Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 17, 18 January 1837 — Page 66

66 KUMU HAWAII. (IANUARI,

manamana iki. Ua pokole kona huelo, he liilii kona mau maka, ke poo kekahi, a ma kela aoao kekahi.
                He lio eleele ka Hipopotamu, e like me ka lepo, ka mea e paumaele mau ai kona ili. Ua huluhulu iki wale no, a ua oolea ka hulu e like me ka puaa.
                He lio ino loa ke nana aku a he lio makau. Aole nae ia he lio huhu, he noho malie no, aole hana ukiuki ole ia.
                Ina kii aku kekahi i ka Hipopotamu e kolohe, alaila, huhu loa, me he puaa hae la. No ka nui loa o kona ikaika a no ka hamama loa o kona waha, ua makau na lio e ia ia, ua kakaikahi ka mea hiki ke kolohe aku. Ina e hahaiia oia e na kanaka a eha paha ia lakou, alaila huli koke mai ia; a i ole pee ke kanaka; hahi koke mai kela ia ia a weluwelu loa malalo o kona wawae.
                Aia ma Aferika kahi i ikeia keia holoholona nui, ma kapa o na muliwai. I kekahi manawa au no ia maluna o ka wai; a i kekahi manawa, luu no ia ilalo, a hele maoli ma ka honua malalo o ka wai.
                He lio olalua ka Hipopotamu, no ka mea, ola no ia maloko o ka wai, a ola no mawaho. E luu no ia ilalo i hapalua o ka hora paha, pii hou iluna e hanu, e like me ka honu. Aole hiki ia ia ke hanu maloko o ka wai e like me ka ia, mawaho wale no e hanu ai.
                Eia ke ano o na mea ola lua. Ola lakou maloko o ka wai i kekahi manawa, e like me ka Honu a me ka Hipopotamu.
                O ka au ma ka muliwai oia ka hana nui a ka Hipopotamu, a i kekahi manawa pae no iuka, e imi i mea ai.
                E ai no ia i ka ia, a loaa no ia mea ia ia i kona luu ana a ai nopu ma kapa o na muliwai.
                I kekahi manawa hele no ia iloko o na mahina ai, a pau loa no ka ai ia ia. Ina i nui na Hipopotamu, oki loa ka aina. No ka nui loa o kona mau wawae pau loa ka ka po hookahi, he hapa ka ka bipi i na hebedoma he umi.
                He mea maikai ka ili o ka Hipopotamu i mea kamaa, a i mea hana. He mea maikai no hoi kona kui. Lawe no ka poe akamai o na aina a pau ia kui, a hana i niho, a ina i hemo ka niho o ke kanaka, hookomo no ia niho ia hanaia.
                Ua ono kona io. Manao no ko Aferika poe, a me na kanaka a pau i hoao i kona io, manao lakou, he io maikai loa.--- Lama Hawaii.
 

Lahainaluna, Sep. 16, 1836.

                Aloha oe e Tineka. Ke hoakaka aku nei au ia oe, i ka loaa ana o popilikia ia makou ma ka moana o Pailolo.  Paa iho la ko makou manao e holo i Molokai; i ka la aono o Sepatemaba, i ka wa kakahiaka nui o ua la la; holo mai la makou ma na kaulua o Kalohi ma, a waho pono o Honokowai, e ike ana no makou i kauhale ouka a me kahakai, make iho la makou, poho kahi waa, aole i nana kekahi; a hoonana hou makou i ka lua o ka waa, aole i nana; eha, a makou hoonana ana aohe i nana iki ka lua o na waa. Olelo ae la makou i kekahi i kekahi; pehea I mai la o Kalohi, E holo ha wau i uka o Molokai i waa e kii mai ai ia kakou: ae aku la makou, ae. No ka mea ua pau ae la ko makou manao hoolana i na waa. Holo aku la o Kalohi, a me kekahi kanaka ona, a me ke kaikamahine a laua, maluna o ke kauwahi waa uuku, oia ka lua o na waa o makou, aole e pono na kanaka ekolu, a eha, ke ee maluna; elua wale no kanaka pono ke ee. Holo aku la lakou, noho iho la makou i luna o na waa, pau ae la makou ma ka waa i nana ke kai kahi i au ai. Kukulu iho la makou i pea, ma ka waa nana o ka laau luna o ka pea o ke kia ia, hoopoho aku la i ka makani, nana'ku la makou ka pea, manao iho la makou ua kau paha lakou i uka, a liuliu ko makou ike ole ana i ka pea, hookahi paha hora a aku la makou i kauhale ouka o Molokai. A liuliu hou iho, ike maopopo loa aku la makou i kauhale ouka a me kuaau, manao iho la makou ua hiki makou i uka, hoea mai la na waa elua mai Molokai mai, e holo mai ana e kokua ia makou; alaila paho hou ka waa i lana, hoonana hou iho la makou i na waa, a nana ae la kekahi waa, e noho ana makou i luna o ko waa i nana, hiki mai la na waa i holo mai ai, mai make kekahi mau wahine o makou elua he hoahanau kekahi, e ole ka pili koke ana mai o na waa, pau aku la na kanaka o makou a me na wahine i luna o ka waa i pili mua mai, a hiki hou mai ka lua o na waa ee aku la hoi makou ma ia waa, holo aku la makou i uka hoonana iho la na kanaka o uka mai i na waa, a noho iho la kekahi waa. Kau aku la makou i uka, paa pu mai la na kanaka o uka mai i ka waa o makou, hapai ae la lakou i ka waa a me ka kamalii he nui loa; no ka mea he po alua ia la, nolaila ka akoakoa ana o na kanaka malaila. A mahope kau aku la a'u hoiwale. He hoahanau ia no Lahainalalo, hoia kekahi i holo pu aku me makou: he wahi manao no ko'u ia kakou i keia manawa, e hoakoakoa i ko kakou poe i holo pu mai ai, e hoomamai, a o mai la kela me ka i mai. Oia no ko'u manao. Hoakoakoa ae la makou maloko o kekahi hale e hoomana aku i ke Akua, hai aku la au i kekahi manao hooikaika i ko makou poe i holo pu ai a me na kamaaina kekahi, me ka hoolea aku i kona inoa, a pau ka hoolea ana pule aku la makou: a pau ka pule ana noho iho la makou O Pukoonui kahi a makou i kau ai.
                Ma ko makou manao ana ma ka naau, na ko kakou Haku wale no makou e malama mai ma ka moana no kona lokomaikai wale mai, nolaila no ko makou ola ana iloko o kela waonahele nui weliweli, nui na mea hihiu, a mea hae, a me na mea e make ai na kanaka, oia kekahi hale luakupapau o keia pae aina, mai ka wa kahiko mai a hiki loa i keia manawa, nui na kanaka o keia pae aina i makemake ia waonahele. Aka, ua ahonui wale mai ko kakou Haku ia makou, i ko makou lana ana ma ka moana, ua like makou me ka mea e huki ia ana mamua ka hoholo o na waa o makou, nolaila ua maopopo ko makou manao nana wale no makou i malama mai, aole loa i lilo kekahi ola o makou, a me kekahi mea o ko makou kino, a me kekahi mea o ka waa. O makou a pau maluna o na waa he 17, e 4 wahine e 2 kaikamahine, 11 kane. Oia ko'u manao ia oe.
Na KAPAE.
 

HELU 1.
MAI HOOPALALEHA I KA HANA.

                He wahi manao pakole o'u. Nui kuu noonoo ana keia mau la, i kela wahi kauoha a ka Haku. Eia ke kauoha.  "Eono la e hana'i oe i kau hana a pau!" Eono la e hana'i. Aole i mai