Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 24, 25 November 1835 — Page 185

KE KUMU HAWAII.

HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E ONO AI KO HAWAII NEI.

"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."

Buke 1. HONOLULU, OAHU, NOVEMABA 25, 1835. Pepa 24.

HE OU RANAUTANA.

1. Ma Boreneo kahi i ike pinepine ia'i keia holoholona. Ua ikea no hoi ma ka Hema o Asia a ma A ferika.

2. Ua like kekahi ano o kona kino, ke nana'ku, me ko ke kanaka, aka, o kekahi mau helehelena ona, aole loa i like.

3. He mama kona, he ikaika hoi a me ka maka a ole, nolaila, he mea hiki ole ke hopu aku ia ia i kona manawa nui.

4. He mea mau ia ia ke pii maluna o na laau kiekie a e lele mai kekahi lala laau aku a i kekahi lala, me ka makau ole. Maluna no o na laau kona wahi e noho nui ai, uuku kona noho ana ma ka honua.

5. Maluna no o na laau kona wahi e hiamoe ai, a e kukulu oia i kona hale malaila, i mea e pale aku ai i ka ua.

6. Ina i hopuia oia i kona wa uuku e hiki no ke hoolaka ia ia a e ao aku ia ia i na mea he nui loa. Ina i ao nui ia oia, e hoohalike no ia i kekahi mau hana ana a ke kanaka. I kekahi manawa , e komo no ia i ka lole, ke kauohaia, a e noho ma ka papaaina a e ai no me ka pahi a me ke o.

7. He akamai no kona a me ka maalea a e hiki ia ia ke hana i kekahi mau mea i hiki ole i na holoholona e ae, aka, aole e mahuahua nui kona ike, ke aoia me ka hoomanawanui, aole ona mea noonoo iloko e like me ko ke kanaka, aole loa no.

1. Mahea la kahi i ike pinepine ia'i ka Ou ranautana?

2. Pehea ke ano o kona kino, ke nana'ku?

3. No ke aha ia e hiki ole ai ke hopu ia ia?

4. Heaha ka mea mau ia ia ma ka ululaau?

Mahea hoi kona wahi e noho nui ai?

5. Mahea la oia e hiamoe ai?

6. I ka manawa hea e hiki ai ke hoolaka ia ia?

Heaha na mea ana e hana'i ke ao nui ia?

7. He ike mahuahua mau anei kona e like me ko ke kanaka?

He noonoo maoli anei kona?

Wailuku, Okatoba 24, 1835.

Aloha oe, e Tineka, - Eia no maua a me ka maua mau keiki ma Wailuku nei. A hiki mai ka manawa hoomaha ma ke Kulanui, holo mai makou me Aneru ma, a hiki ma Wailuku ei i ka poaha o kela hebedoma mamua aku. Mai poino loa makou ma ka moana. Holo mai makou i ka wanaao. O makou me kekahi waa. O Mika Limaikaika a me na wahine kane ole elua o Mi. Berona a me Mi. Ogana ma kekahi waa. O ko makou mau ohua ma kekahi waa e ae. Ekolu waa. Maikai no ka moana, a wikiwiki ko makou waa, a lohi kela mau waa elua, aka, no ka poeleele paha, no ka malama ole ia paha, hookokoke ko makou waa ma kahi nalu a kahuli koke no ia, aole hiki mai ka makau, a pau makou iloko o ke kai, alaila makou. Lalau koke au i ka'u wahine a me kekahi keiki, a nalowale kekahi keiki a maua, a mahope loaa malalo o ka waa. U a malamaia kekahi mau keiki e ka poe hoe waa. Kokoke lilo aku ka'u wahine i ka nalu a huki au ia ia ma ka waa. Nana aku makou i na waa mahope a kokoke nalowale loa, a kahea makou i kela poe, aole liuliu loa, hiki mai kekahi waa, a awe mai lakou ia makou, a au mai lakou a lawe i na keiki, a mahope hookokoke mai kekahi waa, a ee ka'u wahine me Aneru ma maluna, a paa au i ka waa i kahuli ai a hiki mai ka waa o Mika Limaikaika ma, a ee au ma kela waa. A hoolana, ka poe hoe waa i ko makou waa, a hookomo makou i ke kapa maloo, alaila hoi hou makou ma ko makou waa, a holo mai a pae i Maalaea. Ua makau loa au o loaa i ka'u wahine i ka mai, no ka mea, ua nawaliwali ia, aka aole loaa ka mai i kekahi o makou. Ke manao nei makou, na ke Akua no i malama mai ia makou, a hoopakele ia makou mailoko mai o ka nalu, no ka mea, aole paha pau ka makou hana ma keia pae aina. O ko makou manao, e pono ia makou e haawi hou ia makou iho na ke Akua, a e hooikaika ma kana hana a make ke kino.

Eia hoi kekahi mea a'u e hoakaka aku ia oe, o ke kaahele ana o maua me Mika Gerina a puni ka aina hikina o Maui nei.

I ka poaono, i ka la 17 o keia malama, hele maua i Haiku, a noho malaila i ka la Sabati. Eono ko maua halawai ana me na kanaka malaila, e ao aku ia lakou me ka hai aku i ka ke Akua olelo. I ke ahiahi o ka la Sabati, hele Mika Gerina i Haliimaile, e hai aku i ka olelo malaila. A noa ke Sabati, i ka wanaae, hele makou me kekahi poe kumu e hiki ma Halehoku, a ua mareia kekahi mau mea malaila, a kamailio maua me na kanaka malaila. Alaila hele makou a hiki i Honomanu ma Koolau, ka hoike kekahi kula malaila, aole nui na haumana.

Ua molowa paha ka nui o na haumana a me na kumu. Kamailio maua me na kanaka malaila me ka hai aku i ka ke Akua olelo. Kauoha maua i na kumu e imi i na kamalii e ao aku ia lakou.