Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 20, 30 Kepakemapa 1835 — Page 154

154. KUMU HAWAII. ( SEPATEMABA,

ka ipu i ke kumu, koe no ka ono o lakou i ka baka; nolaila puhipuhi  malu no lakou ma ka punaohe, oia ko lakou ipu ma kahi mehameha e puhi ai.

NO KA POE HOI HOU.

                E na mea pulu hou i ka baka, He oluolu oukou i ka hoopunipuni, a he ehaeha hoi i ka oiaio.
                Aole ka baka he mea kokua i ke kino; aole hoi ia he mea hooponopono  i ka naau. Aole he mea pomaikai ka hoi hou ana i ke puhi baka. Ma ke kino no ko oukou haalele ana i ka baka, aole ma ka uhane.
                Auhea oukou, e ka poe hoi hou i ke puhi baka? O ka hewa hea la ka oukou e mihi ai i ke Akua? Ka moe kolohe anei? Ka inu lama anei? O na hewa nui wale no anei ka oukou i manao? Aole anei oukou i manao he nui loa ka hewa o ke puhi baka? Peneia ka hewa. O ka poe hoi hou i he puhi baka, he poe ku e lakou i ke Akua, aole i malu i ka oiaio o ke Akua.
                Olelo aku au i kekahi poe e puhi ana, ewalu lakou, E haalele oukou i ka baka? I mai no lakou ia'u, "Heaha hoi ka makou mea e haalele  ai, i ka makou mea i makemake  ai? Nolaila lilio ae la na maka o lakou a pau me ka oluolu ole mai. I mai la o Davida, Pomaikai ke kanaka ke hele ole ma ka olelo a ka poe aia." (Halelu 1;1.)

KA MEA E POMAIKAI AI.

                Eia kekahi mea e pomaikai ai; o ka haalele loa i ka baka, me ka hoi hou ole, me ka minamina ole, me ka hoopunipuni ole, me ka wahahee  ole, me ke kuko ole, me ka paulele ole i ka haka i ka mea a oukou i manaoio ai mamua aku. O ka haalele ana i ka baka. Eia ka oukou mea e manao nui ai. E paulele oukou i ke Akua i ka mea nona ka mana, nona ka ike, nona ke ahonui, nona ka lokomaikai, nona  ke aloha i ko ke o nei a pau loa.
Na Kakalaka Kanepaiki.

KAILUA, Sept. 8, 1835.
                Aloha oe e ka hoahanau.
                Ua loaa iho nei i kau mau palapala noi ana i mea olelo Hawaii e paiia'i m ke Kumu, a ke ake nui nei au e kokua aku ia oe ia pepa maikai. Ua loaa ia'u kekahi kaawale iki, a ke manao nei hoi au e palapala aku ia oe i neia mau la aku nei. O kuu lilo ana e palapala i ka olelo a ke Akua ka mea i loaa ole ai kuu manao no ke Kumu Hawaii.
                Ua kamaaina hou nei makou i Kailua nei. Holo aku no makou i Oahu i ka la mua o Iune. Ia po iho, ma ka moana  makou mawaho o Kaelehuluhulu, i ke aumoe nana makou i hope, ike aku la makou i ke kia ahi kiekie loa ma Kailua,  a e paapu ana maluna i ka uahi me he ao eleele la, a ua malamalama ka moana a hiki loa i ko makou wahi. Hikilele ko makou naau i ka makau o pau kahi hale o makou ae ka ukana a  pau o loko. Mahope lohe makou ia Hopu, o ka hale pule ia i puhi kolohe ia a ua loaa ole ka mea nana i puhi. Pela  no aole i loaa a hiki i neia manawa, ua nalo loa ka mea nana i lawehala ma ia mea. Eia kekahi mea i akaka ai, ua puhi kolohe ia ua hale la: ua opeopeia na moena, a ua hoahuia maluna o ke ahi; eia kekahi, he elua mau wahi kuniia'i ke ahi. I kuu hoi ana mai a nana ma ia wahi, he kahuahale no e koe, ua ehaeha loa kuu naau i ka manao no o ke kanaka nana i puhi. Aia hoi ka pa kupapau maikai no Bihopa wahine,  ua helelei ka puna i hamo maloko a mawaho, a o ka pohaku kukulu maikai i kalaiia ma Bosetona a make i ke kuaiia malaila i na dala he 50 paha, a aloia mai e kuai me kona kupapau, ua naha liilii a okaoka i ka wala o ke ahi ia po i pau ai ka hale o ke Akua.
                Eia ke ano o na hua olelo i kalaiia'i maloko o ua pohaku la, i laweia i olelo Hawaii.

He mea hoomanao
Keia no
Mrs. ELIZABETA BIHOPA,
ka wahine a
Rev. ARETEMA BIHOPA;
Ua hana oia ma Maleboro, Ms.
ma Amerika Huipuia,
Iune 21 o ka makahiki
o ko kakou Haku 1798.
I pae mai nei oia i ka makahiki 1823
A mahope iho o na makahiki
elima o kona noho ana ma
neia pae aina, make
iho laia ma Kailua nei
i ka la 19 o Feberuari
o ka makahiki
1828;
i ka makahiki 29 o kona ola ana.
E hiki no ia ia ke olelo i na kanaka o keia pae aina,
"Ua oluolu wau ke lilo aku a e hooliloia hoi
no ko oukou uhane."
ii. Kor. xii, 15.

                Ua nele makou o Kailua nei i ka luakini ole, ke houluulu nei maloko o kekahi halekula i hooakeaia i na lanai ma na aoao elua a ma ke alo. Aole nae e pau na kanaka iloko i kakahiaka o ka la pule. Nolaila makou i halawai ai me na kanaka ma Keauhou i kela Sabati a keia Sabati i ka hiki ole ke komo maloko o kahi hale halawai o Kailua nei. I na Sabati hiki ole kekahi o maua ilaila i ka hele ma Kekaha e pule, alaila hele kekahi mau hoahanau kanaka e halawai me lakou i nele ole lakou i ka olelo a ke Akua.
                Ua ikaika ka manao o na'lii me na konohiki a me na hoahanau o makou e hana i luakini hou. He luakini pohaku  ka manao. Ua ahu ka pohaku a me ka laau, a ke halihali nei na kanaka i ka wahie no ka puna. A moa ka puna, alaila hele mai ai o Kuakini e kapilipili. Aole paha e paa wawe ia, no ka nui o ka hana. Ina hoi e kokua mai ko kakou Akua ia makou, aole no e haalele ka poe paahana i ka lakou hana ana a paa.
                I neia manawa, ua mahuahua iki ka poe e inu ana i ka ola no ko lakau uhane ma Kailua nei. Ua oluolu ka manao a me ka hana ana a kekahi poe hoahanau a me na hooikaika. Aole lakou e noho nei me ka hiamoe a me ka palaka. Ina hewa kekahi kanaka i ke kanawai, a ua ikeia kona hewa, ua pili ke kanawai ia ia, a ua hooluhiia ua kanaka la. Nolaila paha he hapa ka hana hewa ana i neia manawa. He mea keia e lana ai ka manao o makou maenei, o ka hewa ke emi nei, a o ka pono ke ulu. Aole nae i lanakila ka pono, no ka mea, he poe uuku ka poe hahai ilaila; aka, o ka nui, aia no lakou ma ka aoao kahiko, me ka paakiki a me ka hookuli. Eia mai no hoi kekahi poe makaukau iki, i alohaia mai e ke Akua; ua haalele lakou i na mea kahiko o ke kanaka, a ke hahai nei mamuli o ka hemolele o ko kakou Haku. Aole e kala ka huli ana o kekahi poe o lakou, a eia iho nei no hoi kekahi mau mea i kaana mai. He poe hana hewa nui lakou a hiki i keia wa iho nei, a kau mai la ke Akua i kona weliweli maluna lakou, a ua lilo mai me kakou e kokua ana i ka pono e ola'i. No ke Akua wale no ka nani o ia mea a pau. No kou hoahanau A. B.

NO NA KUPAPAU I KANU OLE IA.

                Eia kekahi mea a'u i lohe iho nei. i ka hoi ana mai o kekahi hoahanau, o Iona laua me Kaikara, mai Hana mai, i ka malama o Iulai, ua komo laua iloko o kekahi hale ma Koolau e moe i ka po. Moe laua, a ala i ke kakahiaka; nana iluna a ike i kekahi mea e kau ana malaila. Kuka iho la laua, Heaha keia? He kupapau paha!
                Ninau aku la i na kanaka, "Heaha keia? He kupapau anei!''