Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 10, 11 Mei 1836 — O KA HOOLE RAMA. [ARTICLE]

O KA HOOLE RAMA.

E au alii hoi a pau ma ke kino, Ua hoonohoia oukou i mau luna alakai i na kanaka a pau o keia pae moku a pau ma ka pono, a ma ka maikai hoi a me ka oluolu a me ka maluhia o ka noho ana o na mea a pau, wale hoi ma ka hewa. E hoolohe maikai mai paha oukou, i ke kumu o ko'u manao e hoakaka maikai aku no hoi i mua o oukou me ke aloha. O ka rama e ona mai nei na kanaka he nui hoi, aole e hoikeia a e hanaia a e waihoia ma keia pae moku puni a pau o keia moana; aole no hoi ma kekahi moku puni o keia pae aina, aole no ma kekahi aina, aole no hoi ma kekahi kulanakauhale, aole no hoi ma kekahi hale e hanaia'i keia mea, no ka mea, ua maopopo maoli no hoi ka hewa o keia mea o ka rama, no keia mea ua ike aku hoi ko'u mau maka i kekahi malihini he haole oia, ua make loa e moe ana i lalo ke alo aohe ona kapa, ma kapa kahakai e kokoke ana ma ka hale kuai o kanikela; e oleloia o ka rama kona mea i make ai i ka makahiki no i hala aku nei. A he nui no hoi na malihini e palemo i na makahiki i hala aku mamua o keia makahiki aku nei, a no keia mea no hoi e manaoia mai ai kakou e na malihini he poe kamaaina aloha ole kakou. Aole hoi ma ka lakou i ana mai pela e wiwo ai kakou, aka ma ko kakou ike io ana no i ka hewa o keia mea o ka rama, no ka mea, ua make mai kekahi poe no ka rama, ua pepehiia kekahi a make loa no ka rama, ua hakaka kekahi poe a paa i ka hao i keia mau makahiki no ka rama, ua haunaele ke aupuni i ka makahiki o ka Haku 1834, no ka rama, ua haule ilalo kekahi mau ohua o ke Akua i kela makahiki no ka rama, a i ka la 20 o Aperila nei ua waiwaiae ka lohe ana o ko na aina e i ka hana hewa ana i kela makahiki no ka rama, a ua aie kekahi no ka rama, au moekolohe kekahi no ka rama, a ua hehi hoi kekahi i ka la Sabati no ka rama. Ke manao nei hoi au, aohe hoi he hana hoopono ka keia mea i ke aupuni, he hooku e wale i ka pono, nolaila hoi ina he pono ia oukou keia olelo, e kipaku aku kakou i keia a kaawale loa mai o kakou aku la. Ina e i mai paha kekahi penei ia kakou a, he tausani ka'u a he hanere paha e haawi aku au ia oe no ka makahiki hookahi, e ae mai hoi oe ia'u e ku ko'u hale kuai rama i keia makahiki i kela makahiki, a i keia malama kela malama paha ma keia pae aina, aia hoi ma ka olelo ana keia mea a ka poe hoolimalima. A o keia mea i ukuia mai a lawe kakou o ka ae aku la no ia o kakou, alaila ulu no keia hewa i kela makahiki keia makahiki, a pau na kanaka a me na keiki a kakou a pau i ka hana hewa io i ke aupuni, nalo ka malamalama a make na kanaka i ko lakou hewa. A o ka uku a kakou i lawe mai ai, oia no kekahi ano o ke kipe paha e hewa'i ka mea pono. He pohaku hoohihia no hoi keia i ke aupuni a me na kanaka a me na malihini, he pohaku e kuaia'i na kanaka na wahine na

kamalii a me na 'lii hoi, ua mahuahua na koko i kahe ma keia kulanakauhale no ka rama.

A ina e hoomaikai mau aku no kakou i keia hana hewa i ikeia, aole hoi kakou e kinai koke i keia hewa a pio koke, eia kuu manao, e kahe mau ana no na koko o na kanaka ma keia pae moku puni o Hawaii nei, a o keia koko kela koko e kahe ana, e ili mai ana ia mau mea maluna o ko kakou mau poo iho, no ka mea, aia maloko o na hale kuai rama he lehulehu na koko e kahe ana i kela la i keia la.

E au alii a pau ma ke kino, o ko oukou aloha keia i na kanaka a pau ke kiola oukou i keia ino mai ko kakou pae aina aku nei, aole hoi oukou e lawe i ke kipe no keia mea ino mai ma ko oukou poholima, he waiwai ino aohe pili keia waiwai ma ko oukou kino, no ka mea, aole oukou he poe ilihune, aka he poe waiwai no e noho hanohano ana i keia makahiki kela makahiki, na ka poe ilihune naaupo keia a me ka poe puniwaiwai na naaupo, aole hoi oukou e komo maloko o ka lakou nei oihana no ka mea, he poe oukou e hoopai pono ana i na kanaka no ko lakou hewa a me ko lakou pono. E ke 'lii Kauikeaouli, ina he maopopo ia oe keia manao aia no ia oe, no ka mea, aole keia manao e hooku e ana i ko aupuni ke manao maopopo ae e kipaku koke aku i ka rama mai ko kakou aupuni aku nei, no ka mea, maluna oe o ka pono apau o ke aupuni he makamaka hoi no ka pono a pau, e hoopai pono ana i ka hewa i mea e pono ai ke aupuni.

E kinai kakou i kela hewa keia hewa e ulu ana i waena o kou malama aupuni ana e Ke'lii, e like me keia hewa io e ulu nei ua maopopo, no ka mea, na ke Akua oukou a pau i hoonoho mai maluna o na lahuikanaka e alakai ia lakou ma ka pono e like me kona makemake. E ola Ke'lii a me na'lii ma ka pono o lesu. Na'u na IOANE II e hoike aloha ana i na'lii no kekahi hewa e ulu ana, e ake ana hoi e pio.