Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 17, 17 January 1838 — Page 67

1837 KUMU HAWAII. 67

He mea nui loa ka la - uuku loa ka honua kahi i noho ai na kanaka. Nawai i hana ka la? Na Iehova no. Aia ka mahina, ke alii o ka po - aia no na hoku he lehulehu, aole paha lakou i pau i ka heluia, he mau mea nui kekahi o lakou e like me ka honua a oi nui aku kekahi. Nawai ia mau mea i hana? Na Iehova no. Ua ike oukou i ka aina, i na mauna a me na kuahiwi, a me na mea e ulu ana ma ka honua, na laau a me na weuweu, a me na mea uliuli a pau. Na Iehova i hana i na mea a pau loa ma ka aina - i na holoholona hihiu a me na holoholona laka - i na manu e lele ana ma ka lewa, a me na mea a pau loa e holo ana ma ka lepo. E nana oukou i ka moana! He mea nui ia, aia na moku he lehulehu loa e holo ana, aia na ia he nui wale iloko, ka ia liilii kekahi, a ka ia nui kekahi me he mano la, a me he kohola la. Na Iehova i hana i keia mau mea, a me na mea e ae a pau loa ma ka lani, a ma ka honua, a malalo iho o ka honua. Aole nui anei ka mana o ka mea nana i hana i na mea a pau i nanaia, a i nana ole ia? Nui no. O Iehova kona inoa.
                Eia kekahi. He Uhane o Iehova.
                Aole ike maka kekahi ia Iehova, he mea nana ole ia. Aole ona kino e like me ko ke kanaka. Ninau mai paha kekahi o oukou ia'u i ko'u ike ana ia Iehova, ina he mea nana ole ia mai oia. Penei. E like me ko'u ike ana ia Kamehameha i ko oukou alii kahiko; aole au ike maka ia ia, aka ike au i kekahi mau mea ana i hana'i, no ia mea, ua moakaka ia i kuu manao, he alii noonoo oia. Pela i ko'u ike ana i ka la, a me ka mahina, a me na hoku - i ka moana, a me ke kuahiwi, i kela mea, keia mea, ua maopopo i ko'u manao ko Iehova noho ana, he Uhane nui - he uhane mana. Mai manao oukou e like me ka poe aia, aole akaka ko Iehova noho ana, no ka mea, aole oukou ike maka ia ia. O na mea ana i hana'i oia ka mea e akaka lea ai ka noho ana o Iehova, ke Akua maoli.
                Eia kekahi: Ke alii nui o Iehova.
                Ua lohe oukou, na Iehova i hana na mea a pau loa, ma ka lani, a ma ka honua aei. Nana no i hana na anela maluna, a me na kanaka mai o a o; a nana no lakou a pau i malama. No kona mana e hiki ia Iehova ke pale aku i na mea a pau e poino ai kona aupuni. No kona ike, e hiki no ia ia ke hoakaka mai i na mea ino a pau a kanaka i hana malu. No kona maikai, aole i ae aku i kekahi mea pono ole, hoopailua kona naau i na mea ino. Aole anei he Alii nui o Iehova? Owai kona mea like? Nona kela ao, a me keia ao — nona ka lani, a me ka honua. Aole palahalaha anei kona aupuni? Aole nui anei kana waiwai? Aole lehulehu anei na mea malalo iho ona? Oia — pau loa na mea malaila. Aia o Iehova maluna o kona noho alii hanohano, i ka lani kiekie loa. O ka honua nei, o kona paepae wawae ia. Pono na mea a pau loa e kulou ilalo ka maka, a hoomana aku ia Iehova i ke Alii hanohano a me ka nani.

Na Niele.

                Ma ka palapala hea ka poo-olelo? Nawai i lalau? Owai o Davida? Mahea kona wahi i noho ai? Mamua aku o ko Iesu noho ana anei, mahope mai paha? Ehia makahiki? Ua hanau Alii anei o Davida? Nawai i hoolilo mai ia ia i Alii? Heaha ko Iehova ano? Heaha ka mua? Nawai i hana ka lani, a me ka honua, a me ka moana, a me na mea a pau loa? Heaha ka lua? Heaha ka Uhane? Heaha ka mea e moakaka ai ko Iehova noho ana? Heaha ke kolu?
Na'u na ke Kahuna Kamalii.

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, IANUARI 17, 1838.

                HALAWAI LOA. — I ka hebedoma hope o ka makahiki o ka Mesia, l837, hoomakaukau kekahi hapa kolu paha o ko Honolulu no ka halawai loa no na la mua ehiku o ka makahiki hou 1838.
                I ke kanakolukumamakahi o Detemaba, o ko Iehova la hoano e pau ai kela makahiki, kahea ke kumu i kakahiaka, i na ohua, "E na kanaka O ka Iseraela, e alu."
                A haka pono mai la na maka o ke anaina nui, i ka hoike ana i ka hana nui e alu ai, a me ka mea e hiki ai, a me ka mea keakea. A kupu ae la ka manao o kekahi poe, e alu, a o ka manao o kekahi poe e huli.
                A i ke ahiahi o ia la no, kahea hou ke kumu,
                "E kokua mai e Iehova; no ka mea ua okike kanaka lokomaikai:
                Ua pau hoi ka poe hoopono iwaena o na keiki a kanaka."
                Lohe maopopo ke anaina, he pono ke hilinai maluna o ke Akua ka mea mana mau loa, aole maluna o na kanaka na mea nawaliwali loa, no ka mea o Iehova ke kokua pono e hiki ai na hana nui a kakou e makemake ai.
                A po ia la o ke Akua, a ike kakou i ka puka ana mai o ka la ka o makahiki hou, piha iho la ka luakini, i ka poe halawai.
                A o ka pule ua loheia e ke Akua; a o ka olelo ua loheia e kanaka. A malaila mai na hana O ka halawai loa a hiki i ka iwa o ka hora i ka po kapu; e kau mai ana ka mana o ka Uhane Hemolele o ke Akua maluna o ka poe pule, a me ka poe olelo, a me ka poe lohe, a ua olioli kekahi i ke kokoke mai o ke Akua, a ua weliweli kekahi i ka hewa a me ka make i hoakakaia; ua haalele aku kekahi i na hewa i maopopo ia lakou; a ua koho kekahi poe ia Iehova i Akua no lakou, a ua haawi aku kekahi poe ia lakou iho ia Iesu, ke Keiki a ke Akua, e hoounaunaia, e alakaiia a e hoolaia e ia ma kona makemake. Pela ko lakou manao. He nui no na mea hoike pela. O ke Akua nae ka i ike i ko lakou naau. A he palaka kekahi poe he nui. A he ku e ko kekahi poe he nui. Hoopaakiki kekahi poe i ko lakou naau, me ka hooolea i ko lakou ai, e hele ikaika ana no ma ke ala palahalaha e hiki aku ai i ka make. Pela ka noho ana o Honolulu nei ma ka imi ola, a me ka imi ole.
                O kanaka, me na wahine, a me na keiki i hele i ka halawai ma keia kihapai mai Koko a Moanalua, hookahi paha mano lakou; a he mau haneri mai na aina e mai. Elua paha mano, aole i hele mai, ma keia kihapai nui. Ahea la o naauao ai, a e naau hou ai ko Oahu nei a me ko Hawaii nei a puni?
                He halawai loa ma Waialua, i ke kanakolu o keia malama o Ianuari nei ka hoomaka ana.

KULA HOU MA HILO.

HILO, Detemaba 22, l837.
                Auhea oe e ke Kumu Hawaii. Ke manao nei au e hoakaka aku ia oe i kekahi mau mea no ke kula hou me Hilo nei.
                I ko makou ahaolelo ana i ka malama o Iune 1836, holo ka olelo i hookumuia keia kula. Pau ka ahaolelo ua mai loa ka maua hiapo, i hiki ole ia maua e hoi koke mai. I ka malama o Augate ka hoi ana mai. Kuai koke iho la au i na laau, a hoolimalima hoi i kanaka e ako i ka hale kula, a me na hale uuku iho e pono ai ke kula. I ka malama o Sepetemaba ua paa. I ka hebedoma mua o Okatoba ka hoomaka ana i ke kula. Ewalu keikikane na haumana. Ua oluolu lakou i ke kula, ua noho malie, na imi pono ma ka palapala. Aole nae i pono loa ko lakou noho ana, kuamuamu no kekahi i kekahi, hoopaapaa no, a ua hana pono ole hoi ma kekahi mau mea e ae i kekahi manawa.
                I ka malama o Feberuari, i ka wa o ka pule hoomau ma keia wahi, iho mai ka Uhane Hemolele maluna o lakou, weliweli iho la kekahi poe, hoakaka mai la lakou, he manao ko lakou e malama i ka pono. Ma ia hope iho ua oluolu ka noho ana. Kakaikahi ka lilo