Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 18, 31 Ianuali 1838 — NA ALANUI. [ARTICLE]

NA ALANUI.

Oahu, Honolulu, lauuari 37, 1833. Owai' o Kaaiiumanu 11. Ke honknka aku nei au ia oukou e na kannka o ka nina e, a ine ko pae ainn no hoi i kn hana o keia niakahiki o kakou, eia ka hana e hoakea ae ann nu i na alanui o loko o ke kulanakauhale o kakoit, n ē'-wawahiia no ke kauwahi, elima alanui ka loa o ka ainia, eono alanui ma ka lanla o ka

nina, o ke alanui n>a waeoa konu o ka loa o ke kulanakauhale, he 10 anana ka laula, oia ke alanui e hoopololei niai Kikihale, a hiki aku i ka Luakini i Waiahao me ka hanana maikai paha, e olu~ olu ai. 0 na pili hoi eono ai)ana ka laula, a o na kihi aono ka laula. Aka o naala> nui nm ka laula o ka aina elua alanui eono anana ka laula, o ko ka papu, a me ko Hotele. 0 na pili elima anana ka laula, a o na kihi eha anana ka laula. Peln e hanaia ai na alanui o kakou. No ka pilikia o ke alanui i pakele ai kekahi mau kanaka mai make loa i ka poe holo lio,[ a pakele wale iho no ke Lii nona ke aupuni i ka makahiki 1834. No ka pilikia o ke alanui no ka hihia kokahi o ka poe nana e malama mai ke kiilanaknuhale o kakou, a me ke aupuni o ke Lii, no ka pilikia o ke alanui i na palinle, nolaila paha ka pelapela a nie ka pilau, a me ka haiki pono ole, i inai ai.na kanaka o ke kulaiiakauhale, no ka pilikia o ke alanui i nui ai na mea inoino a ka ihu e honi ai, nolaila .paha ka nalulu, a nui.loa ka poe i make. Nolaila niai keakea mai me ka lokoino e na mea pahale o ke kulanakauhale i na mea nana e hana aku na alauui <» kakou. Kia kn pop nana e hana mamuli o keia olelo. Mataio Kuanaoa, Paki, Kanina, I. |j, Knoo. i Nahhiu. Kaliinaaina, Kuapanio, I Is. Kaaonohema, Elia Kiihia. | Kahekili, Kalauwalu. Kaholowaa, Unauna. Kiiliiwailehua, Kaapuiki, ll.ialilio, Palu, Kaio. Keaniani. Nohonihi, Kaaiawaawa. Auhea oukou ka poe hooponopono i ke aupuni, a me ka poe imi poinaikai i'o "a kanaka ma ia hope aku. Eia keia inanao, e hana oukou i keia nianawa i'na niea e pono ai na kanaka niahope aku nei ma keia pae aina. () ua alanui, kekahi mea e hoopouopono i pololei, i akea, a maikai. 0 ke kulanakauhale kekahi, a o ka aina kekahi e hana i kona mau alanui iho a pono, he hanaim maikai kekahi, e kaulike paha ka nui, a muinuku paha kekahi. * ' l'a lohe pinepine oukou a ua noonoo no hoi he pōno ke hana i na alanui a maikai, a un hoomaka no hoi oukou ia hana, ma keia wahi ma kela wahi. 0 ka hoomaka wale nb ia, aole i pau ka hana. ; He pono ke hoakaka i mau luna e

kpkua ma ia haoa e hoopooopooo i na alanui ma keia pae ajaa * ma keia kulanakauhale kela kulanakauhaie naai Hilo a Niihau. Ma Honolulu ke kulanakauhale mii, e mahuahua ana ka lehulehn o na hale, a me na kanaka a me keia Imaa kela hana, a me kela waiwal kela waiwai, hepono ke hana i na alanui a pololei a me ke akea, a nie ka maikai, a kanu hoi i na laau malumalu, a me na laau hua, a e hookahe4- ka wai, no uka mai paha no lalo mai paha, i ulu pono na laau kanu. ' Oia kekahi mea e nani ai ke kulanakauhale ma ka aina wela. He pono ke hana i na alanui i laula e hiki ai na kaa, na lio, a me ka huakai hele; e hiki hoi ke halawai kekahi kaa me kekahi kaa, aole hoi pilikia ke ma« alo ae kekahi i kekahi. He pono ke hoakea i na alanui i oluolu mai ka makani ma kahi wela, a e hiki pono hoi ke alaliii, a e kinai koke i ke ahi ke wela mai kekahi hale, e hiki wawe paha na kaakiwai. Penei ka laula e pono ai na alanni, eliina anana kekahi, aono annna kekahi, ehiku anana keknhi, awalu anana kekahi, eiwa anana ke-kahi, he umi anana kekahi, umikumamakahi kekalii uuiikumamalua kekahi. Ma ke alo o ko Uiuainu hale he 12 ananā ine ka iwilei hookahi; oia tva iwilei 25. Oia ka laula pono iii ike k:iamo.°! , nia ' aikiki a Mr>analua. A in:v emi iki, a he 20 iwilei ka laula, he pono no. Ma ka muliwai, a nia ke kahawai, a nia kahi kai papnu, he pono ke hana i mau haka. a i niau pno. e kahe ai ka wai inalalo. e holo ka lio, nie ka ln-ki, ine ke kaa.me ke kanaka tvialiina ilm. A he mau.mano kekahi nia kahi wai, kahi lepo pnlm, a iua kahi loi. Ina he inaupao elua nia Kikihale,me lie mano loa, a hiki loa aku i Lelto, a pani kekahi mau loko, oia ka pono a puka.ma Moanalua, a Wniaiua paha. I umi palia alnnui loa ma Ilonolulu, a i niau ala uiiku iki iho. A o kekahi ala pouo, a pololei mai kai aku a hiki i Nuwnnw, a puka i ke kai ina Kaneohe. Ina e pnino kekalii i ka hooponopono ana, e [huio ke kokuaia ia. Oia keknhi mea e pono ai. Aka oka hoomakaukaii i ke alanui no ka Haku oia ka mea nui e pono a» keia aupuni. L hoohaahaa i na niea kiekie, e hoopiha ī na awawa, e hoopololei ina mea kekee,a e hoomania i na wahi apuupuu Ina kakou e hana ine kaikaika, a me ka aoonoo like, a me ka oluolu maoli ma ka pono, oia ko kakou poinaikai. 11. B.