Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 3, 3 February 1836 — Page 9
KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 2. HONOLULU, OAHU, FEBERUARI 3, 1836. Pepa 3.
HE KAMAKAMAILIO. — HELU 8.
Naili. Auhea oe, e Maanu, e ko'u hoahanau aloha. I kou hoakaka ana mai ia'u i ka pokole o ko na kanaka noho ana ma keia ao, a me ka nui o ka lakou hana ana, kupu iho iloko o'u ka makau. E hai mai oe ia'u, pehea e hiki ia'u ke malama pono i ka manawa?
Maanu. Ae; ina makemake oe e malama i ka manawa, ea, e noonoo pinepine oe i ka waiwai o keia mea. E manao oe i ke kakahiaka nui o na la a pau loa i ka maikai io o kela la, keia la. Oia ka mea e lilo ai ke kanaka i mea naauao, i mea waiwai, a me ka pomaikai ke malama pono ia, aole ia, oia no ka mea e mahuahua ai ko ke kanaka naaupo, a me kana ilihune a me kona poino.
N. Pela no au i na la a pau loa. Ua akaka lea ia, he waiwai io ka manawa. Heaha kekahi mea a'u e hana'i?
M. Eia kekahi: Mai hoomaunauna i kekahi manawa pokole loa.
N. Pehea?
M. Eia ka olelo nane i olelo ia ma na aina naauao. E malama i na peni (he moni liilii loa) alaila, e malama na pouna (he moni nui) ia lakou iho. Pela ka'u e olelo aku ia oe, e malama pono oe i na minute, alaila, o na makahiki e malama lakou ia lakou iho.
N. Aole no paha. I ko'u manao, aole mea nui loa ka minute, aole mea nui loa ka hola, o ka malama paha, a me ka makahiki, he mea nui loa no ia.
M. Auhea oe? E nana oe i kekahi mauna, ia Mauna Kea paha. He mauna nui loa ia. Ua kiekie hoi. Aka, ea o na huna one i hoopuupuuia oia ka Mauna Kea. Pehea kou manao i keia moana? He mea nui ia, ua hohonu loa; e hiki no i na moku a pau loa o ka honua ke holo iloko o keia moana. Aka, o na huna wai i huipuia, ka moana Pakifika no ia. Pela ko ke kanaka manawa. He kanawalu makahiki paha ko kekahi, aka o na minute, a me na hola i huipuia, oia kona mau makahiki a pau loa. Ua moakaka ia, haawi liilii mai ke Akua i ka manawa, no ia mea, ina e malama pono oe i na minute a pau loa, ina e malama pono no oe i kou manawa.
N. Pehea? E hoakaka lea mai ia'u i ka mea a'u e hana'i i malama pono au i ka manawa.
M. Penei. E hoopiha oe i kela la i keia la, i kela hola, keia hola, i kela minute i keia minute i ka hana maikai. I ke kakahiaka nui, e haalele i kou wahi moe me ka manao paa aole e moe hou a po ka la. Alaila, e ninau pono oe ia oe iho. Heaha ka'u e hana'i, i keia la, e pono ai ka aina a me kanaka? E noi aku i ke Akua, i kokua mai ia mamuli o kau hana ana. E huli i ka olelo a ke Akua. E heluhelu i kekahi mokuna, me ka noonoo. A pau ia, alaila e hele i ka hana. Mai molowa. Ina, ma ka mahiai ana, e mahiai no; ina ma ke ao ana i ka poe naaupo, malaila no me ka manao oluolu. Pela ma na mea a pau loa. "Mai hoopalaleha i ka hana, e hooikaika ka naau me ka malama aku i ka Haku." A po ka la e hoomaikai aku i ke Akua no kona malama ana mai ia oe i ke ao. E hookolokolo oe ia oe iho e ninau pono i kou naau i kau hana ana i ke ao. E hai aku i ke Akua i kou hewa me ka naau mihi. E manaoio aku i kana Keiki ia Iesu. Pela e hana oe i kela la, keia la a hiki i ka hopena, a malama pono no oe i ka manawa.
N. E kokua mai ke Akua ia'u o hoomolowa au i keia hana nui au i hooakaka mai. E pule pinepine oe no'u, no ka mea, he kanaka nawaliwali au, nolaila, makau iho la au o lilo i ka hoowalewale — a make.
M. E pule no au nou, a no na alii, a me kanaka a pau loa. O ka molowa, he hewa nui loa ia ma keia pae aina. Kakaikahi ka poe i ike i ka waiwai o ka manawa. Nui ka poe hoomaunauna i keia makana a ke Akua i haawi mai ai.
Moe pinepine na alii a me kanaka ma ka moena i ke ao, a noho no ka nui o kanaka me ka hana ole, a hana no kekahi me na lima molowa. Aka, ea, e pono kaua, e haalele koke, ano, a e haalele loa i ka molowa. Mai keia la aku a hiki i ka hopena, e hana kaua i ka hana a pau a ke Akua i haawi mai. A pau ia, alaila e olelo kaua, "He poe kauwa maua e pono ole ai. O ko maua pono wale no ka maua i hana iho nei." Ua pau ko'u manao. Aloha oe.
N. E kokua mai ke Akua mamuli o ko kaua kamakamailio pu ana e hiki ia kaua ke hana i ko ka Haku makemake a i ola kaua ia ia. Aloha.
NO KA MARE ANA.
He papa hoike i na mea a ke Akua i papa mai ai, aole e pono ke mare pu.
EIA MUA. Aole e pono ke kane ke mare
1. I kona kupuna wahine ponoi,
2. I ka wahine a kona kupunakane,
3. I ke kupunawahine o kana wahine,
4. I ke kaikuwahine o kona makuakane,
5. I ke kaikuaana a me ke kaikaina o kona makuwahine,
6. I ka wahine a ke kaikaina o kona makuakane,
7. I ka wahine a ke kaikunane o kona makuwahine,
8. I ke kaikuwahine o ka makuakane o ka wahine,
9. I ke kaikaina o ka makuwahine o ka wahine,
10. I kona makuwahine ponoi,
11. I ka wahine a kona makuakane,
12. I ka makuwahine a kona wahine,
13. I kana kaikamahine iho,
14. I ke kaikamahine a kana wahine,
15. I ka wahine a kana keikikane,
16. I kona kaikuwahine,
17. I ke kaikaina a ka wahine,
18. I ka wahine a ke kaikuaana a me ke kaikaina,
19. I ke kaikamahine a ke keikikane,
20. I ke kaikamahine a ke kaikamahine.
21. I ka wahine a ke keikikane a kana keikikane,
22. I ka wahine a ke keikikane a kana kaikamahine,
23. I ke kaikamahine a ke keikikane a kana wahine,
24. I ke kaikamahine a ke kaikamahine a kana wahine,
25. I ke kaikamahine a kona kaikaina,
26. I ke kaikamahine a kona kaikuahine,
27. I ka wahine a ke keikikane a kona kaikaina,