wnapa nona e like me kana mea i ike ni, he wiliwiii ka papa, he kauwila ke kui, a paa no, lohe au malaila ko Wuipa holo aua a hiki aku i Oahi: paha. Ma ia hope mai,: ua nui loa na nioku a nie na \vaapa: no ka mea, he Alii naauno ia, he mnlama i ka poe panhana, a me na kanaka iiiōōnoo, he malama i na kanaka koikoi a me ka poe nui, a i na kanaka liilii, a ine na malihini. 0 keia niea a inakon i ike aku ai ia ia e hana mai ana, nole makou ike i ke kumu o keia mea, o koiio pono iho no paha. Aia no ma Kona i Hawaii kekahi mala kupanaha ana i hana ni, o Kuahewa ka inoa, no ka iniea, ua ninu loa keia ai o ke kupu ana, o ko'u manao wale, he 25 makahiki o keia ai i ka ulu ana paha, inai ka wa uukii o kana mau keiki a moopuna ka ai nnao ka ai, a e kualua paha, aole a'u i ike i kekahi mahiai ma keia pae aina e like pela, o keia hana ana ea, o ko Hawaii akamai no ia. * Eia hoi ko keia wa hou; ma Wailuku nei ea, ua akaka he halekula haua lole ua hanaia, ua ike na'lii a me na kanaka he lole paa loa, oi aku o kahi lole a oukou i lawe mai ai. Ke Kotno nei makou i ka lole 'me ke kaukini, ua paa keia mau mea, o ke kaawe ua paa paha. A o kanaka, ike mai lakou i ka pono o keia mau mea, ae iiiai a hooia mai kekahi; o ka hana ana, oia ka mea e hoole mai, i ka nana aku he maka

hauoli ine ka iiiinamina, ti« liiMwia e hana mai nna, aole mea i hii> i mala puliipulu, hookahi %ale no pw> ha i hana. la wa, aole I «aopopo kē kmnu o keia hana ole aaa, • amtmpe iki mai, lohe aku au iwaeaa oki aM*nui i ka pane ana ae peneia. t4 Ua aii kai ka lole,~ua pono ka hana aam* «hoa, aole pono ke kanu." i mai kekahi pa» nei, No ke aha ho»? O ka meakooa lui inanao ea, hooakaka mai la ia paaeii "Aole anei oe i ike, ua ohi mal na konohiki o ko waho ia? A ohi maina hda, a ka lopa, a ka lopnkuakea, a make loa wau ka lopahoopiUwnle: o na pa*u pelapela no ia o Hawaii nei, a me keia « hoi he lole, aole loa e koe iho kekahi apana nou." A lohe au, mahalo aku no i kona inanao me ke aloha, he naauao loa i ko'u manao. I keia manao, ua maopopo ia'u, pela no ka manao o na kanaka niai Hawaii a Kauai; o ka poe ike i ke ikaumaha. Eia ko*o nmnao ia oukou, e, noonoo kkkou i ke kumu o keia hana ole ana O na fcaf^ka t no ka niolowa pahaf No ke ao ole ia pt< lia? No ka nui o kaiilo paha? SMolioo kakou a pau i ke kumu o keia hoomaloka nn;i, pehen? Eia ke kumu i ko*u nuuMO. O ka ike ole o kanaka i ke Akua; o ka naaupo a uie ka liewa o kanaka, noke* ia hoi, aole ike ke kanaka i ke doh« i ko lakou mau hoahanau, mai loko mij o ke kanaka mua |oa. No keia ua hoolilo kekahi o lakou ia lakou i poe 11 u i, me ka manao ua oi aku lakou ka poe koikoi a mamao loa i ka poe ilihune, aole hui pu i ke koko hookahi, nolailn, hoowahawaha lakou i ko lakou mau hoahanau ilihune, a launa aku no rae ka poe like. O ka poe ilihune o Hawaii, ua kapnia he lepo, o lakou ka poe imt waiwai na ka poe koikoi, mahiai, hanai holoholona, kuku kapa, lawaia. O kēia poe liilii, aole e pono ia lakou Y ka* lua i ka puaa nui anana, o hemo, n la* we ia kahi e mahiiai ai; pela na nea nui a pau i loaa ia lakou o ke kuh«)« loa, a haoia a hele aku no me ka fiimaka a me ke kaumaha nui. aMia ino. keia poe. Pela mai ka wa kahik» mm, a pela no i keia wa. Eia ko likmi mu inoa i kapaia aku ai, he lopa, lupak— kea, lopahoopiHwale, kuewa laaiKWi,

he in— lipowhawahwia» e ka poe i huo> v«iv«iia. A peliea? E nuonou kakou i ke kumu o keia hoownlinwahaia. Fcaei ko'u manao, o ka poao «»les o ko lakou noho ana, ua kokoke like lakou me na holoholona, no ka inea, lewa wale lakou i o i o aole paa ka wawae, no ka mea, o ka hemo o ka lawe Wnle ia o ka hana kaumaha a me ka hoohewaia, o lakou a pau. Nolaila ka ilikole o kanaka ma keia pae aina maikai, i ko'u noonoo. Ua ike au i ka liana ana a ka poe liilii i kapaia aku ai he lopa,. penei, ua mahi liilii lakou ina ia walii aku aia wahi aku, no ka iiiakau i ka hemo a me kalawe wale in, no ka mea, ina e lilo koke ia wahi a koe ko kauwahi e ae, oia ka poinaikai o ka poe ilihune, a i ka wa hookupu ea, u-i lilo ko lakou mau mea ia mahina aku a ia luahiiia aku, kokoke moe wale na kino. E ko Hawaii a me na malihiui, e nina kakou i keia mea kupanalia, o ku hemo a ine ka lawe wale ia, o ka hookauiiiiiha wale aku a pihoihoi loa ka poe liiiii, alolia wale, owai ko oukuu e kau pouo i keia paona kapakahi ? Aka iun e piha ka honua i ke aoia ea, alaila nui io ka pomaikai e like penei: Mat. G: 33. u Aka e iini e aku oukou inainua i ke aupuiii o ke Akua a nie kana p<»no, a e pau ua mau inea la i ka haawiiu nmi ia onkou." Aloha kakou a pau iioko o keia ola ana. Wailuku, Maui. N.i 11. K.