Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 21, 14 ʻOkakopa 1835 — NO KA EMI ANA O NA KANAKA. [ARTICLE]

NO KA EMI ANA O NA KANAKA.

Waioli, Kauai, 1835. Ua heluhelu au i ke Kumu Hawaii, pepa 18, ma ka aoao 140, a manao iho la au; i ko kakou noho ana mawaena konu o ke ola, ke noho no hoi kakou mawaena konu o ka make. Makemake no ka halauna ma ka lima akau, make no hoi ma ka hema. Lanakila no ka make maluna a na kamalii, a me na elemakule; maluna o na kanaka ui, a me na puupuu. Aole hiki i ka ikaika ke pale aku, aole hiki i ka waiwai a me ka noiai ke hoopakele. Nui wale ka poe make ma keia pae aina i ka makahiki hookahi, aole nae i loaaia mai na pani no ko lakou hakahaka; nolaila ke emi wale ana kanaka o Hawaii nei. Ua akaka ka emi ana ma Oahu, ma Waialua, a ma Waianae, a ma Ewa. Pela no hoi ma ko makau wahi, ma Kauai nei. Ua helu pono makou i na kanaka makua, a me na kamalii ma keia aoao o Kauai, mai Kealia a Koolau o Halelea a hiki loa i Kalalau ma ka pali. A ua loaaia na kanaka makua 2536 - A o na kamalii ka poe hanau ia ai, mai ka make ana o ke Alii, o Kaumualii a hiki mai i keia manawa, 582 lakou. A hui pu i na kanaka makua a me na kamalii, 3118 lakou a pau loa.

Ua helu hoi makou i ka poe make a me ka poe keiki hanauia mai ma keia wahi, mai ka malama o Sepatemaba i ka makahiki 1834, a hiki i ka malama o Sepatemaba o ka makahiki 1835 nei. Eia ka papa e hoakaka aku ai i ka nui o na kanaka makua, a me na kamalii; i ka poe make, a me ka poe keiki i hanauia mai, i ka makahiki i hala iho nei. O lakou ma keia ohanapuaa ma kela ohanapuaa, mai Kealia a hiki i Kalalau. HE PAPA O NA KANAKA MA KAUAI. Kealia Homaikawaa Anehola Papaa Maloaa Lepeuli Waipake Pilaa Waiakalua Kahili Kilauea Kalihiwai Kalihikai Hanalei Waioli Betelehema Waipa Lumahai Wainiha Haena Hanakoa Kalalau Pau loa. O ka poe make i ka makahiki hookahi, 164 Na keiki i hanauia mai ia wa, 80 O ka emi ana, 84 Ina me ia ka make ana, a me ka hanau ana, mai Hawaii a Niihau, ina ua make ma keia pae aina, i ka makahiki hookahi, 6838; a ua hanauia mai, i ka makahiki hookahi, 3,335; nolaila ua emi na kanaka o Hawaii nei 2,503 i ka makahiki hookahi. Auhea oukou e ka poe ola? E hoomakaukau oukou e make. W. P. A.