Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 15, 22 July 1835 — Page 113

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, IULAI 22, 1835. Pepa 15.

HE OLELO NO KA PULE MALAMA HOU.

                E na hoahanau, Ua akoakoa ae nei kakou i neia la e pule i ke Akua e haawiia mai ka pono e ola'i no na kanaka a pau o ka honua nei. Oia manao hookahi no ko na haipule o Kristo ma na aina a pau o keia ao. E pii pu ana ka lakou pule me ka kakou e noho nei i ke Akua Sabaota, i ka mea nana e haawi mai auanei ka malu o kona kanawai no na aina hoomana kii a pau.
                Oia ka malu io: ua ike no kakou ia. Mamua i ka wa hoomana kii i keia pae aina Hawaii, he oolea wale no na kanawai e kau ana.

NO KA AI KAPU.

                He ai kapu ka mua. O ke kane a o ka wahine e noho pu ana, ua papaia mai laua aole e paina pu. He hale okoa ko ke kane, he okoa hoi ko ka wahine hale e ai ai. A ina ai pu laua, make. Ina ai ka wahine i ka maia, i ka puaa, i kekahi ia kapu na ke kane paha, make. Ina loaa ke keiki a laua, manao no ka wahine e kinai i kona hanu, o haalele mai auanei ke kane ia ia, aohe mea nana e malama. He nui wale na mea kapu, aohe e pau ia'u i ka hai aku, na mea ehaeha kaumaha ke malama, a he make no ka uku o ka malama ole. I ke ao a me ka po, ua kau na kanawai oolea maluna o oukou, aole hoi i ikea ka malu, o ka makau wale a me ka make wale na mea maopopo. Oia mau mea ino a pau i hiki mai ia oukou, no ka mea, he poe hoomana kii oukou ia manawa. Aole no ke Akua i kau mai i kona mau kanawai hoomalu maluna o na'lii a me na kanaka.

UA PAU NA KII HAWAII NEI.

                I keia wa "Ua pau na kii Hawaii nei." O "kela mea wahahee a kanaka i kalai ai," ua pau. Ua puhiia hoi na kauhale heiau o lakou i ke ahi. Ke kau nei no hoi na kanawai o Iehova maluna o kakou, a ua malu kakou ilila.
                Ua hemo na kapu kahiko; o na kapu mea waiwai no na'lii wale no koe. Eia ka mea i akaka, o ko ke kanaka kapu, he mea ano ino kalii, a he mea ano ole hoi kahi; aka, o ko ke Akua mau mea kapu, ma na mea hewa maoli no ia. Ua kau na kanaka i ke kapu, i mea e hanohano ai ko lakou kino, a e hookiekie ai ka naau: ua kau mai hoi ke Akua i kona kapu, i mea e ike ai na kanaka i ke ano o ka pono io, a me ke ano o ka hewa io. O na mea hewa i ko ke Akua mau kapu, he hewa maoli no ia; o na mea hewa i ko ke kanaka mau kapu, aole e ku ia i ka hewa maoli. Ua ike no kakou, he mea hewa maoli ka pepehi kanaka, ka aihue, ka hoopunipuni; a oia ko ke Akua kapu; aka, o ka paina pu o ke kane me ka wahine, o ka lele i ke ama waa o ke alii, a o ka moe o ke aka o ke kanaka maluna o ke alii, aole oia he mau mea hewa maoli, he mau kapu hookiekie wale no ia o na'lii.

NA KE AKUA KEIA HANA.

                He mea pono paha e hoomanao kakou i kela manawa i pau ai na kapu Hawaii, me na heiau a me na kii. Na ke Akua no i haawi mai ia manao i ke alii, i mea e hoomakaukau ai i ke alanui no kona aupuni e hiki mai ana ia manawa. I ko ke alii manao, a me ko kanaka hoi, he mea wale no ia nona e hoopau ai i na mea luhi kahiko, i oluolu iki ko lakou noho ana. Aka, o ke Akua ka mea nana i haawi mai ia manao, i makaukau ke alanui nona.

O KA HOLO MAI ANA O NA KUMU MUA.

                Ia manawa no i pau ai na heiau a me na kii i ke puhiia e ke ahi; ia manawa hookahi no e holo mai ana na kumu mua e lawe mai i ka olelo e ola'i. Ma ko ke kino ko ke alii manao, i oluolu ai keia noho ana, aka, ma ko ka uhane ko ke Akua manao e hoopau ai i na kii, a e kukulu iho i kona aupuni maluna o ko lakou kahua i ikea ka mea ola'i. Hana iho la ke alii i ka ahaaina ainoa, e ai pu ai na kane me na wahine ma ka papa hookahi; manao wale no la ma ka pono o ka ainoa ana; aka, o ke Akua ka i manao, e hoomakaia'i malaila ka mea e ainoa ai oukou na kane a me na wahine i ka ahaaina a ka Haku. Ai iho la na hoaai, a inu, a ku ola ae la, aole lakou i make no ia mea hou ma Hawaii.

HE MEA OLE KE KII.

                Alaila, ike iho la ia, "he mea ole ke kii,'' aole mana, aohe oluolu, aohe ike ona. Ike pono oia, he wahahee wale no ka mea i oleloia he mana ko ke kii. Maopopo no ia i kona naau, a kena aku la e puhi i ko lakou kauhale. O ko ke alii manao no, e hoomaha i ka luhi o ke kino i hooluhiia'i ka hoomana kii; aka, o ko ke Akua manao no ka hoomaha i ka luhi o ka uhane, i hooluhiia'i e ka uhane ino, nana ia hoomana. Ma ko ke alii manao, o ka ainoa ka mea e hookupaaia'i, a e maluhia'i kona aupuni ma ka honua nei; aka, malaila ke Akua i manao ai, e hoopalaha ae i kona aupuni ma keia ao, i maluhia na aina o Hawaii nei i kona alii ana maanei. Ua hiki ko ke alii manao, a ua hiki hoi ko ke Akua manao; aka, o ko ke Akua lokomaikai ka mea i hiki ai ko ke alii manao. Ina aole ke Akua i kokua mai ia ia i ka manawa i kipi ai o Kekuaokalani, ina ua lilo hou keia pae aina i ka aikapu a me ka hoomana kii. Aole no i ike ke alii ia Iehova ai manawa; mahope no ike i kona kanawai a me kana olelo, aole nae i hoawi aku ia ia iho a me kona aupuni nona. Lilo oia a me ona kanaka i ka inu rama. Lawe aku la ke Akua ia ia a haawi i ke aupuni i kona kaikaina, me ke ao mai i na alii penei.
                Ina lakou e hoomaikai aku i ke Akua, alaila, ia e hoopomaikai mai ia lakou, a e hoomau hoi i ko lakou aupuni. Aka, i ole, e hiki no ia ia e hookahuli i ko lakou alii ana. No ke Akua mai ka noho ana o na'lii ma ke ao nei. A o na'lii malama i ko lakou aupuni me ke kanawai like me kona kanawai ua malamaia mai lakou e Iehova i pomaikai ai ko lakou noho ana.

O KE KUMU O KA PONO.

                E pomaikai ana na aina o Hawaii, ke lohe pono na'lii a me na kanaka i ka leo o Iehova i hoikeia mai. O ka maikai a me ke ola ka ke Akua i hoike mai ai. Ua lohe na kanaka i kona leo mai o a o; o ka malama io aku ka lakou e