Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 11, 1 April 1835 — KA HULI ANA O KE KAIKAMAHINE A KA MEA HANAI BIPI. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

KA HULI ANA O KE KAIKAMAHINE A KA MEA HANAI BIPI.

'•() Wh ao* i kt f«e §pono k« nct pMM-ikai " —S«ilomoi*a *» 7* MOKUNA 4. { a :nahuahu%loa ka inai a ke kaiKaiuahiiie a ka mea hauai bipi. O ka wi ka niai i pau koke ai ka ikaika o Ki.ua kiuo; i kekahi la loaa iho ia'u knua palapala uuku peneia;-— ••K kk Ki'mi:, — -lle hauoli loa ku, ke pono fa e. •' hole mai e ike mai ia'u ka nie naa aliwali, pono oTc. l T a kokoke pau ke ana o ke one o kuu wahi ipu wiiti, akake inanao nei au, ua ike an ia K :istM he mea maikai oo ko'u uhaue. I i lioopomaikniia njai au mamua i kau • io uaa, a ein hoi ka uianawa e niakeniiike loa au ia olek). . Ke aloha aku : «i ku'u iuau inakua iaoekN\ Klisabeta W E." * l'a iiekoke iho laau e hele iaahiahi, i kuu liiki ana aku nja ka hale o ka mea lianai bipi, hele mai kana wāhine > wehe ae i ka puka! E helelei analia .. .iniiakii ma kona inaka, a liUilnli ae la Koiia poo. no ka pono ole. Ua piha "i koua naau. Aole ia e hiki i ka olea uiiii. Pua aku Ta au i konA linia, a i :.u lii. "K ka makainaka maikai, ua pono 1 :ia ka Haku mai keia, ia ia no ka m' a me ke ahonui." 'K ku kumu e! o kuu kaikamahine? o f' : isabeta, ua nawaliwali loa la. Pe- ' a'u e pono ai ke ole ia? 0 kuu ma<io i inauao ai owau no ko maua mea • hele e, « iloko o ka lua kupapau, ka" " Aka, ua maopopo no i ka Haku, ka pono ia oe, inainua o kou make «'iii. e ike aku al oe i kaukaikamahine " hol(> e ana i kona walii maikai j ka a; 'i- Aole anei he maikai oia?" "Auwe! e kekumu, ua kahiko loa au, ■;i nawaliwali hoi, a he kaikāinahine ioha loa keia. 0 ko'u kookoo keia, a !lt ' ko'u mea e hilinai ai kahiko -•a ana a'u." K Uuho no o Kliwibeta ma kahi

aoao o k& kapuahi iluna o ka —h», iiv paipaiia i rif uiuna. • 1 mai I» ia "E ke kwnu, he lok««Mikai io Kaia, o koii' hele koke mai i kM% kii ana'ku ia oe. Ua ike mai oe w'n e hele liilii ana »keia la i keia la, aole no i loilū o ko'o noho alka mueL ok«# kino. a mekuu naau nanawaliwali: aka 0 ke Akaa no sa ikaika o kuu naau nawaliwali. A o ko'u mnM, oia no Itua waiwui, a i ka wa pau ole." Aole no ka leo ikaika i 6fefe ia keia olelo «'u e kakau nel, nokonā kunu, a me kon* panpau aho ana. l'a newo iho au mawaena māi o ke kaikamahlhe, lauaoka makuwahine, kau pono aku la ka makuwahine ikona mau inaka maluna oke kaikamahine i ka maua olelo ana, a i akri āii ia £lisa4>etā, 11 E, ke manao nei maopopo |a oe ka noho pu aaa o nie oe, a e waiho ana'ku oe i kau mau meaa pau inalunaona, kāmea ( 'oia pu we oe mamua, nana no oe i malama i ua walii a pāu au i hele ai,"a napa hoi q« e Jptfe a 1 ka wahi maikai kaki o ka haiiol? 10, kahi e alli mau ana na uhane maikai." "E ke kumu, ke manao ftei au peja. Maniua aku nelj uā pouli iki mai )uiu naau; aka kf manao nei au no wāliwaH nui no ia, a n<|»ka "eha 0 kuu kīnp, no ka hoino *a! enemi kekahi. 0 ko'u makematqyM» hoike mai in'u he aloha ble Kffe*on a he 4 hoopunipuni wāre Iho n( 4 ,h °- ' I "!Ja ae akn anei oe i kanā |jp i o mai inaloko ou? E hiki anei jj m & \ kānaluā mai o na mea fbkomdikai he nui' loa?" • * "Aole, o ka nui o ko'u nohō e noho nei. ua hiki no ia'u krmq|»o mahope (r kotra albha. Aōlfe ! aVi Jnakemake e muhualmaia'i ko'u lawehalā ana | i kn luwle tma < |iku,i kana hanja , rpskai ana mai i kuu uhane., 0 ko> inake nR ē hoikealai ia no koha a ip«konānahi. "Pehēa kou'manao e noho n£iia.o& iho i kela noho ana au iaa' L hea mai ai ia oe i kona,iokoqriajfjai, r'. ] "E, ke kaikamahine

mMo «ie, oa makemak* au r k« ao ' n#ft iM nt mn o keia ao. l ; a noho aku 1a <iu mahope o na mea malam» i ko Mfl a*. Me y<Mk nM k« pomaikal «kaMheana'kn M*l»ope o k»foei 'MalWMil ka pule. O m uhane o ka poe i aMu* nii, «ol« i manaoia e na mea hale, ma ko'u w«hi i noho ai. i hookshi oo o k«*n kele sna i ka hale pule iln S*bati ho<skaM. No ka ike waie aku no, a no ka ikea mai, aole no ka puie; aole no ka hoolohe aku i k»olek> a ke Akua. Ua manao iho la an, he ponono ko*u, e ola am no. Ua wahawaha au, a ua aktftka au i ka poe malama i ka pono. Ua poeleele loa an. Aole au ike iki i ka aoao o ke ola; aole an i pule iki i ke Akua; aole au i maMo iki i ka hewa nui e kau ana ma» Inna • ka poe ptrfe ole. O ko'u makemake rio e manaoiamai e na meahale, he wahine makaukau wau no na hana; iiia paha i hoomaikaiia mai'au, kiekie ioa iho la kuu wahi naan. No keia ao maaiea, ua malama iki no au iwaho ma ke kino, ma ana: aka aole au i ike iki i ke Akua, me Kri?to. l : a waiho wale mi i kuu uhane a ina paha au i mak* ai ilaila, ua Io«a io ia'u ko'u wahi, iloko o ke ahi pio ole." "Ol*«lelo au e manao nei i hftomaikaiia jflPr& e ke Akua i kou huli'ana. mamua aku nei au i lohapil ia Meio <l l elima paha makahiki." kekahi kumu. e heleanaia ma kahi ioihi o kfi honua, i kumu na kejka? "hi poe, ua kofoke holo, aole ejufci l(a ftioku no ka makani nui mamua a ua olelo ia e pule ana oia ma ka hafe pule y nuea la. Nui ka poe i ofe)o ituū fole e hsie, o hoohuli mai oia i kmi poo v no ka mea, he maoau e wsie no kona» wahi a lakou. Aka ijq ipakemak* e, ike wale aku y a ,i il|ea. ipai iloko o koUi wahi lole hou, ka n*ea Vo' ll naau, manao iho k feu,p kuu rpea hale « au. KLg» īho la no lp, aohe mea.eiiloko p Qia lapuwale no, tae v»le aku: aa Als\*a hō 9 hoononiia'i ia o-

ua i|bi JWjfce n|knaW |Hn4| I»iue nei au i ko'u naau iluko o kela liana ana. I kinohou o ka pnie, « f ka ho|>e o ka pule, aole like iklkK'iMUMini. komo aku la au a nolio, aole i manao iki i ka hooniana aku i ke Akpa; nana aku la au maanei, a mao, e makemake aau e ikeia mai ati. 0 ko'u Io!e aoie i ku ]>ono iki i ka mea hune ae au. Ua Uke au me kekahi poe kaikamahine na* aupo e ae, he oi Km «ku ka maikai i> ka lole i ko ke kiao ana. Aole h<>y Uke ko'u kapn nie ko ka vahine haahaa lawehak», me ko ka mea e n»oiM>o pono aaai ka makaukan .p ke kino, me ka hookano ole. Ua akaka h>a ke ano o ko'u naau iloko o na nea iiiiii lapuwale o ko'u kapa. " A liuliu ka noho aua, hai mai la k» kumu i ke "J>ooolelo. *A e howihiili oukou i ka manao haahaa.' Ua hoike m»i kela i ke ano o ko ke kino kahiko ana, a me ko ka uhane kahiko ana. Aoie nui o kana olelo mai, a komo m ii k» hilahila ilok« p'u, i ko'u ni»kemake ana i ke kapa maikai; aka i kona hoike ana n*ai i fce kapa o ke ol», oia k;i ke Kristiano v i)o«ahuia'i, maopopo ia'u ka noho «lohelohe ana o ko'u uhane Ua ike »u aole ia'u ; oleloia mai raa ke pooolelo, aole hoi, kekahi mea iki iloko o'u o ko ke Krintiano naa>i. Nana iho la au i kuu wahi iole inaikai, a kulpu ihola i ka hilahila, no ko'u haaheo-. Naoa aku la au i ke kumu, a iloko o ko'u«o»anao, he luna iaj i hoounaia mai, mai mai e wehe ai i na maka o'u. Nana aku la hu i ka aoe e noho ana, iini iho la iioko o'u ina paha kekahi o lakou e manao aua e jjuke »u. Nana iho-au i _ a ;ke au ua piha loa |a i ka Ōlelo r nai kela, a haalulu iho la tu; uiueia aku kuu naau i kana olelo 1 olelo mai ai. • Ua wehewehe mai !a keīai ka-wai-wr»i o ko ke Akua lokomaikai iloko o ka hoola ana i ke kanaka hewa, kahaha iho I<*» au i ka'u haua* i hana'i i na la a pau o ko'u ola ana. Hoike mai kela i kb Kri«to ano he akahai,he haahaa, he lokomaikai; a ike au iVu iho, he hanheo, he Hookano, he lauwiīi, he hookiekie. Ua hoike mai kela ia Kristo, tie 'Akamai;* ua ike ad i knu naaupo. Hoike mai kria ia ia, he 'Pono;' ua maopopo ia'u kihi newa. Hoakaka mai kefa ia ia, Maemae; a ike au i kuu panmaele. OJ e "° 'a kela ia fa, he 'Ola'; ttift la au i kuu kauwa ana ma ka heva, • me kuu pio anaja Batana. Iltatloopauanao kana plelo, hooikaika niai »? i' • P° e e ho!o takou t % pakele i ka inaina e kau mai ana*—« hooiei aku i ka makemake o ko waho

aahu jflkl%jioto v 'a e hoouhiia i ka manao haahM w. ' "Mai ia mimawa mai aole i na?o*rale iln iaHi ka waiwal A«i «%«u ohime, * ine ka pono ole o ka noho ana Uoko oka hewa. IK>bo o'u u» hoomaikai aku i ke Akua, no ia olelo ana; aka o kuu naau, ua kauiuoha, ua pouli okon uo. | u Ua hoHc« ii»m kela krnrtu ika hewa aui «'ko'u naau, oia r\o ka hanheo i k<> ke kĪMi4aUiko ana., a no ku lokouiaikai o ke Akua, un lilo ia olelo i oiea e hooi ko'u uhwie. At»heaof, kaima paha henni !o»nakaikaimahine hone e like. me au i hoohuliia, nak ke aloha o ko ke kino kahiko ana, a.meJ<e kpmo ana o ua kapa niaikai i ka inii ana i ka mea palaho ole. o ka manao akahai ame ka noho malie. Oia hoi ka waiwai nui imua oke Akna." "0 ka nui o ia ahaknnaka, aole a lakou makemake ia olelo, ua ohumu lakou i ke oolea oka mea nana i hai mai, no ka mea, aoif maa lakoū i ka hoolohe ana i na olelo pono, f'ku i ka ke Akua. Ma ia hope mai lo«Si fa'u kp- | kahi uiau mea e like me au i māpao nui ai. a makemake nui hoi, e hoolohe hou aku ia ia; akaaole ana i pule hou ilaila. a Mai ia manawa mai, ua alakaiia'ku au iloko o ka |de mehameha, a me ka . heluhelu ka manao ana, e | ike i kuu miikenoko oka hewa, a me |ka nui loa o ko ke Akua ahonui iloko P ICri«to, i ka hooala ana mai ia'u, mafdoko mai o ka paumaele o ka lepo, i i ka noho pu ana iloko o ka nani ame ka hauoli oka lani. Auhea oe, e ke kumu e! oke Ola ka i | ( >aa !® oi«Joa*'akii ia, aole i kouio«iki īlokooka naaui ka manao ana aku ,a l , a «oko o kona lako ua ioaa wale ka waiwai io no kuu hune a%ona fHi, ua loaa iah» kahi e 4MNh% Kahi 1 kaawale ai ka hewa, a. . ,* aum ? ha ; olelo ua hh* u*tt ka ikalka e pale aku ai ke KanKlua, & me ka hoomalau." , I au > ®nei i maopopo « £ iS Ia . Ia; ° k<m ana » " lkal ° ke AVtta wale no ,a * no kau hana ana, a me kou po«#|ho> H " "E! auhea oe, o ka'u' hana mamua a« » bhe ai i kela «ielo, heaha ia? ka'u i hanal, mahope ao oke kino, no'u |rale iho, a he honno ike Akua. Ua hewa wale no fca many Wa 0 0 » u aaail kuu wa ®ptopjo.he hewa wale no I na la a pau, r° nw : heaha Oka putio he Ainkn wLi U n ? *} e ha ««nia, «ole no au I manao iki aole hoi i ka olelomaikai l** ?'*. Ae, ua ike koke iho ta no IIU c aaa au, ina oo aa ma ke

H Akua wa | e no ka e hoonani ia no ia haaa, wmi mua a hope, nana wafe ao. H "Pehea la ke ano h'Hi o luni naau, i ka inanao aua aku i ku keia ao, U mannwa?" "Ua ike nku la au, he men liilii wale no ia, he mpa kaumnhu ka uhau«*. Vu ike 110 au, n<> ka malu o ko'u a:t;tu ' he n»eii pono no'u, e puka mai, mai i ko inni • laleou, a kanWale. Ua hoolil.» ; wau ia'u iho i ka piie, m ua wii m* hora maikni', no ka uiakemake ike ole j ia kn i hala ia'u iloko o ke nh>ha pu nnu |»ie ke Akua. l'a au i kuu | hewa, a i kekalii aianawa no ke nui '■aku au me kā hooinalau, a mr ka nia- ! kaii, sr me ka hoowalewnle mni ia'u e hoi hou aku i na aoao kahiko o'u, a ua j nui wale na mea hihia ka j waihoi:* niai ina ko'u alanui hele; aka o kn mea : nana a'u i aloha mai, fne ke aloha matr. ;nana no wau i ume mai i kona lokoi nuiikai. a. ua hoike mai ia'u i ka aoao o Ika-malii, nana no i hooikaika mai ia'u. i na la a pau o kn'u monaoana ma Vria noho hou aua, a ua ao mai in ia'n he pono ole ia'u kekahi mea ke pili nle «?ku wan ma ona la: aka, e hiki no ia'u i na mea a pau ia 1a ke kokua niui ia'u." . "Aole aneii loaa ia oo na mea hihin he nui loa ma kou wahi i noho .ti, n</ keia ano hpu ana, a no keia mau hana hou ana?" Ae, ua nui loa i nn laa pau o noho ana, ua akanka mai kekahi, ua huhu mai kekahi, na wahawaha ka poe enemi, a ua alohu mai na makamaka. Ua kapaia mal au he ho«)kainam, he haipule, he wahahee wale. a me na inoa e ae he nui loa, na mea e ino ai au imua o-ko ke ao nei. Ua kaia aku au, a ua pule aku au i ka poe i hoomaau mai ia'u.manao iho au i ka'u hana i hana iho ni pela i kekahi poe. manao au i ko Kri«to hoomanawanui ana, i ke ku e ana mai o ka poe ī hana hewa mai ia i"a, Ike iho la au, aole kahaumana malunaoHkumu, » ua olioli au I ka hoohalike Hu ia niai me kona hoino ana. w "Aole anei oe i manao llaHa t ka poe ws,i?2 au a ' u ' e >«a >na U n I ? B, , ai ' a ns mau lakou iloko o ko u manao, na'u no i pnle TOau la lakou, a ua ikaika lo* ko'u makemake e hana maikai mal ia lakou. 0 na makua o'u, ko'u mau mea i manao a1 ' no a mea, e kahiko ana no * oa * au % nta na mea o ka k# Akua pono. M (pune mai la ka makuwahine kIIkI ae ' , ie nnaupo io maoa, nenewa wale, a lawe mai keia EUm-

beta ia leau Kri»to, mu k* h«le u koam luaii liuikua. 0 keia fcii*abet**k>ha, o keia k*ikwuahi«e plulm " e kmiuukuwahioe uioua, «ka e u l«rlu »c ue. ua |e«w krii<iw i Uwe'uwU i ka uluu kaikaiuahine, e bqike «ku ia olna i ua uiea a Kri«t«> i Imim iiuu Muko 0 koua uliuiKN a o kouaoiauao lioi ilok* <> ..liia kek«lū " , ' t Alailu uiiiau aku la uu ia ia. /'"« mlim kau mea oiaolu, e oluolu nei i ka houkokoke aua aku i ku ni»ke*" • E! o ka r u ike aua akuja KriaU>, oia uiik- uo. Aia naua iliu la au ia'u Uio, ua nui ua tuea hewa, a tue na men nawaliwali, a u«e ua u»ea pouo ole:.o inkoii uoke hoopouli uiai i ka makao kristo, oia ka'u e inakemake Q ike ma ku'u naau; aka i kuu nana'.ku i ke Oia, oia ka inea aloha wale, aole akahi niea |,i»ili iki iiia koua maka; aole uo ka mea liookahi e uhiia uialuua u kaan |iiiiio a pau." •Kp manao nei nn ina kona hele ann tnai ma ke kino, a oiu ka inea hooluolu iii.u i ko ke kiuo ehu aua. no ka inea, <>i:i ni) kekahi i elia ai, aole ua'n wule. ke noonoo ihu la au i kouu hoowaleu:ilci;i mai, a iiianuo iii.iu e hiki no i;t i:i e kokua iu;ii ai i ka hoowah'wale «Hut. Al iila nmiiuo aku la sm i koiiu k< i, a ua uoia niai nu e lnwe i ko'u iho. Ke niunuu iiei au i kon;i uiake, n iuak«Miiake loa au e nuike i ka hewa, 1 lanakila ole mai ka hewa inalnna o'u. I ki-kahi inauawu e un» i k ina alahou ai}a, n ike au ua haaw!; mai ia ia'u kekalii inea iluko oluil^, ; !i'i ka mea ua ike iiil i kuu paulele ana' i na .nea oluna. .Kia kou mea e ohiulu Va ui i ka inanao aua aku ia iu i kona | i tlio ana ma ka liiua akau w ku M;ikun '• hoike aua i ka'u, a e hiuililo ana i k:i'u j>ule nawaliwali i inea j»ouo no'u' ih't. a no na hoahanuu uloha o'u f>aha kekahi. . u No kona ahonui, oia no ko'u m uiao i ka maikai oko'uOla; nolaila makemake au e hooikaika i ka uialniua aku 'a ia, ma na mea e hiki ia'u, e hoolilo a u iho noua, a e hana aku wau i ka'u maii mea [muu>, ma kahi a:ut i aiauao "i e hoonoho mai ai ia'u. "Inaaole ana i naipui uiai ia u, ina )><• ua in;iolc, hina piuepine au. Ke ike. if'i au v he mea o!e wau, ke pili ole mai < ia ia'u. Oia no ka inea a |wui, oia hoi k<> loko ,o na me* "iMa kahi e hiki ai ia'u e waiho aku i knu kaumaha malunn ona, malaila kn Joaa ia'u ka ikaika e hnna aku > kona makemuke. £ haawi nini oia iu'u 1 ka lokomaikai e hilinai niahina ono, •i liiki aku i kn hopena. Aole no au «uakau i ka make, no ka mea, ke manao nei au, ua lawe aku oia i ka eha

keia walii • kai lual imuUo a4Nai JM»MMtsiiMpMMpaui ole keia uo'« kM laka» aai wale* • k«hM»4«Vi «MMK>baaf IM «Mkaa «Ma i k« mm akiS4«a mm# m: «Mimmh ihuia au i kw«u> i Wi <Mt Mp JiaH wau eu akw ta «a, m> 4nate<L, h* apiki k»wu», iut hoopmifanti n«i «ia ia'ti; akn t im'u ninan Mai» ia KriMo ii.iiiu nn liai mai ia'u i oiele Km(-kaik.-i a kooiuaiu ♦a'u* aote liu kahi koa w« le no<le kaatlua i kona mana, a me kona niakemake e haulaPi. • JMa no wihi ina koua mau oM «Mrkemake inalaila ati e noho ai»"** 0 koHi uianao a<ile ana e waiho aka nana no e liooko poM aku i ka'u. Ua aloha oiu ia'u, a haawi a»le mai oia ia ia iho no'u, ke manao ueL.au he inea luli ole na lokomaikai, a me ke koho ana mai a Jie Akua. Iloko o keia mnnaolana a'ii e ola nei, a o ko'u makemake hoi iloko o keia manaoiaoa e make ai au. M f Itoiia ana i keia mmf mea nana ae la au a manao iho la, "Uiaio no la o ka hale wale no keia o ke Akua oka i[iuka hoi keia no ka lani."*' # Maluna iho o kona mau inaka maiinai, ua iken ka ae oluolu ann, ka maimo ka haahaa hookamani ole, a me ka mamolana oiaio, na mea 1 hooniaopopo ai i ke ano o kona nanu oloko. Ue wahi olelo nuku afoha Jtoe a inakon, pule iho la au, a hoi n»i nei i ko'u w.ihi.