Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 16, 3 January 1838 — KE KANAWAI. [ARTICLE]

KE KANAWAI.

JVō ka hoole ana i ka Pupe. I ko makou ike ana i ka oihana a ka I'ope a iue ka hana a ka poe k&huna pule ina ka aoao o lioma, he mea iae mokuahana'i na kanaka 0 ko makou nu; makou 1 ike ai niamua, ua hauuaele no ma ka wa o Kaahumauu I. no ia mea, ua hoowahawahaia na kaliuna pule ma ka aoao o lloina ia. >va, a ki--paku ia aku la inai.keia aupuni aku, mai laila mai ka hoowahawahaiua keia makahiki i hala iho nei, na ike hou ia ka pilikia nui loa no ka poe mahope o ka Pope. Aole e kala jio makou manao pale ana aku ia poe, a 110 ka nonoi ana niai o na e hoakaka ma ka Palapala. .Nolaila, ke papa aku nei au ine ko'u poe alii ina keia paiapala i ka uiea e ao ana i ka oiliana Pope; aole hoi e aeia ka inea e ao ana i k<'la aoao a i kela oiliuna (' iiolio ina keia aupuni; ao|c loa t> liaiiaia ia m« a uiawaeiia o ko inakou aupuui in i, ao!e hoi e p;ie mai niauka m-i ka niea ao ia oih.iua, aole lioi ia aoao, no ka in«'al aole e poiio keia uiipuin uuku i elua oihaua: :No ia nu a, ke lioole loa aku ii<'i makou i ka inoa (i ao ana ina ia oiliana, ina palia ma kela ano keia ano o ka liana ana. Ke papa aku n« i inakou i ua inoku a pau, aole e lawe inai i ka inea ao ina ia aoao i keia aupuiii A o ka uioku nana i lawe inai i ka iuea ao ma ia oiliana Pope, a he niea like paha, a ua inakemake ia c komo mai i keia awa no ka hana paha; lie koino inai no kona, ke uialaina oia i keia mau olelo, aole loa e lele inai i uka nei ka mea ao maluna o kona inoku, no ka mea, ua kapu keia aupuni ia aoao. Ina i lele inai ka mea ao mauka nei; e hopuia ua inea la a e hoihoi ia aku no ma ka moku ona i holo mai ai. A o ka moku i holo mai ai oia, aole ia e holō aku ke holo pu ole oia. Ina paha e lele malu mai a noho aole i ikeia oia; a holo ka

moku ona i holo tn«'i ai, a mahope iho loaa oia, e paaia oia ahiki mai paha ka \va e loan'i ka moku pono nona e hoi aku ai, e hoi aku no oia mahope ilio o koiia uku ana i'na'iii ke dala, aia no i ka manao o na'lii. Aka, i pilikia ua inea ia, aoie pono ke noho ma kai, e aeia aku no ina ka palapala e noho iki oia mauka nei ke haawi mai i ka palapala hoomalu, a me ka uku hoopai i malu ke aupUhi ia ia. lna paha e lioole ke alii moku aole e malaina i keia kanawai, a e iioōpae inai inauka nei i ka mea ao i papaia i«a keia oihana, me ka hoowaliawaha mai i ko onei alii; alaila. e lilo inai ka inoku i na'lii o keia pae aina i moku no lakou, a 0 ka waiwai maloko o ka inoku i waiwai no lakou, a e uku mai hoi ke alii o ia nioku i unii tausani <lala, aia i ka iuanao o na'lii ka hoemi inai i ka uku. Ina hoi e hoike mai kekalii maliliini ia ia iho, he paahana paha, he kalepa palia, a he inea e palia, a i aeia.ia e nolio, a inahope iho ioaa oia e ao ana i ka oiliana a ka Pope, | a ine ka inea e ae palia e haunaele| ai keia aupuiii, e' pili 110 keia kanawai iaia, a e paaia oia. a e liookuke ia aku no uiahope iho o kona uku ana i na'lii, nia ke eiala, aia 110 i ka inaiiao o na'lii. ! E paiia a e lioolaliaia i ike pono' ia keia kanawai inai o a o, a i ka wa' 1 liolo mai ai ka nioku, na ke Pai- j lota e lawe pu i keia kanawai a e ha iwi i keaiii nioku i naaupo ole ia i keia kanawai. A ioleehoikeia keia kanawai i ke'lii inoku e ke Pailota, a lel<? e inai i uka nei ka niea i papaia; na ke Pailota i hoike ole i ke alii nioku i ua kanawai nei, e uku inai ke Pailota i na'lii i hookahi liaiu'i i <iala. A e hoihoi ia no ua ae moku la maluna o ka moku. Ina paha e ioaa kekahi haole, a he kanaka paha, e kokua ana i ka mea ao i ka oiliana a ka Pope, e uku mai oiai na'lii, i hookahi haneri dala no kana hana pakaiii ana peia. KAMEHAMEIIA 111. Lahaina, Maui, ) Dekemaba IS, 1537. )