Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 1, 6 Iune 1838 — Page 2

2 KUMU HAWAII. (IUNE.

he inoa hoowahawahaia, e ka poe i hoowaiwaiia. A pehea? E noonoo kakou i ke kumu o keia hoowahawahaia. Penei ko'u manao, o ka pono ole o ko lakou noho ana, ua kokoke like lakou me na holoholona, no ka mea, lewa wale lakou i o i o aole paa ka wawae, no ka mea, o ka hemo o ka lawe wale ia o ka hana kaumaha a me ka hoohewaia, o lakou a pau. Nolaila ku ilikole o kanaka ma keia pae aina maikai i ko'u noonoo. Ua ike au i ka hana ana a ka poe liilii i kapaia aku ai he lopa, penei, ua mahi liilii lakou ma ia wahi aku a ia wahi aku, no ka makau i ka hemo a me ka lawe wale ia, no ka mea, ina e lilo koke ia wahi a koe ko kauwahi e ae, oia ka pomaikai o ka poe ilihune, a i ka wa hookupu ea, ua lilo ko lakou mau mea ia mahina aku a ia mahina aku, kokoke moe wale na kino. E ko Hawaii a me na malihini, e nana kakou i keia mea kupanaha, o ka hemo a me ka lawe wale ia, o ka hookaumaha wale aku a pihoihoi loa ka poe liilii, aloha wale, owai ko oukou e kau pono i keia paona kapakahi? Aka ina e piha ka honua i ke aoia ea, alaila nui io ka pomaikai e like penei: Mat. 6: 33, "Aka e imi e aku oukou mamua i ke aupuni o ke Akua a me kana pono, a e pau ua mau mea la i ka haawiia mai ia oukou." Aloha kakou a pau iloko o keia ola ana.
Wailuku, Maui. Na H. K.
 

PEHEA KEIA?

                Auhea oukou e na lii, a me na lunakanawai, a me na luna hookolokolo. Eia kuu manao ia oukou a pau loa, e nana pono mai oukou i ke kanawai a ke Alii nui ma ka lani, o ke alii kiekie loa maluna o na'lii a pau, o Iehova no ia: ke manao nei au ua haahaa ko Iehova kanawai ia oukou e na'lii, eia ko'u wahi a'u i manao ai i ka haahaa o ko Iehova kanawai, o ka pakele ana no o kekahi poe pepehi kanaka, ua liia kekahi poe, ua hoolaia kekahi poe, no ke aha la hoi ka li ana o kekahi poe, a pakele hoi kekahi poe, ma ke aloha wale anei? E noonoo pono oukou malaila e na'iii, ma ia kanawai. Eia keia kanawai a'u i manao ai i ka hoemi o oukou e na'lii, o ke kanawai ona lama ua hoike mai ke kanawai eono kala, no ke aha hoi ka uku ole ana. E hoakaka pono mai oukou ma ia kanawai, ke ninau aku nei au ia oukou, ina, o ka mea anei i unu i ka lama maloko o ka hale aole i puka iwaho aole anei e pili? E hoakaka pono mai oukou ma ia wahi, e na'lii; ina hoi o ka mea i unu a ona a hele hoi ma ke ala me ke olioli, aole anei ia e pili, no ka inu lama olioli, a hula, anei, nona anei ka pili? E, noonoo pono oukou ma ia wahi e na'lii, mai hoopakele wale oukou i keia kanawai ina pela ka hoopakele ana a oukou e na'lii ia mau kanawai, alaila lana ka manao o ka mea hewa maluna o ka mea pono, oia ko'u manao no ia mau kanawai. Na'u na KANE.
 

E NOHO MAKAUKAU HOI OUKOU.

                Eia kekahi kaikamahine no Waimea, i Oahu, ua make, i kaaia e ka pohaku. Eia ka mea i kaa ai ka pohaku; o ka huihui papapa maloko o ke kowa o ua mau pohaku la, huki mai la kekahi kaikamahine i ke ka o ka papapa, ua lalau iho no, aohe loaa iho; nolaila i huki ai, i ua ka papapa la; o ke kaa mai la no ia o ka pohaku, a pa no, a make loa. Aole nae o ke kaikamahine nana ka papapa i huki ai, a kaa mai ai ka pohaku, aole oia i make; o ke kaikamahine malalo aku e pii aku ana, oia ka i make. Ekolu i hele ai, elua mau kaikamahine i naauao iki, hookahi kaikaimahine naaupo loa; o ke kaikamahine no i make ai, he pakele wale ana iho no na kaikamahine la, nana i huki ka papapa ua kaa pu no laua me ka pohaku, kaa aku la ka pohaku ma kahi e, kaa aku la ua kaikamahine la, ma kahi e, oia kona mea i pakele ai, a e kaa mai no ka pohaku ma kona wahi i kaa mai ai, ina no la ua make pu laua, hookaki no la kaikamahine e pakele o lakou.
                Eia na kapuai, ka kiekie o kahi i kaa mai ka pohaku, he umikumamawalu. Eia ka inoa o ke kaikamahine i make ai. Puikaika ka inoa. Eia ka inoa o ke kaikaimahine i kaa pu ai me ka pohaku, a pakele ai ia, a make ai hoi ke kaikamahine e pii aku ana malalo aku, o Kahaulilo kona inoa. Eia ka inoa o ke kolu o na kaikamahine, o Kaheleua kona inoa.
                Ua pau malaila ko'u manao.
Na'u na KANE.
 

NO KEKAHI KANAKA LELE PALI.

                Aloha oe e Tineka. Eia kekahi mea i loaa ia'u. I ko'u hele ana i Maunalua, lohe au, ua lele kekahi kanaka i ka pale o Nuukauila. I ka la 11 o Aperila lele oia i ka pali. He pali kiekie loa, o Kekiio kona inoa. Eia ke kumu o kona lele ana i ka pali; ua hoohiki oia i kana puaa, a ai pu me ka uala, a me kona ipu baka. Ua olelo ia penei, i na kanaka; e kapu ko'u ipu baka, a hamohamo oe i ka lae o ka mano, alaila oe pupuhi i ko'u ipu baka. Pela kana olelo ana i na kanaka o ko lakou wahi, oia ke kumu o kona hewa.
                Ua manao au, he akua kii kona; a he akua mano paha; a he akua pohaku paha kona; aole paha ia i malama i ka ke Akua olelo, o Iehova, a hiki i kona manawa i hele ai i ka ai i Koolau o Waimanalo. Ma ka pali no kona hele ana, a hiki i kauhale, olelo mai la kona makamaka ia ia, e ai oe, a hoi aku. Aole ia i ai; a hoi mai la no ia me ke kaumaha, a hiki i ka pali, pii mai la oia a waena o ka pali hoomaha oia, a eu ae la ia e pii hou aku; aole ia i ku ae iluna; lele koke aku la no ia, aole i ike i kona hoahanau, a me kona makuakane i kona lele ana i ka pali, a me ka wahine ana i moe kolohe ai. Ua hoonui oia i na mea o ke kino, ua uuku ko ke Akua manao ia ia.
                Oia ko'u manao i ka poe e ola ana. Ua pau ia manao o'u.
 

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, IUNE 6, 1838.

                KE KUMU HAWAII. Auhea oukou e na mea a pau, i lawe i ke Kumu Hawaii, mai ka hoomaka ana o keia palapala ma keia pae aina, a hiki loa i keia manawa? E noono pu kakou i kekahi mau mea, e pili ana i keia pepa, mai ia manawa mai; a me na mea e pono ai i ke Kumu Hawaii, ma keia hope aku.
                Ua paiia he mau tausani eha, i kekahi manawa, a ekolu tausani me na haneri keu elima, i kekahi manawa; a ua hoolahaia ia mau pepa mai Hawaii a Kauai, ma kela wahi a ma keia wahi, i naauao ai keia lahuikanaka. Nui loa na manao i paiia iloko o ke Kumu Hawaii, i keia mau makahiki i hala iho nei. He mau manao o na misionari kekahi, a he mau manao o na'lii kekahi, a no na kanaka maoli hoi kahi. He mea hoakaka kekahi, he mea hooikaika kekahi, he mea ninau kekahi; a me na mea e ae, he nui wale. Nolaila, ke manao nei au, he mea maikai loa ke Kumu Hawaii no oukou, e ka poe e heluhelu pinepine ana mai.
                Aole paha pono e waiho wale aku i ke pai ana o keia pepa ma Hawaii nei, no ka mea, pehea la e hiki ai i na kanaka ke hoolaha i ko lakou manao ma na wahi a pau o Hawaii nei, ke pai ole ia ua pepa la? Aole e hiki. E hiki paha i kekahi poe ke kakau i ko lakou manao ma ka palapala lima, a e hooili aku i ko lakou makamaka ma na aina e; aka, o ka nui o ko Hawaii poe kanaka, aole lakou e hiki, no ka noho naaupo ana, a me ka manao ole paha o lakou. Nolaila, ke manao nei makou, e pai hou ke Kumu Hawaii i kekahi makahiki hou; a, eia ka pepa mua o ka buke ha o ke pai ana.
                Auhea oukou, e na mea a pau i lawe i keia pepa ma na makahiki ekolu, i hala aku nei? Eia ko makou manao ia oukou. Aole