Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 25, 9 Kekemapa 1835 — Page 193

KE KUMU HAWAII
HE PEPA HOIKEIKE O NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, DETEMABA 9, 1835. Pepa 25.

HE WALE RUSA.

                1. Iloko o ke kai kahi e noho nui ai ka Wale rusa. E pae no hoi ia iuka a noho ma kahakai i kekahi manawa. O ke kai kahi i ku pono i kona kino, he mea lohi oia a hemahema, ke hele mauka.
                2. Ua like ka nui o kekahi Walerusa me ko ka bipi, a ua emi mai no hoi kekahi.
                3. Elua ona niho nui, a ua maikai no e like me ko ka Elepani. Oia kona waiwai nui, a o kona aila kekahi.
                4. lna e kii aku na kanaka ia ia ma ka waapa e hoeha aku, e hakaka ikaika loa no ia, a i kekahi manawa e wawahi oia i ka waapa a make no na kanaka.
                1. Mahea kahi e noho nui ai ka Walerusa? a mahea hoi oia e noho ai i kekahi manawa?
                Mahea kahi i ku pono i kona kino?
                2. Pehea kona nui?
                3. Heaha ka waiwai ona?
                4. lna e eha oia i na kanaka maluna o ka waapa, pehea oia e hana'i?

NO NA KAMALII.
NO KEKAHI KAMALII KUPANAHA

                He kamailio ana i kekahi kumu a me na haumana ana.
                Ke Kumu. Auhea oukou, e na kamalii e! e kamailio pu iki kakou ea.
                Na Haumana. Heaha la ka hewa?
                K. Ma ke aha la kakou e kamakamailio ai?
                H. Ina no ia oe.
                K. Ua pono. E kamailio, a'u i lohe ai i kekahi manawa.
                H. Ae, malaila pu kakou. O ke kamalii hea ia, he kane anei he kaikamahine paha?
                K. Ka inoa aole he keiki kane ia?
                H. Aia mahea kona wahi e noho ai?
                K. Ka! Aia ma ke kau wahi o Asia no hoi paha.
                H. Heaha kona mea e kupanaha ai? He kino nunui anei, he aa paha?
                Ku. Aole no paha, he kino maoli no kona e like me ko na kamalii e ae. Aole he nunui aole hoi he aa.
                H. Mahea la kona kupanaha ana? Eha paha ona mau maka. Aole?
                K. Aole malaila kona kupanaha ana; elua wale no ona mau maka, a he maikai no.
                H. Heaha hoi kona mea e kupanaha ai? He ihu puka ole anei? he pepe paha?
                K. He puka no o kona ihu, aole hoi he pepe ka ihu, he maikai no.
                H. Ai la mahea kona kupanaha? e ake makou e loaa kona mea e kupanaha ai. He nihoawa paha? he niho ulaula paha; he niho loloa paha e like me ko ka elepani, aole paha. Heaha la?
                K. Aole ma ia mau mea kona kupanaha ana; he mau niho maoli wale no kona.
                H. He mau poohiwi poepoe paha?
                K. Aole la.
                H. He kuapuu anei?
                K. Aole ia.
                H. Ke haohao nei i kahi o kona kupanaha; aole paha ona makuwahine, ua hanau wale mai paha ia noloko mai o ka honua, aole malaila kona kupanaha ana?
                K. Aole loa. He makuwahine no kona.
                H. Kokoke pauaho makou ike koho wale ana i ka mea e kupanaha ai ua keiki la, aole la i loaa iki. E hai mai oe ia makou ea.
                K. Ae. Nui na mea e kupanaha ai ia.
                H. Heaha kekahi, e hai oe i lohe makou.
                K. He kamalii haipule io no ia a me ka malama i ka pono a ke Akua? Ua pule ia makahi malu i ke kakahiaka, a i ahiahi. Ua noonoo ma ka pono - ua kamailio ma ka pono - aole i makemake ma ka paani wale. Aole anei he kamalii kupanaha ia? Pela anei na kamalii ma Hawaii nei? Auhea la kekahi kamalii haipule? Ua ike anei oukou i kekahi?
                H. Aole makou i ike i ke kamalii haipule - o na makua haipule ka makou i ike ai, aka o na kamalii haipule aole makou i ike. He kamalii kupanaha ka hoi kela.
                K. Eia hoi kekahi mea kupanaha no ua keiki la. Ua hoolohe oia i ka kona mau makua, aile hookuli iki. He mea kupanana loa ia nona. Aole nui na kamalii like. Ua imi au, aole nae i loaa ia'u kekahi kamalii i hoolohe i ka kona makua ma Hawaii nei. He mea kupanaha ia nona; aole?
                H. Oia ka hoi paha.
                K. Eia no hoi kekahi mea kupanaha nona, aole hana kolohe ia i kona makuwahine - aole huhu ia ia. Aole i nou aku ia ia i ka pohaku.
                H. Aole anei ia i lalau hewa i ka kona mau makua?
                K. Aole i lalau iki.
                H. Kai ke kupanaha i ua kamalii la! Aole makou i ike i kona mea like. Aole loa i like ia me ka makou kamalii. No ka mea pau ko nei kamalii i ka hoolohe ole i ka na makua. Ua makau na makua o onei i na kamalii. Ina huhu ke kamalii i ka makuwahine, o ka hakaka no ia. Ua nou aku ia ia i ka pohaku, ua kuha i kona make. Ua keehi aku i ka wawae, ua uhae i kona kapa. Pela ka hana ino ana a na kamalii o onei i ko lakou makua. Nui loa na mea huhu o na keiki o Hawaii nei. He kupanaha io ka ko kela kamalii.
                K. Eia hoi kekahi mea kupanaha no ua keiki la, He wiwo ole kona i ka make, a me ka hauoli.
                H. Aole paha! Kai kona kupanaha la. Aole la makou i ike i ke keiki wiwo ole i ka make - pau loa ko onei kamalii i ka makau i ka make ana o ke kino - aole kekahi koe. Ke haohao nei makou i ka makau ole o ua kamalii nei i ka make. Heaha la ke kumu o kona wiwo ole ana?
                K. Ka inoa aole ia i paulele aku la ia Iesu? Malaila no kona makau ole ana i ka make.
                H. Owai ka inoa o ua kamalii la?
                K. O Samuela no hoi. A heaha