Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 20, 30 September 1835 — Page 153
KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, SEPATEMABA 30, 1835. Pepa 20.
HE KAMELOPADI.
1. I ka nana ana'ku ua like kekahi ano o keia holoholona, me ko ke Kamelo, a ua kikokiko no hoi ia e like me ka Leopadi. Nolaila, ua kapaia oia mamuli o ia mau mea elua, he Kamelopadi.
2. He ano e kona mau helehelena. Ua pokole kona kino ; ua kiekie loa ke poo, a ku pololei ka ai iluna; ua kiekie ke kino mamua, a haahaa mahope; e pii no ke kua, mai ka huelo a i ka ai, e like me ka aoao o ka hale.
3. Ma ka loihi loa o kona ai, a me ke kiekie o kona poo, ua kupanaha keia lio, aole hoi i like me kekahi holoholona e ae. Mai na kapuai o kona mau wawae mua a hiki i kona poo, ua oi aku kona kiekie mamua o na holoholona a pau. Elua anana a me ka iwilei ke kiekie o kekahi a ekolu anana paha ko kekahi. He anana ka loa o kona ai, a oi e aku ko kekahi.
4. Hakeokeo olenalena kona hulu, ua kikokiko nae, he ahinahina kekahi.
5. Elua ona mau pepeiaohao pokole. Aole loa e hemo, no ka mea, ua huiia me ka iwi poo; aole i like me ko kekahi holoholona e ae.
6. O na lau laau a me ka manu a me na mea like, oia kana mea e ai ai. E loaa nui ia ia na lau laau no ka loihi loa o kona ai.
7. He mea kolohe ole ke Kamelopadi. Ina e kii mai kekahi mea ia ia e kolohe, o ka holo kona manao. Aka, ina aole e hiki ia ia ke holo, alaila, ikaika loa kona pale ana'ku i ka hewa. O kona mau wawae hope kona mea e pale aku ai, a no ka ikaika loa a me ka wikiwiki o kona keehi ana, kakaikahi na holoholona e lanakila maluna ona.
8. Ma na ululaau o Hinedu a ma Aferika kahi i ikeia'i ke Kamelopadi, aole hoi i ike nui ia, he kakaikahi no. I kona wa opiopio wale no ka wa e paa ai i ke kanaka.
1. No ke aha i kapaia'ku keia holoholona he Kamelopadi?
2. Pehea kona mau helehelena? kona kino? a me kona poo? a me kona ai? a me kona kua?
3. Pehea kona kiekie?
4. Pehea kona hulu ke nana'ku?
5. Pehea kona mau pepeiaohao?
6. Heaha kana mea e ai ai?
7. Ina e kii mai kekahi holoholona ia ia e hakaka, alaila, pehea ia?
8. Mahea kahi i ikeia'i ke Kamelopadi?
Ua ike nui ia anei he kakaikahi paha?
NO KA ONA.
NO KA BAKA.
WAIAWA, Sep. 1835.
E na hoahanau, a me na alii, Eia ko'u manao; Ua pono no i ka poe makau i ke Akua ke haalele i ka baka. He nui na mea hihia o ia hana.
O ka baka ole o ka ipu, oia kekahi. O ka pau ole o ka pau o ka ipu a me ka paakiki o ka uahi o ka ipu, oia kekahi. O ka paumaele ana o ka waha i ka lehu, oia kekahi. O ka haalele o ka muki baka o ka ipu, oia kekahi. O ka aea o ka muki, a me ka hiamoe, a me ka pau o ka baka o ke alii i ka haawiia e ia ia hai, oia kekahi. O ka hookuli o ka muki i ke kahea ia aku i baka no ke alii, oia kekahi.
O keia mau mea a pau a ka muki baka e hana'i, he mau mea hewa wale no lakou. He mea keia e huhu pinepine ai kona alii ia ia, aole e malu.
Auhea oukou, e na hoahanau? E haalele oukou i ka baka i pono ai. Ua akaka ka hewa iloko o ka baka.
HE MEA HIHIA.
Eia kekahi mea hihia no na hoahanau; aole o lakou muki baka ia lakou no ko lakou ipu. Me neia ka lakou hana. Ina i nonoi aku kekahi i ahi, a loaa mai, oluolu no ia. Aka i loaa ole mai, hele no ia i kapuahi me ka huhu maloko ona, o ka manao nui ana i ka baka. Nolaila no keia huhu ana.
HE KUMU O KA HUHU.
Eia kekahi. O ka noi ana i ka baka o kekahi kanaka, i loaa mai, oluolu ia malaila; aka i loaa ole mai, huhu no kona naau ia ia.
Eia kekahi mea hihia no na hoahanau; aole o lakou muki baka.
He lalau wale kekahi puhi baka i ko hai baka; he puhi malu i ka baka o kamea baka. Ina i pau ka baka, huhu no ia i ka mea i pau ai.
E haalele oukou i ka baka i pono ai, o pili mai ka huhu ana o ia mea ia oukou.
NO KA POE HAALELE.
Eia kekahi no ka poe haalele baka. Ua lohe lakou i ka leo o na Kumu. Papa aku lakou e waiho baka. Ae no kekahi poe me ka naau. Ae no kekahi ma ka waha wale no. Paakiki no kekahi poe ma ka baka. Hoihoi aku lakou i