Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 5, 2 ʻAukake 1837 — Untitled [ARTICLE]

Mai Am! nika mar. Ua ku mui, lulai; 29, ka inoku lua lua, o Peru ka inoa, oj Kilhain ko a ii. 11010 mai maluna onu he mau misionari eha e noho pu me ]\īi. Li ma ka muliwai o Kolumehia. Mi. Leslie . a me kana, u aiiine me ka laua kaikamahine a okulu. Mi. 11. K. W. Perkins. < Miss i Maiiiaret he wahine kaiie ole. 110-I*> 1*> mai nolioi Mr. 11. Peirce, Mr. Sheldcn, S Mr. Cirev, 'Mr. Jarvis, a me INIr. liohinMai l> )setona mai ka moku, o lanuari, o ka lu, kona holo ana. I ■ i Ml. I.»A M Mc Dovvau . Ua make ia. Uo kanaka kaulana, ma Nu loka, no ka mea hooikaika nui ia e hoohuli i ka poe moe kololiee, a me ka poe hookamakama mai; ka he\va i\ka pono. Na ke Akua e pani i keia ; «— Kn a :io \ i.iwniANA; Ua poina paha ia ou- » kou i ka makole a me ka naaupo o ka mea na- : um i hoop nopono ike Kiunu Ilawaii. Ka, e ' hoomanao,- a e kokua mamuli o keia hana.! Uuku loa na pepa a oukou i hoouna mai ai i; keia immi niahuna. No ke aha oukou e kakau ole. lleaha ka hana ma ko oukou wahi ? Heah'a ko oukou manao ? na kanaka o Hawaii? lna aole makapo oukou, e pono ke hoike mai ma ka pepa i ka olelo e pono ai keia aupuni. Aloha ia oukou. O ke alii. Hoi mai o Kauikeaouli ma, mai Lahaina mai, lulai 20*

O NA moku MiNUKi, Holo aku la o Sulphur laua tne La Veuus mai Oahu aku 0 lulai 24, ko la ua la i holo aku ai. Ua hoi.o aku la ma Kauai, i keia mau )a, Kaoekele Beritania ma, Mi. I.ada ma, a me Mi. Diela ma.

Helu 2. HE WAHI MANAO KUMU.

3 Ua lohe au, ua olelo ilfo oukou, x Aole e ah hou mai ke kino. | Alia oukou e olelo ae pela, a e noonoo iho, i akaka. Pehea la oukou iike ai ia mea? He mana no ko lehova e hana'i pela; a he manao no kona e hana'i pela, no ka mea, ua paa roa kana olelo i ke kakauia E noonoo pono oukou, ua kanu iho paha oukou ī kekahi kumu maia uuku; ua kanuia ma ka lepo, aohe mea e ae e kokoke ana, o ka lepo a o ka lewa. A ufu mai no ia i kumu maia nui e!ua paha anana ke kiekie a hua mai i k;i opuu maia. Nohea mai keia mea nui ? Noloko mai anei oka lepo? E i hiai puha oukou, ua ulu wale mai no ia. Ao aku no au, ae, ua ulu no, a pehea kona ulu ana? E hiki ane( ia oukou ke hooulu mai a e hoonui mai i ka mea kahu, ia oukeu v. alc iho nor Aole no e hiki. A heaha ia mau mea, e lilo i kumu maiar Ma ka iiiilimiii ana, iie wai ka nui, a o ka lepo rnaol| kekahi. Ao ka inea e hiki ia ia ke hoolih» i ka lrpo a me ka wai i kumu maia, aole aneie hiki ia i:t ke hoala hou mai i ke kino o ke kanaka? E nana oukou i ka uhilaau; nawai i hookiipn mai kolaila nieiu laaii ? I ka uiu ana, heaiia ka mea e Ikomo aku ai i mea e hooniu mai ai? G ka mea nana e hiki ia ia ke luHHilu niai a nui, laole anei e hiki ia ia ke iio.ila nuii i ke kupapau a e hookomo.hou i ke ea iioko o ia mea? O ka mea nana i hana nuia na mea a pau, aolo anei e hiki ia ia ke liana hou i kekahi mea ke naha, ia a k« 4 inake pahar Ua hiki no. Ao ka nana i hana na mea a pau, oia no ke Akun, a ua hiki' no ia ia ke hdala hou mai i ke ku{>aj)au e like me kona hooulu ana mai i ka niaia maloko mai o ka |lepo, a e like hoi nie kona hookupu ana mai i ka ululaau noloko mai o ka lepo. Nolaila, o ka oukou ole lo ana, aole e ala hou mai, ea, ua hala ia manao ana. Ua niaopopo ia mea i ka poe nooneo, no ka mea, i ka po e hiamoe ai na kanaka, a i kakahiaka, ala mai, a pela no na nua i kanuia ma ka lepo e ka poe maliiiM, a waiho no ma ka po o ka lepo, a i ka ulu ana mai, ulu maino ma ka Ja, pela no ke nla ana mai o na kanaka i ka la mahope, noi ka mea, ma ka po o moe ai, n;a ka la e ala ai. lna e paa ko oukou manao, aole he Akua> e kupu wale mai no naimea kami, aole na ke Akua e hookupw mai, aole anei e ala wale hou mai ke kupapau ke kanu ia? Owai ka mea e hiki ke hoole ? Aolee Uke ka manawa e ulu mai ai ke anoano ke kanuia, ulu koke mai kekahi a loihi loa ke kupii ana a kekahi me he niu la. A pehea la oukou a ike ai> aole e ala hou mai ke kupapau kaoa-

A i«Mi • U kooiik>M ke Akuaeo, ftofe mtt»i« ia te hook m»i i ke k«pap«ia e titowii< !•» nm hookupu ana i ki laau i me ka wewweii, i me kela mea keie mea? Ua maopop*, hikino. Eim kt ke Akua olelo: <( E* aiomu mei auanei kekahi v Pehea la e hoohua mai ai ka poe make? E hele mai lakou me ke kino hea? Ke, he lapuwale! Aole i houluia ka mea au e ulu nei, ke make ole ia." u Pela no ke ala ana mai o ka poe niake. Uakanuia oia ma ka palaho, ua hoalaia mai oia ma ka palaho ole. Ua kanuia oia ma ka ino, uahoalaiaoia ma ka neni ; ua kanuia oia ma ka nawaliwali, ua hoalaia mai oia ma ka mana; ua kanuia oia he kino maoli, ua hoalaia mai oia, he kino uliane." No ia mea, o ke Akua, o ka inea e hiki ia ia ke hookupu mai i ka laau a me na mea kanu a pau, mailoko mai o ka lepo, e hiki no ia ia ke hoala hou mai 1 ke kupapau kanaka; a ma kana olelo, ua akaka kona manao e hana pelu ma keia hope aku. 4 Ua lolie au, ua olelo iho oukou, Aoīe he la nui mahupe. Alia oukou e olelo ai pela. Xo ka mea, aole paha oukou i like i na uiea e hanaia ma keia hope aku. E iiee pono anaaneioukou i na mea a pau e hanaia inai i ka la apopo? Aole paha kakou i ike. Nohiila, e noonoo pono, aole -hoi e 01010 wale. aoie !u. la nui mahape. Ina pahae-kau aku ai ke al.ii ir«i i kekaln kanawai, aole hoi he hope o ia kinawai, malama no ikekahi. poe a inalaina o-h? kekahi, a«le e ahewaui Ua ;n>" maiaina <>ii\ pehea ia kanawai ? Aole anei lie inea < !<?? A ina lie mea ole ke kanau ni, peln a ke ano 0 ke a!ii nana i |ka 1 ai i !;r kanan ai? i le mea ole no iioi ia. L A ina he meaole ke a he mea ole hoi ke kanawai. aole a!wi ii«; haunaele, a he kti e, a he kaua, a he iiioino ka noho ana? Oia h k pela kr a:io onaainn a pau loa ina aule iiooe o ke kanan ai, haunaele, he i:io ka hana ana, a >le ii;u!uhia īki. . \o ia mea, he npa u.:\n no i :ia a!ii maikai a pau e kau pu ni<' ke kanawai i kekahi h )pe ke malama oie ia ke kanawai. l'ili kekahi iiku iina o kanawui ilka oiahao a:n, pili kekaiii i ka nhi ana i r.a kula, a i ka hemo ana o ka aina. a p-ii no k« !;:i!ii i ?•: nmke. A o ka hope o ke kauawiii, r i. ia ka vnea e nialuhia ai kekaiii ;nr,aai, 1 liauna' in ole. A o (;a la h-jo vol >]{<)•«,, !a e h ?ike nni ai i |k.a p«>e ina!ai:m ;i \i\r- ka \):.»?• ni ilana ole i ke kanawa;. I ohi \ y h >'>k 'ioko •>. a-•!<' in» mea c h >o:nao;><r» > ai i<a iik** <,!e •> ka p *e hmva a ka- p ;o •r>. Nv> ia. nn'a o ka !a hookoi /!vc>li>. oia ka ui e p«.»n > ai !,e anuiini. * A na akamai anei na a!ii o ka ii'MHM n«»i :ri !;a lioo;.uasi a.ia i ke aupuni, n na hnwav a aiu'i o l'ii va o ko a'ii nui o na alii a D;ri.' lle iri(.a pon > a:iei 1 :ia niii ma keia āinn nia keia aina ke Ii >->kt>lokolo pinepine 1 na kanaka, i kinai.a ka hewa; i uluia ka pono, i maluhia hoi ke aupuni, aole anei he po»io ia lehova ke hookolokolo mai i ko ke ao nei i mea e pono ai kona aupuni nui? Auheaka hewa? Aolaila, ina e mea maikai

WlkMkomm Uumull'-O Ui ,ML - kH ko4»» i ||^j^iiMi'- : o k«. *ilPitei'» i k* 'noho'iMApM».» kek-Mk 0«r« Jt»iMeikeMßtt««lHkiMwl<ii ko lkole, «ole pd»f iuoie la noi nMkope, aole 11 hookoloeolo? Nt i na mea e «kaka ai ka manao, k$ la nmn> nahope. He la bookok>koto no. A ma kn ke ilwa olelo, «a awopopo, E heluheli oukoa malaila. "Aka, i keia maaawa, ke oleio mni oei i kanaka a pau ma na wahi a pau loa. e mihi. No k|a mea, aa paa i kona (ko ke Akua) mana|o ka la e hookolokolo ai i ko ke ao nei me ka pono, na ke kanaka (o leni Kri«l<>) ana i [olelo ai; ua hoike pono mai hoi ia i ka oiaio o ia mea i na kanaka a pau, i kona hoalai ana mai ia ia, mai ka make inai. " "Ai® hiki mai ke Keiki a ko kanaka me kona nani, a o na anela a pau pu me ia; alaiia, e noho iho ia maluna o kona noho alii nani. A e hoakoakoa mai na lahuikanaka a pau loa imua o kona alo; a e hookaawale ae ia ia lakou, i kekahi poe mai kekahi ae, e like me ke kahuhipa i hookaawale aku i ka hipa a me ke kao." Auhea oukou e ka poe e hoole ana, aoh he ulmne o ke kanaka, he kino vale no t A me ka olelo ana ae, aole o ke sll.ua ma ka lani( A ine ka olelo ana ae, uole < ola hvti mai kv ; k'no a hui liou me-.ka uham ? Aole lan ht ta u ji inahope'l K noonoo oukuu, no ka mea. ; ua ka manawa naaapo. A ke inaiiia uiai . la ke Akna i ka poe e manao ana pela, ke kau iiuii la ka hoohowaia maluna o onkon, a J.e nolio nei oukou malalo pono ilio o l;a liooliewaiu. 110 ka nn:a, uiu no inaloh.o o ka naau kaliikn a ine ka iuanao kaliiko , Au !ic< r i niikou, e-ka pf>e naau hoomaloka r . Ho Akua mo maluna ina ka lani, ;v ma na ( waūi o ap no hoi a pau, o Iol)ova ka itv>a . i A iie Akua nui o lehova, n.ol<* : ..he Akua e ao, oia iio ka liaku maluna ona'lii, niu no ka nuia -loa, oia no ka h<>|)(.* h a, <>ia iio ke : kuinu i paa ai na mea a pau, <»ia ka inea pau oil' a 11*; i' i l >a aku no, anle I*»n oia e pa-u ii.i. A iio ke ktj»i walu ana o rni kanaka ia ia a !i](> ka haalelo ana, ua in ! nna io m;;i oi'i. Alwi, ua haau i mai o kana koui ia ia i.'io i kalaliala no na kanaka, a ua iiio o 1 ersn Iviist » i inea uwno mawaena o ke .\';ua a ;ne kaknu, oia no ka i make ma !te kea no • ka In-wa e like n:e kakou nr i. A;.-i!iva oiiko;i, ea, ke kali n.ai nri i( su ia 1: a a ko imi n:ai nei (»ia ia ka'eou • ■ 1 , ao, a ao mai nei <iia ia kakou, ke huli ..i n -i oia ia kako», ua makomake oia . ola knk<-u a prm lo'a. Ka, j»ehca kakoui Ke k* ae : nei anei ko kakou inanao' ia ia ; Ke makiunake nei. anei kiikuu la iar J\e .: mana > n-e.i kakou e huhai mamuli oua ' V iua e hahai kakou maīiiuli ona ine ka manao oiaio ai;u ia ia, ke ii«>omau nei kakou ma ka naan hou a in f o ka marui«» hou. a ina e mau mamulio ia mau mea la, ea, j ke noho nei o ka hooponoia, a ke kau infii ia ka hooponoia maluna pono iho o kakou a pau. , Auhea oukou? Kc ola nei ka Mesia iwaena o kakou. Owai ka Mesia hou a kak >u e kali aku ai? Owai ka inoa ola e ae

teM4Mi«NteaiekekM»ekak(w? Owai ke aeā B«ift Inkoa i kuKikiiki n«ī t-r. ie-' eh|iMi'- « kiM alm ei i ka lani, a me ke alaaoi e hiki elui ai ilalo ika po ohui |«t? Orai ka Mea aaaa kakou e koo(»akele ißai kela ao ino aku? Owai ka nea i ianikila maluna o ka make a ne ka hewal lawai la i haawiia mai ai ka meaa o ka lani a ne ka *hooua nei? la wai ia ke ki o ka lani ame ke ki o ka lua ahi? Nawai la e hookolokoki i na anela o ka lani a o ka po? Nawai la e lawe aku ka honua nei ame ka lani mai o kakou aku? Nawai la e heluhelu mai ka huke •ka raake a me ka huke o ke ola a ke Keiki hipa ? Aole anei ia lesu wāle no keia mau mea? He oiaio no, ia les»u no keia mau mea a pnu loa. Ua i mai ka palapala hemolele, '*Oia no.ka Haku o na mea a pau." Oka malama ana i kana, he naauao ia; o kahoopili aku ia leliova, ua maeniae ia; o ka paulele maluna ona, ua ola loa oia ia ao aku ia ao aku. oka hoopili ana mamuli 0 kana mau kauoha wnle no, ua lako ia i ktola mai keia ao aku a i kela ao. Aka, ina e hoomaloka kakou, ea, e loaa auanei ia kakou hopu ia mea. iiia «• lioo'nau kakou nia ka manao kahiko a nu' ka naaii kahiko a nn* ka hoole ana; aoliAkua, aole he uliane, aole he la hookolukolo muliope uku, ua itiao|>opo no he pne kamalii kakou na ka (liaholo, u ko hooniakauknu la ,ia kakou iho no ka luu ahi ame ka maiuinau Ina. ! Kp alolia aku nei kim naau ia oukou n<> ;ko oukou maku una. Ke iiienemene n< i kuu .nanii.no ko oukou holn kiki ana nia ke ; ul«i e liiki iiKii ai i ka iiiake. i.i nii' ko oukou , |>oe ana nia kahi i li"oka|>tiia'i e li'hovii. 1 Auliea r K heh' koke kukou i<> le«u , la, »! haali'le lo?( i kajuuau kahiko a ine ka : iiiaiiao kaliiko a nn; kp kuko kahiko. A Ik'li 1 kakoii iiie ka naau ah>iia imua <ma a ni<* ka liUaw i io maoii aku la kakou iho iiona, n< na ; wale n<t, iiona inau lj<a. i An<) l.a, liealia kn inea i ko<'? Iloaha l.a in< a ];nlii.iiliir 11< ahfi ka iuea <• kali iiku ai' lli alia ka niea «; lioukiiiilua ukn air .No.lia . lieiiialiemn an< ir .\'i| ka ililinne anei? .\<> i ka . lako ol<; aiu'ir Aia ia 1< sii ka wai«v.*n a . ino k.i hauwhano a inie ke <>la l-.>a 110 ka llli:il! '. ' i - ! Ai:!i< i oukoii. i-a|? Ki' hi.ki ikaika «m .■ 'i ii.anao urnnkoii, a k<- hooh.iohe ii<-i 110 O'ikou. i: niak»' aiiaiiei p iha oiikou ina ko | < >i'. k< >11 Ik m ;., nolailali pahipala ilio au i keia tf*ih.'iH. I. a |>riii ko'u ia oukoii, o kaoiikoii , wale iho n-> kuik» <•.! I). 31 vi o.