Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 15, 20 December 1837 — Page 57

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 3. HONOLULU, OAHU, DETEMABA 20, 1837. Pepa 15.

NA NA KAMALII.
NO NA HOLOHOLONA.
HELU 1.

                Kumu. E na kamalii, e nana ma keia kii; heaha malaila?
                Kamali. He kumu paha, a me kana mau haumana.
                Ku. E aha ana ke kumu?
                Kama. E ao ana i na kamalii, i ke ano o na holoholona.
                Ku. Nawai i hana na holoholona.
                Kam. Na ke Akua no.
                Ku. Ua pono. A pehea ko oukou manao? ua like anei na holoholona a pau?
                Kam. Aole paha , he nui no na ano. Okoa no ko kekahi, a okoa no ko kekahi.
                Ku. Oia. Ua maheleia na holoholona i na papa eono.
                Ua ike anei oukou i ke ano o ka papa?
                Kam. Ae, o na kamalii o ke kula, ua hoonoho papaia lakou.
                Ku. Ae, ua hoonohoia lakou ma kekahi mau papa, e like me ko lakou ike ana. O ka poe ike nui, ua kapaia lakou ka papa mua; a o ka poe ike uuku iho, o lakou ka papa alua. A he papa helu paha kekahi, a he papa olelo honua paha kekahi.
                Hoolohe mai oukou, a e hoike aku au i ke ano o kela papa holoholona, o keia papa holoholona. A e hoomanao oukou i na mea a'u e hoike aku nei. Ehia papa holoholona?
                Kam. Eono.
                Ku. Ua pono. O na holoholona a pau i hanai i ka lakou mau keiki me ka waiu, no ka papa mua lakou, a ua kapaia lakou na holoholona hanai waiu.
                E hoike mai ia'u i kekahi holoholona no keia papa.
                Kam. Ka pipi waiu. Eia no ia a me ka wahine o uwi ana i ka waiu.
                Ku. Heaha kekahi holoholona e ae no ka papa mua.
                Kam. Ka hipa, ke kao, ka lio, ka popoki, ka ilio, ka puaa.
                Ku. Oia no. A nui wale na mea i koe. E hoomanao oukou, o na holoholona ai waiu a pau loa, no ka papa mua wale no lakou.
                E nana i ka manu ma keia kii. O na manu a pau loa, no ka papa holoholona alua lakou.
                He mau eheu ko na manu e lele aku ai, a he mau wawae elua no hoi e hele ai. No ka papa ehia lakou?
                Kam. No ka papa alua.
                Ku. Ua pono. E hai mai i ka inoa o kekahi mau holoholona no keia papa.
                Kam. Ka aeto, ka io, ka pueo, ka oo, ka mamo, ka ii, ka moa, ka palahu, ke koloa, a nui loa aku.
                Ku. Oia iho la no. A o na holoholona a pau e hiki ke ola ma ka aina, a ma ke kai no hoi, aia i ko lakou makemake, no ka papa ekolu lakou, a ua kapaia, na holoholona olalua.
                Eia ma keia kii ka ea. E hiki no i ka ea a me kekahi holoholona e ae ke ola ma ke kai i kekahi manawa, a mauka i kekahi manawa; no ka papa ehia lakou?
                Kam. No ka papa holoholona ekolu.
                Ku. Na holoholona o keia papa, ua kapaia heaha?
                Kam. Na holoholona olalua.
                Ku. No ke aha?
                Kam. No ka mea, hiki ia lakou ke ola ma ka aina, a hiki no hoi ke ola ma ke kai.
                Ku. E hoike mai i kekahi mau holoholona no keia papa.
                Kam. Ka ea, ka honu, kekahi koloa, a me kekahi manu e ae.
                Ku. E nana i keia ia. O na ia a pau, no ka papa holoholona eha lakou.
                He mau halo ko na ia e kope ai