Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 22, 28 October 1835 — Page 171
1835.) KUMU HAWAII. 171.
ia oe, a i ko'u manao e hoolilo mai ke Akua ia oe i mea e pono ai lakou.
A pau ko maua kamailio pu ana, pule
pu au me ia, alaila, ua hoi au i ko'u wahi e noho ai me ka mahalo a me ka hoomaikai aku i ke Akua, nona ka mana e hoohanau hou mai.
Aole liuliu a make o Wiliama iloko o ka Haku. Pomaikai ka poe a pau i make pela. O ka mea makemake i kona hopena---e hahai lakou maluna ona, ma ka ike, a ma ka manaoio, a ma ke aloha.
E na hoahanau, a me ua kanaka a pau o Hawaii nei, ua heluhelu oukou i ka mooolelo no Wiliama, ke kanaka oopa no Enelani. Pehea ko oukou manao i ua kanaka la, a me kona akamai ma ka palapala hemolele? O ko'u heluhelu ana i ka mooolelo no ua kanaka la, ua moakaka ia'u keia mau mea:
Aohe mea e ae e pono ai kanaka e like me ka Olelo a ke Akua. I mai la o Davida:---
"O ke kanawai o Iehova he hemolele no ia, e hoohuli ana i ka uhane.
O ka olelo a Iehova, he oiaio no ia, e hoonaauao ana i ka mea naaupo.
O na kapu o Iehova, he maikai no ia e hoohauoli ana i ka naau;
O ke kauoha a Iehova, he laelae no ia e hoomalamalama ana i na maka.
O ka makau no Iehova, he maemae no ia e oia mau ana no.
O na oihana a pau a Iehova, he pololei no ia a me ka pono wale io no.
He mau mea ia e makemake nui ia,aohe he goula, aohe hoi he goula maikai he nui wale.
Ua oi aku ko lakou ono i ko ka meli a me ka waihona meli.
A ua aoia mai no hoi kau kauwa e lakou: No ka malama ana ia lakou he nui wale ka waiwai. I mai o Paulo-"O ka palapala hemolele a pau, ua haawiia mai la ia e ka Uhane o ke Akua, he mea ia e pono ai, no ke ao ana no ka papa ana, no ka hoopololei ana, no ka hoonaauao ana ma ka pono. I hemolele ai ke kanaka o ke Akua, i makaukau maoli ai hoi i na hana maikai a pau.'' Pehea, aole hookoia mai anei keia olelo i ka mooolelo no Wiliama ka mea oopa? Oiaio no.
2. Ua ao mai ka Uhane Hemolele i ka poe heluhelu pono i kana olelo.
I aku la Ie su i kana poe haumana' "Aia hiki mai ka Uhane Oiaio nana oukou e alakai ma ka Oiaia a pau. "Aka hoi, o ke Kumu, o ka Uhane Hemolele, ka ka Makua a hoouna mai ai ma ko'u inoa, nana oukou e ao mai i ka mea a pau. "I mai o Paulo--Ua hoike mai no hoi ke Akua ia mau mea ia kakou ma kona Uhane.'' Eia ka Ie su olelo i kana poe haumana--" Ua haawiia ia oukou ka ike i na mea pohihihi o ke aupuni o ka lani.'' Pehea o Wiliama, ka mea oopa? Nohea mai kona naauao, a me ke akamai? Ua moakaka, no luna mai no ia. Na ka Uhane Hemolele i ao mai ia ia a i hoolilo mai ia ia i mea hou--i mea naauao a me ke akamai. Aole na ke kanaka ia--aole loa, no ka mea, aole ana kumu maoli, aole komo ia iloko o ka hale o ke Akua, aole kamailio pu me ka poe haipule. O kekahi mea wale no ana i hana'i. Ua heluhelu pinepine ia ia ka palapala Hemolele, me ka pule aku i ke Akua, a na ka Uhane Hemolele i ao mai ia ia, nolaila kona manao, a me kona hanau hou ana.
3. Ua wae mai ke Akua i ka poe ilihune i kanaka nona.
I mai o Luka, "Ia manawa, hauoli aku la Iesu ma ka Uhaue, i aku la, Ke hoomaikai aku nei au ia oe, e ka Makua, ka Haku o ka lani a me ka honua, no ka mea, ua hoike mai nei oe i na keiki hou i keia mau mea au i huna aku ai i ka poe naauao, a me ka poe akamai; oiaio no, e ka Makua; no ka mea, o ka pono no ia ia oe.'' I aku la o Paulo i ko Korineto, "E na hoahanau, ua ike oukou i ko oukou kohoia mai, aole koho nui ia ka poe akamai ma ke kino, aole i nui ka poe maiau, aole i nui na'lii: Aka, ua wae mai ke Akua i ka poe naaupo o keia ao, i hoohilahila ia i ka poe akamai. Ua wae mai ke Akua i ka poe nawaliwali o keia ao i hilahila ia i ka poe ikaika: A me ke kuaaina hoi, ua wae mai ke Akua malaila, a me ka mea hoowahawahaia, a me ka poe i ike ole ia, i anai aku oia i ka poe i ikeia. I ole e hookiekie kekahi kanaka imua i ke alo o ke Akua.'' I aku la o Iakobo, "E houloheoukou, e na hoahanau aloha o'u, aole anei ke Akua i wae ae i ka poe ilihune o ke ao nei i lako i ka manaoio i hooilina hoi o ke aupuni, ana i olelo mai ai i ka poe e aloha aku ana ia ia;'' Oiaio, pela no ma na aina a pau loa. E nana hou oukou ia Wiliama i ka mea oopa. Manomano kona ilihune. Ua inoino kona kino i ka nana aku, ua oopa kona mau wawae—he kuapuu kona kua---ua nawaliwali kona kino—aole naauau-aole akamai ma ko keia ao akamai--aole ikeia e kanaka--ua hoowahawahaia e lakou. Aka, ma na mea e pono io ai, nui kana waiwai he naauao io kona a a me ke akamai. Ua alohaia mai no ia e Iehova, ka Makua, ke Keiki, a me ka Uhane Hemolele. He hooilina no ia o ke aupuni mau loa ma ka lani.
E na hoahanau ma ka ekale sia o Hawaii nei, e hoolohe mai oukou i keia olelo hookahi. He mea hilahila, a ke mea pono ole ko oukou noho naaupo ana iloko o ka ekalesia. E noonoo oukou i kela kanaka au i olelo aku ia oukou, ia Wiliama ka mea oopa. Pehea ia? Aole ana kumu, aole ona hoahanau ekale sia—aole komo ia iloko o ka hale pule, aole lohe ia i ka Iesu olelo, aole loa. O ka heluhelu ana i ka palapala hemolele, a me ka pule ana i ke Akua, o keia mau mea wale no ana i hana'i, a ua ike oukou i ka hua o keia hana—lilo koke ia i kanaka naauao, i kanaka akamai loa—i kanaka haahaa ka naau, i kanaka aloha aku i ke Akua, a me Iesu i ka Haku e ola'i i, kanaka makaukau e noho pu me ke Akua ma ka lani. A i ko'u manao, aia no ia i keia manawa e noho nei kakou, e noho pu ana me Iesu a me ka poe haipule io ma kela ao maikai ma ka lani.
Aka o oukou pehea, ua liuliu ka noho ana o kekahi o oukou iloko o ka ekalesia. Aia no iloko o ko oukou mau lima ka palapala hemolele. Ua loaa ma ia oukou na kumu. Komo pinepine oukou iloko o ka hale pule, a lohe pinepine oukou i ka Iesu olelo. A ke ninau aku nei au ia oukou, Heaha ka hua o keia mau mea? Ua lilo anei oukou i poe naauao, a i poe akamai ma ka palapala hemolele? Aole no paha. Kakaikahi ka poe akamai malaila, aole mahuahua ko oukou ike, a me ko oukou alohaia mai, ne ua kanaka la a oukou i lohe. No a mea, nui ko'u kanalua, a me ko'u makau no oukou. Kakaikahi ka poe i aoia inai e ka Uhane Hemolele, no ka mea, manomano ka naaupo ma ka ekalesia, a nui loa ka pouli maluna o oukou. Pehea oukou e pakele ai ke noho mau oukou malaila? E heluhelu pinepine oukou i keia olelo. E haalele i ko oukou noho naaupo ana. E hele i ka malamalama ma ka ke Akua olelo, i lilo ai oukou i poe naauao io maoli i ola oukou ia Iesu i ka Haku. Amene.
O KA HUA O KA PUHI BAKA.
HONOLULU, OKATOBA 16, 1835.
Eia kekahi mea au e hoike aku no ka baka. Ua wela kekahi hale i ke ahi baka, a ua make kekahi wahine,—he luwahine—aole luwahine loa,----he nawaliwali nae, o Kahoowaha kona inoa, no Moanalua.
Eia kona mea e make ai. Olelo aku la ia i kona kaikunane e hilo i ahi baka. Hilo iho la kona hoahanau i welu ahi baka; hoomau i ahi, a waiho iho la i ke ahi i ka hale. A hele aku la ka hoa