Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 19, 14 February 1838 — NA NA KAMALII. [ARTICLE]

NA NA KAMALII.

Aole ona maka maoli, e 010 anei kana ike? He mea pono anei ke hana i ke kii mc ka manao ua like ia me ke Akua? Puk. *20 : 4. Oih- 26: 1. Kan. 4: IG. 5, 8, 27: 15. Hal--97: 7. Hiki pono i ke kanaka ke ike maka'ku? 10. 1: 18. Puk-33: 20 Kan. 4: 12Ile mea alia ke Akua? loane 4: 24-. Heaha ka mea a ke Akua e papa mai ina ke kanawailua? Pehea na kanaka ua malama anei ? Pukaana 32: 4. Kan. -32: 1G i(i: 0. Pehea ko Ilawaii nei i ka manawa knliiko? Pi'hea ka nui o na kanaka ma ka honua n«'i i keia manawa. lie hooinana kii anei? II- H. 11. I 11 m.i; 111. A(tlc i hoike ke ola'na o ke Akua n»c ko kekuhi mea e ae. Eia kekahi mea e like ole ai. 0 ke kumu ole a nie ka pau ole anai o kona ola ana. Ina he anela ua ninopopo ke kiimu o kona ola ana. Ina he kanaka he kuniu no o kona ola ana. A ua hookumuia ke ola ana o na holoholona. Ile kumu no o ke ola ana o na mea a pau. Aka, aole loa i hookuinuia ke ola ana o ke Akua. He kupuna mua ko ke kanaka a he hanauia'na kona, aka aole pela ke Akua. l'a kamalii 110 ke kanaka i kekahi manawa; aka aole o ke Akua wa kamalii, aole ona \va opiopio—aole ona wa kahiko. Aole kumu o kona ola ana, aole hoi he welau. Aole i hoomakaia, aole hoi e hoopauin'ana kona ola. Ola man loa no ke Akua mamua o ka hookumu ana i ka honua, a e ola mau loa ana no ia mahope. i 0 na makahiki o ka la a o ka mahinaa o na hoku, e emi ana no ia a mamuliino e pau, a pela no na makahiki o ka honua aple e mau loa'na, mamuli pau, a pela no na makahiki o na kanaka; aka o na makahiki o k« A-

Hklii 11. JSo ko ke Akua Uhane wale ana. Mai kuhihewa kakou he mea kino ke Akua. Aole loa ona kiuo. Aole ona ano e like ana me ko kekahi mea e. Aole ona helehelena maoli. Aoie ona loa, aole laula, nole kiekie, aole manoanoa- Aole e pili iki ana ia mau nioa ia ia- Aole pono ia ia ka maka, ka pepeiao; ka iimu, ka wawae. Ue ike iio kona, aole nae he maka; he lohe, aole nae he pepeiao; lie ole.lo, aole nae he waha; lie hana no; aole nae. he lima ; ho hele aole nae he wawae. Aole pili ke'eahi ano oke kaiiaka ike Akua. Nolaila ea. he mea ln:wa loa ke hana kekalii i k(? kii me ka 'manao ua like ia me lu* Akua. Aole hiki pono i ke kanaka ke ike inaka'ku i ke Akua, no ka mea. he uhane uuile no ia. Ina paha he kino koua e like me ko ke kanaka. ina ua ike maka ia oia e kakou—aka ua t mai lesu j»euei. "Aole'he kanaka i ike i ke Akua." 10. 1; |S. l'uk. ,'U: 20. Kan. 4: 12. No kon:i noho uhaue ana, nolaila, hiki ole na kanaka ke hana i ke kii e ku like ana ke ano mo ko ke Akua—a nolaila papa mai ma ke kanawai lua peneia, "Mai hana oe i ke kii i kalaiia nouNo ka mea aole loa e like ana kekahi mea i lianaia e ka lima kanaka me ke Akua ike maka ole ia. Aole pono e kuhi he niea aha ke Akua? Ua like kona ano anei me ko kekahi mea e oo? Is. 40: 18. 46: 5. Oihana 17: 20. He helehelena maoli anei kona? Ua loaa ia ia anei na lala?

kua aole loa e pau. () ko ke Akua ola mau loa'na, lie mea weliweli ia no ka poe hewa—a he mea olioii ia no ka poe pono. No kona ola loa aua, aole e pa> kele kekahi kanaka i ka hookolokolo pono ia. Ua nui Ina iio na wahi maloko o ka palapala heniolele e hoomaopopo ana i ke ola mau loa ana o ke Akua. Eia mai kek(\hi Hal. 90: 2,4. 93: 13. 143: 13. 9: 7. 102: 12,24,27. 135: 13. Sol. 8: 26. U. 57: 15. 40: 28. 63: 16. 1 Tim. I: 17. 6: 16. Kan. 33: 27. Ro. I: 20. ler. 10: 10. 2 Pet. 1: 11. loba 10: 5. 36: 26. Dan. 4: 34. G: 26. lle mau mnau. Ua like anei ko ke Akua ola'na me ko kekahi mea e ae? Heaha kekahi mea e like ole ai? Nowai mai ke Akua? aole nna kupuna uiua anei? Aole anei i hanauia ? He mea hanaia anei ke Akua? la ia anei ka wa kamalii? Ka wa opiopio a nei ? Ua mahuahua mau makahiki? Ua emi aku anei? m kumu anei o kona ola ana? Aole anei i hoouiakaiaknnaola. Pehea i ka wa aole i hanaia ka honua, aole i hanaia kekahi.n.iea e,-ola no anei ke Akua ia wa? Hc Akua anei kekahi mea i hanaia? Ina he mea hanaia ke Akiia ua Akua anei ia? He pono anei ke kapa aku i kekahi mea i hanauia he Akua? Ina wha he mea hanauia o lehova ua akua anei ia? Owai ka mea nui, ka mea i hookumuia anei, o ka mea nana ia i hookumu mai paha?- Ina he inea hookuinuia ke ola o ke i Akua, ua Akua io anei ia. He mea aha ke ola uiau loa ana o ke Akua no ka poe hewa? He inea aha ia no ka poe pono: E nalo ana anei ka hana ino ana ia ia mai ka hookumu ana o ka honua? E nalo anei ia ia 'kekahi kanaka inilii? Aole anei he pono ia oukou e makau a e mahalo I ke Akua ola inau Ioa? | 11. R. H. ' ■ j ■ llilo, Detemaba 27; 1837. ►Vo ke kaahek āna e hoik* i na kula ma Puna. Manao o Mi Laimana e hele ia ma Puna me na haumana kamalii ana, • hoike i na kula mai Keaau a Apua, a o hai aku i ka olelo a ke Akua i na kana-

k«y aka, ua pilikia ia no ka mai o kani keiki, aole loaa ia ia ka hele ana ia wa no ka pilikia, alaila, haawi mai la ia i ka hana ia maua me Kuhio. I ka la 27 o' Novemaba, l»ele aku la maua a me kahi mau kamalii 15 lakou, a me kahi hoahaHau, a hiki makou ma Keaau, hoike kahi, Ahualaea, ona kamalii, 28 1) na kanaka makua ike, 74 O ka poe ike ma na hua, 22 A pau ka hoikei hai aku makou i ka olelo a ke Akua i kanaka i akoakoa mai a pau ka hana malaila, hele ma kahi aoao o Keaau hoike, ona kamalii, 30 O na kanaka makua ike, 53 A pau ka hana ma ia wahi, hele a moe ma Makuu ia po. Kakahiaka hoike laila, o na kamalii, 25 O na kanaka makua ike, 59 O ka poe ma na hua, 8 A pau ka hana ma ia wahi,hele a Waiakahiula hoike. O na kamalii, 49 O na kanaka makua ike, 63 0 ka poe ma na hua, 11 A pau ka hana ma ia wahi. hele aku na Namanu hoike mai ke kuia kamalii u Kunhopea. O na kamalii mai Kahuwai :i Kapoho, 92 O na kanaka niakua ike iuai Kahuwai a Puna, 76 O ka poe ike ma ka hua. 36 O ka poe kanaka ike n.o Kula, 28 O ka poe kanaka makua ike o Kapoho, 16 A pau ka hoike ma keia māu kula, hai nku o Kuhio i kanaka i ko lesu aloha, a nie kona iiiakpinake e ola lakou; a pau ka hnna inalaila, he!e aku niakou rna Puna e inoe ai ia po I kakahiaka halawai ina Puna, a pau ka hana ma ia wahi, hele aku ma Polioiki hoike, o na kamalii o Pualaa, 17 O na kannka makua ike, 25 O ka poe ina na hua, 6 O na kamalii o Pohoiki, 37 O na kanaka inakua ike, 49 A pau ka hana ina ia wahi, hele ma 0pihihikao hnike, O na kamalii, 24 O na kanaka makua ike, 45 A pau ka hana ma ia wahi hele aku a Kainaili hoike, o na kamalii, 12 O na kanaka makna ike, 20 A pau ka haua, moe makou malaila ia po a ao. I kakahiaka halawai hou malaila, a pau, hele aku ma Kehena hoike.' O na kamalii, 30 O ka poe kanaka oiakua ike, 48 0 ka poe ma na hua, I I A pau ka hana ma ia wahi, hele ma Kala|)aoa hoike n* kula malaila.

Hoike mna mai ke kamalii« HewavV:'K.. U na kamalii mai Kaimua Kupahua, 70 ona kanaka makua ike o Kaimu, 52 0 na kaoaka makua ike o Kalapena, 3t 0 na kanaka makua ike o Kupahua> 18 O na kamalii o Ki, II O na kanaka makua ike, 40 0 na kamalii o Kahaualea, 28 0 na kanaka makua ike, 47 Eia kahi, kokoke pau na kula i ka hoike mai, hookahi kula i koe, puka Mi Laimana me na kamalii i koe iho me ia* kali iho la ka hoike i koe no lakou, a halawai pu makou. No ka olu> olu ana o ka mai o kana keiki loaa ia ia ka hele ana, e mahope. A pau ka hana inalaila, hele aku maua me Kuhio ma Kahaualea e moe ai 1 hiki ia maua e halawai me na kanaka malaila i kakahiaka, a tnoe iho la no o Mi Laimanai me na kamalii ma Kalapana, no kahi halawai malaila i kakahiaka. A pau ka hana malaila, hele ae ma Kahaualeaa hele aku la makou a Leapuki hoike o na kamalii, 24 O na kanaka makua ike, 32 A pau ka hana ma ia wahi, hele ma Kealokomo e hoike i na kula ma Pauau a Apua. O na kamalii o Panau, 7 0 na kanaka makua ike, 41 0 na kamalii o Kealnkomo, 21 0 na kanaka makua ike, 50 ■ O na kamalii o Apua. 12 () na kanaka makua ike, 16 A pau ka hoike a ine ke ao ann aku ia lakou e aloha aku ia lenu i olu lak«»u, mne iho la makou, a kakahiuka lial:iwai hou me lakou. A pau ka hul.-iu ai, hoi mai la makou ma Kalapnna no ka la Sabati, oia kahi pono no ka lialawai nui ana me na kanaka. A i ka la Sabati, Jiai aku la Mi I.aimana i ka ke Akuaolelo i kamika. MaI reko 10: 47. "A lohe ae la ia iko lesii j hele ana ae, kahea ae la ia, i ae la, E lesu e, ke keikl a Davida, e alnha inai oe ia'u." Ai ke awakea, hai hou akii noia ika ke Akua olelo i kanaka. I resalonrkft4>: 2. <k No ka mea, ua ike paha no oukou. e, o ka ia o ka Uaku nie he aihue la i ka po, pela no ia e I hiki mai ai." A i ke ahiahi, ekolu halawai ma Kalapana ma Kahaualēa, a ina Kaimu, heie aku la o JMi Laimana ma Kahaulea me kahi maii hoahanau. O Kuhio ma Kaimu ia me kahi hoahanau,noho iho laau me kahi niau hoahanau ma Kalapana a pau ka makou hnna po iho la. I kakahia ka, halaw ai hou a pau, hoi mai la makou, a po hiki ma Kualo, kakahiaka hoike Olaa, ona kamalii,

O na kanaka makua ike, 67 O ka poe ma na hua, io A pāu ka hana mafaila, hoi makou a hiki ma Hilo nei i ka la 5, o Detemaba.

Hokolulu, lanuari 22, 1838. E ke Kumu Hawaii, aloha oe< He wahi manao ko'u ia oe, a me na haumana a'u. Ua oluolu kuu naau i keia la, no ka mea, eia e hoike ai makou; ko Nuuanu, a me ko Pauoa poe haumana. Ua hoikeia lakou ma ka haje kula kahiko ma Nuuanii; he hale pili no, aohe pono loa; aka, ua hana nae makou i hale lepo i keia manawa, aole nae i paa wawe, n» ka mea,he hale hui no ia. Kanaonokiimamalua kapuai ka loa, a he kanakolu kapuai ka laula. Elua puka koino, eono puka aniani. Ua loaa ke oa a he mau kanaha aho mamua; na na'lii no e haawi wale mai ia mau niea, nn ko lakou lokomaikai mai ia makou, a ine ko lakou mahalo ana i na kula kamnlii. A ua loaa hoi ua pukn a paii, ewalu. Ua hannia ua mau puka la e Kealiiuiniunii, he hauniana no Lahaiiialiiiia inai. Aole kaa ka aie a pau no ka papa, he maii dala he uini n keu koe. Meneia ka makou hana ana i ka hoomaka ana o ia hana. I a akoakoaia na kanaka a pau o ia wahi, a, hoakaka aku au ia Inkou j kuu uinnao, a ua pau ia, hoike mai kekahi poe i ko lakou mauao. Aole kue ko lakou mana* i ko ii. Loknhi k«» mnknu manao e kukulu i ka hale kul:» no kakou. A iyaopopo kela manno, kakau ko Inkou im,a a pau, nn kane a ine nnwnhine, ma ka huke, m'e.na niea a lakou e kokua mai ai i keia hana. O kekahi poe, 8 uineke poi; o kekahi, 4; o kekahi, 2; o ke'kahi he kao T o kekalii he moa, a pela aku. lie hapaliamaoli hoi kekahi. No ka papa, n me ka haua kamena keia kokua ana. () ke kaawili nna oka lepo, he mea.okoa ia. Manao kekahi poe', pakanaha ia lakou n nau, i liiki wawe ka liana. Ua ae mni Inkou, a hana aku kekahi; a o kekahi poe, aohe hnna iki, n o kekahi poe hoi, kaawili he hapalua,' a he hapaha paha o| ko lakou haawina. Llua, ekoln paha h«mhnnau ekaletcia i hana pela! Manao wau, he mea ia e hoolulahila ai lakou; no ka mea, ua pono ia lakoii ke hele mua i na hana •uaikai a-pau; aole haule ihope. Pela ka makoii hana a hiki i keia manawa. Lono lepo ke kiekie o ka luile; a he lau pahaiepo hou, oole hahauia. Eia ka manawa e hapai hou kakou ia hana; n manao kakou, oole waiho hou aku a hiki i ka manawa e paa loa ai ka hale.

0 ka hoike i keia la, aohe nui na haumnnn e like me kekahi hoike inaTw«ia aku nei. Aka, ua nui no. 200 kannka makua, a hc 50 a keu na kaunlii. Ua inaopop» loa .ka mahiiahua o ko Inkou ike ana, a me ko lakou na•auao aua. Oia ka mea e olioli ai ko'u «aau i keia la. U'a iuaopopo lea, aole lilo ka , »i hana i niea <»le. Ke hoomnikai aku nei au i ke Akua i keia la, no keia iiiau mea a ko'u maka e ike nei, a no keia inau mea aua i hana'i. K na kumu mahope o'u, e hooikaika kakou i keia mau malama; e hoomanawanui, e ao pinepine aku i ko oukou mau papa, a e imi hoi me ka ikaika, i na mea e naauao «ii kakou K na haumana a'u a pau, mai haalele oukou i ke kula; inai hoowahawaiia oukou i keia inea maikai; no ka mea, n>.alaila no e loaa'i ka naauao, a me ke akamai, a me ua inea hc nui wale, e pono ai oukou. K na kumu a me na haumana, e hnawi i ko oiikou ni.vn uaau i ke AUua i ki-ia la. Oia ka niea nui"loa, Aloha oukou a pau. K. O. H ai.a.