Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 3, 3 Pepeluali 1836 — Page 10
10 KUMU HAWAII. (FEBERUARI,
28. I ka wahine a ke keikikane a kona kaikuwahine,
29. I ke kaikamahine a ke kaikunane o kana wahine,
30. I ke kaikamahine a ke kaikaina o kana wahine.
EIA KA LUA: Aole e pono ka wahine
1. I kona kupunakane,
2. I ke kane a kona kupunawahine,
3. I ke kupunakane o kana kane,
4. I ke kaikaina a ke kaikuaana o kona makuakane,
5. I ke kaikunane o kona makuwahine,
6. I ke kane a ke kaikuwahine o kona makuakane,
7. I ke kane a ke kaikaina o kona makuwahine,
8. I ke kaikaina o ka makuakane o kana kane,
9. I ke kaikunane o ka makuwahine o kana kane,
10. I ka makuakane ponoi,
11. I ke kane a ka makuwahine,
12. I ka makuakane o kana kane,
13. I kana keikikane,
14. I ke keikikane a kana kane,
15. I ke kane a kana kaikamahine,
16. I kona kaikunane,
17. I ke kaikaina a ke kaikuaana a kana kane,
18. I ke kane a ke kaikuaana a me ke kaikaina,
19. I ke keikikane a kana kaikamahine,
20. I ke keikikane a kana keikikane,
21. I ke kane a ke kaikamahine a kana keikikane,
22. I ke kane a ke kaikamahine a kana kaikamahine,
23. I ke keikikane a ke keikikane a kana kane,
24. I ke keikikane a ke kaikamahine a kana kane.
25. I ke keikikane a ke kaikunane,
26. I ke keikikane a ke kaikaina a me ke kaikuaana,
27. I ke kane a ke kaikamahine a ke kaikunane,
28. I ke kane a ke kaikamahine a ke kaikuaana a me ke kaikaina,
29. I ke keikikane a ke kaikuaana a me ke kaikaina o ke kane.
30. I ke keikikane a ke kaikuwahine o ke kane.
HE MANAO NO KA MARE ANA.
He oiaio ka olelo a Paulo, "He mea mahalo ka mare no na mea a pau, ke haumia ole kahi moe.'' Ina paha e mare kekahi mau mea i naauao i ke kanawai o ke Akua, ma ka mea i papaia mai iloko o na papa i kakauia maanei, ua hewa laua i ke kanawai, a ua haumia ko laua moe; no ka mea, he moe kolohe no ia. Eia hoi kekahi mea hoakaka; O ka makua i kakauia ma keia mau papa, ka makua ponoi nana ke keiki i hanau ai. A o na kaikuaana, a me na kaikaina, a me ke kaikuwahine, a me na kaikunane iloko o keia mau papa, he mau hoahanau ponoi lakou, na keiki a ka makua hookahi. Ina e mare lakou kekahi me kekahi ua haumia kahi moe o lakou, ua moe kolohe.
Aka, ina he okoa ko ke kane mau makua, a he okoa ko ka wahine, a mare pu laua, aohe kanawai e hewa ai laua ilaila. Nolaila, ina e noho ana na mea i kapaia he kaikunane a he kaikuwahine; a he okoa ko laua mau makua, aole o laua makuakane hookahi, aole makuwahine hookahi, a manao laua e mare, he pono paha ia, aohe kanawai ilaila. Aka o ke kaikunane ponoi me ke kaikuwahine ponoi, o ka makua me ke keiki, o ke kupuna me ka moopuna, he mea haumia loa ia ke mare lakou. Pela no ka makuahunowai me ka hunona, a me na mea e ae a pau i papaia mai iloko o ko ke Akua kanawai.
Heaha ke ano o ka mare? Aole i loaa ke ano o ia mea i ko Hawaii poe kahiko. He poe hoao wale no lakou, a pau ka makemake, haalele koke no. a hoao hou aku. Aole pela ka mare a ke Akua i kauoha mai ai. O na mea mare ma ke kanawai o ke Akua, ua lilo laua i hookahi io. Ma ia hope ua hookahi no laua, aole elua. A nolaila, aohe pono ke kaawale hou, ua paa no a hiki i ka make. Eia kekahi ano o ka mare, i pono ka malama ana i na keiki, ua hoonoho ke Akua i ke kane a me ka wahine i mau makua no lakou e noho pu ai i na la a pau o ko laua ola ana. Ina haalele laua i kekahi, alaila ua nele na keiki a laua i kekahi makua, aohe mea nana e malama pono ia lakou, a e hele wale lakou e like me na holoholona, aohe mea nana lakou e malama i ka ai a me ke kapa, a make paha lakou. Ina e noho pu ke kane me kana wahine, aole loa e haalele, alaila pono ka malama i na keiki e noho pu ana.
Eia kekahi pono no ka mara ana; I like ka noho ana o ke kane me ka wahine. Pela ka oluolu a me ka pono. Ina he alii kekahi, a he makaainana kekahi, aole e like ko laua noho ana. E kiekie loa ke alii a e noho malalo iho ka makaainana, a e ku e ka manao o kekahi me ko kekahi. Nolaila ka lili a me ka hakaka pinepine o ke kane me kona wahine, alaila pau ko laua makemake i kekahi i kekahi, a lalau aku i ka hewa. A ina he keiki ka laua, ua lilo ia na hai e malama, a o na makua i hoonohoia e ke Akua i mau mea malama, aole laua e hooko i kana kauoha.
Eia hoi kekahi mea keekee aole e ku i ke kanawai o ka mare: O ka mare o ka elemakule me ka wahine opiopio, a o ka luwahine me ke kane opio. He mea nui ia i hanaia ai ma keia pae aina, a he nui na hewa e ulu ana malaila. O ka luwahine, he mea waiwai paha ia, he alii paha, a ua make kana kane alii, i noho like ai laua: a ua hoowahaha ia i ke kane kanaka makua, a lalau aku no i kekahi kane opiopio waiwai ole, i kane nana. Hoopilimeawaiwai ua kane nei, a ae mai me ke aloha ole o ka naau i kana wahine; no ka mea, o ka waiwai wale no kona manao. Noho pu no laua i kekahi manawa, o ka wahine ka haku, a o ke kane ke kauwa. No ka wahine, ka hale, ka aina, ka waa a me ka waiwai a pau. Mahope iho, loaa ka waiwai i ua kane nei, a hookiekie ae la ia, a lalau aku i ka hewa, me ka hoowahawha loa i kana wahine mare. Alaila hiki mai ka lili iloko o ka naau o ka wahine waiwai, olelo hoino aku i kana kane me ka huhu, a hakaka maoli laua. O ka mare hewa ana ke kumu o ia mea a pau, aole i ku ko laua manao me ko ke Akua makemake. Nolaila, aole ia i hoomaikai i ko laua mare ana. O ko ke Akua manao, e lilo ke kane i haku, a e noho ka wahine mamuli ona me ke aloha like i kekahi i kekahi. Aka, aole e hiki ia iloko o ka manao o ka luwahine waiwai e noho ana me ke kane opio ilihune. A makau ua kane nei i kana wahine, no ka mea, ua hala kona wa ui, aole loa laua e noho like. Ina he alii ke kane, e pono no i alii hoi kana wahine; a i elemakule ke kane, i wahine kahiko hoi kana e pili ponoai; a pela hoi ke kane ui, i wahine ui hoi nana; alaila noho like laua me ka manao like, aole e hookiekie kekahi maluna o kekahi.
He mea ano pono wale no ko ke Akua mau kanawai a pau. A eia ke ano o kona kanawai no ka mare ana, o ke kane me ka wahine. He mea ia e loaa ai ia laua na keiki; a ua hoopaa oia i ko laua noho pu ana i mau mea malama i na keiki ana i haawi mai ai na laua. Aka ina e mare ka elemakule me ka wahine hou, he pomaikai wale ka loaa o ke keiki a laila: a ina e mare hoi ka luwahine me ke kane opio, aole loa e loaa ka laua keiki, a nolaila e nele ke aupuni i ke kanaka ole. No ia mea o ko ke Akua manao, e mare pu na mea like i mau ai na kanaka o kela hanauna a o keia hanauna ma ka honua nei.
A.B.