Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 18, 1 February 1837 — NO KA ELEKA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]
NO KA ELEKA.
V':i like kokalū ano o k:i Eleka ino ko l":i nui nn ano o na »lia, okoa «f»hi, okoa kahi. O ka Kleka ka mea nui ;«»a o : na elia a pau. \IJa kiekie a ua lo- : »:i ke kiiio. pukolo k<» k;i lio. . Me auo e ka helehelena o ka Kleka. No k;i loiUi loa o kona mau wawae, <ia like iame ka mea e hele ana. nia ke kukuhiaeo, ua pokole k'ona huelo, ua "lanoanoa kaai, a ua like ka loa me ka ' ~a ° ke poo. Ua loihi loa kona lehelehc luna, a ua palahalaha, ua lewa loa 'lalo. Hc nui loa kona mau pepeiaohao, a ua nianamana loa me he lima la. Ua ahinahina eleele ka Eleka, ua lo-
loa kona hululuilu, a ma ka ai ua loihi !oa, a ua paa [>u, a ua oolea. llc ilio'kolohe ole ka Eleka, aole huhu iki. iie ilio nui no, aka, no kona makau wale, e holo no ia, ke ike mai ke knuaka, ahe ilio uuku paha. Mana.ululnauma Atnerika Akau kahi i ike nui ia ka Eleka, ua ikea no hoi ina ka nkau o Eunopa. O'na lalalaau, a īne ka nahelehele a. me ka mauui a nie na 'niea uliuli, oia no kana mea ai. ' O kona'lehelehe nui ka mea e laweliiweai, a no ka loihi o kona mau wawae, e hiki no ia e lalau i ka ai, iua kahi kiekie. Ina © lua anona, hiki no. 'i"..: :
Ile mea lokomaikai, ahe mea kolohe ole, ka Eleka , aka, ina i hoopaaia, aole oluolu. Ina i hoolakaia ika manawa opiopio, e hiki wawe no ke ao aku ia ja e hahai i kona ]cahu, a e hoolohe no i ka leo o ke kahu, aka, ina i kauia ka mea hana inaluna ona, alaila, lele oia, a imi ino, a paupauaho koke, nolailii, aole i hoohanaia ka Eleka. Aole he mea waiwai ka Eleka, ma kana hana ana, aka, he mea waiwai no kona kino ke loaa. Oia kekahi mea i ai nui ia e nt Inikini, a me na kanaka hele ma kahi loihiiloko o ka ululaau. He mea ono loa kona io; he maikai kona ili, i mea kamaa, a oia hoi ka waa
# bok> >1 Inikinl. wiiwiiluu pepelaoh to, i iMtiopih^ • > ■•» puo», a ro« m me» e. Ut manamana loa na pepeitidi|o o ka Eleka, a ine ko ka Elek« kaoe, ua nui ioa. I kaupaunaia, he kanaono panna ke kaumaha o kekahi. £ hemo wale no kona mau pepeiaohaoi kela makahiki, i keia makahiki, i ka malama 0 Novetnaba, a i ka ulu hou ana, mahuahua ko laua nui a me ke kaumaha. Ika holo ai|a oka Eleka inaloko o ka ululaau, iluna no ka ihu, alaila, moe , na pepeiaohao ihope, a hihia ole i i»a lalalaau. Aka, ina he wahi pilikia, aole ia e pakele. I kekahi innnawa, hihia no kona mau mea manamana loa, , i na lalalaau, a i ka laau waina paha, a paa loa ia, aole heino, a loaa koke no 1 ke kanaka ilaila.
Waihea, Aug. 8, 1836. He wahi manao hoakaka. ko'u ia. 0 keia mau hebedomn i hala iho nei, he mau hebedoma hoike ia. : Aia ma Kohala kekahi hoike, ma Hamakua kekahi, ma Kawaihae kekahi, a nia Waimea nei kekahi. Kia ka nui o na haumana. O na kanaka makua, 840 0 na kanialii, 435 Pau loa, 1275 O ua poe kanaka mnkua la, ua ike no lakou i ka heluhelu—aole nae i iike ka ike. O kekahi, ua ike aweawea, o kekahi, ua ike inaaloalo,—a o kekahi,uaikc maopopo. Aia ina Aamakau ina Kohala kekahi kula ninikal. 11010 loa na hauinana i ka heluhelu. Aole ma ka heluhelu wale no ko lakou hoike ana. Aia ma ke helu kekahi, a n\a ke kakauliina kekahi. Ua maikai koi.iila hale kula, a ua ikaika ke kumu pnlapala, a nielaila ke akamai o na haumana.. Ua mahuahua ka pono o na kula kamalii. Ua loaa niai nei na kuinu eha no ke Kula nui niai. Ua-inakaukau iki paha lakoii e a.o aku ma ke kula. A ke kula nei lakou i kelala i keia la. 'A ma kau wahi, hoowahawaha lakou, aole īnakeinake. Malia paha o makema>ke inai. , He mau kumu e ae e ao nui ana i na kamalii i neia manawa. I aku a'u, k«%! inai hoomanawanui ouk<»u a paupauaho loa i ke ao ana i na hnumanA paakiki. _ O na kamalii, ka poe nui; e loaa wawe izflakou. Me lakou e kula nui ni. A o ko'u manao e liele pinepine, e hoike ia lakou. Ilookahi paha malama, hookahi hoike—a pela kela ma> lama keia malama. He hana Inhi no, no ka loihi loa o kekahi mau kula, a l
f mmt iaWaM InL \ IWII- - 4b no ka oui lom o ko'u aloha i Ma ta nana ana ma ka pep« hmke malun », ua akaka ka en<i nna ona haumano. kula ma keia mauaiuā. Maimia he nui ioa lakou—aole pau iua tausani ekolu. 1 ncjia manawa, ua emi loa. Pau loa na hale kula ma na wahi he nui wale, aole haie, aole kula. Kakaikahi na hale kula. .Ke mahuahua ae la im nae. No ke aha la ka enii ana o na kula? No ka molowa paha ona hauinann amena kumu kekahi. Aole nae malaila nale no. Eia kekuhi:-Ua kaumahaloa nakanakaika auhau. Eia ka auhau, he kapa, he hulu mamo, he hulu oe, he olona, heaha la. Na kane, na wahine, na kamalii, pau loa i ka auhau, o na keiki hnnai waiu wnle no koe. Pa kahi ke kapn, pakahi ka hiilu mamo, pakolu ka hulu ee, paknhi ka puupuu olona. Pela kelakniie keiakancv kela wahine keia waliiue, kela keiki keia keiki. A o ka hulu, he mea imi ia, aia ma Ilamakua, a ma Ililo a mahea'la?— iiaalele na knnaka i ko lakou walii, e hele imi liulu, na kane, na waliine, nn kainnlii, pau pu i ka hele. Poina loa ha kiila—waiho wale in ka p ilnpnla.— r No ia iuea, hoino na kanakn i ka p*> no-no ko liakou nianao ana, mr kn poe ekalesia ka nuliau atia. I !e!c lakini i koele, kamniiio pu nm kenno e<» kn aulinu, a i ni.-ii, pono ole na keiki a ka'kou, iiui na keiki, nui ka.auhau j»o--no ke uuiiii malu ia lnkou. _ Ena lii, e noonoo otrkou ma na meā e pono ai kio oiikou aupuni. Pau ko'u wahi manno. Nn'u na Laiana.