Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 11, 25 October 1837 — Page 43
1837.) KUMU HAWAII. 48
hele mai la makou a hiki i Moanalua, a napoo ka la, pii mai la makou i ke ala pii o Kauwalua, a hoi mai la makou a hiki i Honolulu, i ka manawa poeleele. Ua nalowale ka ili o kanaka, hele mai la maua me Tineka, ma ke alanui a hiki i ke alamana, e kokoke mai ana i kahi o Paki alaila, hoi aku la ia i kona wahi, a hoi mai la no hoi au i ko'u wahi, a hiki i ko'u hale. Ua holo malu iho kuu kaikamahine, maloko o ke kulanakauhale, ua haalele i kona makuwahine, me ka olelo aku ia ia, "Holo wau la," a o ka holo iho la no ia, a hahui aku la kona makuwahine a hina i ke kuauna o ka loi, a holo loa aku la ia, a pii maluna o ka pa, a komo maloko o Pelekane, o ka nalowale no ia, a hiki aku au ua nalowale, e imi ana kona makuwahine ia ia maloko o ke kulanakauhale. Alaila wehe ae la au i ka noho o kuu lio, a me kuu wahi lole wawae a koe iho kahi palule, a pulou iho la au i kuu poo i ka hainaka eleele, alaila, ninau aku la au i ka poe ma ka hale, "Heaha kona wahi kapa?
Olelo mai la lakou, i mai la, "Aole wahi kana, hookahi no wahi kapa, he wahi kihei eleele," Alaila, hele aku la au e imi, a loaa aku la ia'u ma ke alanui e ku ana, ninau aku la au ia ia, "Owai keia?''
I mai la ia, "Owau no."
Ninau hou aku la au, O oe no ia e Nihoa?"
Ae mai la ia, "Ae."
Alaila, lalau aku au i ka lima, a hoi mai la maua a hiki i ka hale, a moe makou i ka po, me ka pule i ke Akua.
NA PUNIHAOLE.
KE KUMU HAWAII.
WENEDE, OKATOBA 25, 1837.
Ua maloo loa na aina i keia manawa; a ikaika ka makani; a nui ka lepo e lele ana ma ka lewa.
Holo mai na moku o kohola a me na moku kalepa e loaa ka ai maka a me ka wai inu, a me na mea e ae.
Inehinei, holo aku o ke alii ma Maui. Holo aku la no hoi ka moku o kohola, Howard, Worth, mai Honolulu aku nei i Amerika. Holo aku la no hoi i Peru i Tahiti a me Valeperaiso.
E pai ana i keia mau la he palapala hou ma Honolulu, Hawaiian Spectator kona inoa. Ma ka olelo haole keia pepa. E hoike aku ia i ko na aina e i ke ano o na moku aina a me ko laila kanaka, ma ka moana Pakipika. Hookahi makahiki eha pepa. Hookahi pepa, hookahi hanere aoao paha. E paiia ia pepa i na malama o Ianuari, o Aperila, o Iulai, o Okatoba.
LAHAINALUNA, Okatoba 15, 1837.
Aloha oe e Ke Kumu Hawaii,
Eia kekahi mea a'u e hoakaka aku ia oe. Ua kokua hou mai ke alii i ka Kulanui ma Lahainaluna nei. I ko kakou pilikia, aloha mai ke alii, a kokua hou mai, no ka mea, ua makemake paha oia i naauao na kanaka o keia pae aina, a i ikaika kona aupuni a pono hoi ka noho ana. No ka mea, he mea akaka loa keia, o ka naauao, oia ka mea e ikaika ai na aupuni o ka honua. Nolaila ka ikaika o ko Amerika aupuni a me ko Beritania. Ua haawi mai ke alii i ke Kulanui i wahi aina hou, he aina maikai no, he mau loi ma ke awawa mai ka aina ana i haawi mai mamua a hiki i ke poowai. Ina i malama pono ia keia aina a me kela aina a ke alii i haawi mai mamua, ua lawa paha ka ai no na haumana hookahi haneri a keu. Aole imi ka ai ma kahi e e like me mamua.
Olelo aku makou i ke alii a me na'lii, ina i kokua mai ko Iesu poe ma Amerika i keia Kulanui, a haawi mai i na kumu a malama mai ia lakou, a haawi mai i na dala e kukulu ai i na hale, a me na dala, no ka lole a me ka palapala; e pono paha ia oukou ke kokua mai i ka i keia Kulanui, a haawi mai i na kumu a malama mai ia lakou, a haawi mai i na dala e kukulu ai i na hale, a me na dala no ka lole a me ka palapala; e pono paha ia oukou ke kokua mai i ka ai. Ae mai lakou, ae, ua pono paha ia, na makou kekahi i kokua i ke kula. Nolaila, haawi mai i ka aina. Aloha ke alii.
Na'u na KALAKA.
E Ke Kumu Hawaii,
Ua hoakaka aku au ia oe, ma kela palapala mamua, i ka lokomaikai o ke alii i kona haawi ana mai i ka aina no Kulanui. Eia kekahi a'u e hoakaka aku ka hale kula a me na hale e noho ai na haumana, ewalu tausani dala a keu. No na ohe nana i ka la a me na mea e ae e pono ai ka hana ana o ke kula, hookahi paha tausani dala. No ka lole o na haumana a me ka palapala a me na pa a me na kiaha a me kela mea, keia mea, elua tausani dala a keu. O ka hale o na kumu a me ko lakou kapa a me ka ai, oia kekahi; aole helu pono ia na dala i lilo malaila, ua nui no. Ua manao na luna misionari aole kokua nui hou mai no ka nui o na misionari a lakou e malama aku ai. E haawi mai no lakou i na dala no ka lole o na haumana a me na kiaha a me na palapala; a malama hoi lakou na kumu o ke kula a lakou i hoouna mai ai. Na na'lii i kokua mai i ka aina. Eia kekahi mau mea koe. E pono i na ekalesia e kokua mai i keia mau mea ekolu, o ka ia a me ke kapa moe a me ka moena. Eia ka pono, o ka poe ekalesia ma Waialua, e pono ia lakou ke haawi mai i keia mau mea no na haumana no Waialua mai. Pela ka poe ekalesia ma Honolulu, e malama i ko lakou mau haumana ma keia mau mea. Pela no ka poe ekalesia ma Waimea ma Kauai a me ka poe ekalesia ma na wahi a pau. E kokua mai lakou i ko lakou mau haumana. A ina he waiwai kekahi mau makua, e pono ia lakou ke kokua mai i ka lakou keiki. Eia ka pono, ina kokua mai kekahi poe ekalesia, mai houna mai i ka waiwai i na haumana, e kokua mai i na kumu, a na makou e haawi pono i na haumana.
Eia paha kekahi mea pono no na'lii nona ka moku a me na kahu moku; na lakou i lawe mai i ke kapa moe a me ka moena a me ka ia no ke kulanui, me ka uku oi ia'ku. O na misionari paha kekahi e kokua mai i keia hana. Ua pau ko'u manao. Na'u na KALAKA.
WAIMEA, Okatoba 3, 1837.
Aloha oe, e kuu Kaikuaana? He wahi manao hoakaka ko'u no ke Kumu Hawaii.
O ka manawalea ana o na kanaka ma Waimea a ma Kohala, a ma Hamakua.
O na hoahanau a me kekahi poe e ae, ua kokua mai lakou ma na pule malama hou i keia makahiki i hala aku nei.
Eia ke kokua ana.
Ua haawi mai na kapa 150.
Kuka makou mamua ma kahi e hoolilo ai i keia makana, a manao makou, oia paha ka mea e kokua ai i na misionari hou no Kohala. A nolaila ua laweia'ku ia makana malaila, i mea kokua i mau kumu hou.
Eia kekahi kokua.
Ua kukuluia kahi hale noho, a paa iho nei.
Eia no ia ma Waimea nei. He hale nui a maikai. Ina paha he hale kuai, hookahi paha haneri kala ke kumu kuai. He kokua no ia o ka pule malama hou. Ma ka manao ana mamua, he hale paha ia, no ke kumu hou o Waimea.
O na wahine, ua ulana lakou i na moena he 40 paha. Oia kekahi kokua a lakou.
A ma keia pule malama hou, ua lawe mai na kane, i hookahi paha paila wahie. He paila nui no, Aole pau koke.
A i aku au, e na hoahanau, ea, e pono ke mahuahua ko oukou manawalea,