Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 7, 4 February 1835 — NO KA PONO A ME KA HEWA MA KOOLAU I OAHU. [ARTICLE]
NO KA PONO A ME KA HEWA MA KOOLAU I OAHU.
11010 akii Avan ma Koo!au, Nov<>maha ko'u inanao «» «o aku i na kanaka i kaOU'lo lleniolelo, a c makaikai aku 110 lu,i. ||~ilir 0 aku au i kuu iiianni» i ko laila mau kiiniu, i hooinakaukau lakou i na kula kainaiii a e akoakoa mai i na kanaka no ka pulf. 11010 aku la au a liiki aku i Waiinea ma ka umi oka hora. Kakali mai ia u kokahi imiīiu wahine me kana mau hauinana'ho iwakalua. Ki.hikuhi aku la au la lakou i kokahi mau olelo. Aha o lakou, aono paha ka poe iko i ka palapala; <» ke koona aolo lakou i ikc i na.lmn a pmi. Nj nau ak(l , a au jua kumu la. . "' ,f, hca? p°' e «nei he kumu e ae o kokua mai ia oe ma keia hana? I ma? Ia Ua lilo lakou a paii i ka hewa, i ka moe kolohe, a me ka inu rama."
. Kokoke pan ka hale kula malaila i V, hi '10. A pau ka hoike ona kamalii .iKinkoa inai wa kaue a me na wahiiie i,- li p-iha, hoaknka uku la au i ka ln- nolele, puie iho la i ke Akua, ;i aku ia. Aole ha!e kula; ua pau ia :vd > Aole li unu iii;k at»le kuiini; Vn.iiiii.ii u mlc uo kuuiu i koe, aole : t ■ j i hKu e iiu kiiinkii i ku I k Iti iiolo au i, ike iiku la au.i k» Vihi po<» t* kui f aua i ka mea raiiia, v t i J ;ik*i la au, Ih'iha ka ookou hana :f ' I! nuii la laUou ine k:i hilahila ole, ' 11•' «imm P.t:M l. v ' \vwi\i ho i aku 11 ■■au,vPeh.ea? PoUĀ ii :ttuM oukou i ka inu I 1 m iiia lakou, 4 >oi t |)ait:i; he poe t r i ii i makoo a p tu 'V I ;iW i l;t au, -Ul-le inea ht k wa keia • i t oke Ak n. () k t |>oe ♦mi •. ao|r i i v hiki aku ika laui; e kipaku a- • k>' \k 11 i;i lakou ilr*ko ok t p<# ma r. : 1 : «'ii i ui'iu : ■■Viiiu ■'iuai la kekahi* fck Mahea ia • •• .! ' V;u ! i ;m, k *]' :t!? in(u oukou i la'.i»'ookou i k«t r.tiiia a iue • i i i \\* % \i a n im, ii<* tti< v a p<uio •' •i 11 akou k»* \i »! iika m iim i!<»ko • " k a v l'i.iuit*'ic* loa i k< la iiiea 1 arti i i kH t.- Ka iikewmu ka r.i- -' ii.. im t i k i.ioh i iii n oi t i;t ui iluui v '' 1 * t r i *īi i i:ia 1:1 p< i. i i / 'im i .k'i ];i ;iM n i t. *' *1 1 • 1 1 * t:i i kAk la' Jll i! t kivl i. j\o!#» ■ ■ %l '1 i 'iM aku I i ao, ; k ( hv ii k t pi(vi • : 1 •» ><« in 'imo, ke Aktia ahi-i, Ka.ii{!*'i't a i»'i I I i k"h.' u K iuikraou!i palia. ' i »no lakou, ka poe uiakau ole i ii. 1 t īia '.ai ko makou rivt ■.'Waial.ee* '' :i ' v'i lu au ika o'He !u^ole!< v . Ka- ( * h t k inak i t> iha ka poe i koe; o '' 1 ' i u t īiiii iakou i ka raiua, a u;i * knl'i ma Wai ilee. Ao 1 ,M nt iiaila; pao i t i ka hrK>-.P-'iiaa rn ikou; a pau., holo aku la amm ljlu mni ka pon'o ina ia ni■*l ka mea ua ikaika ka nianao oka | lu>i ma ka pono. Kanakolu hau- ' maiaila, a hookahi ha--1 iaka oo a keu. ka poe inalauia ; tai oka lalia s.ke kekahi poe ika 1 u palapala. Ilai aku la au ika | M uemolele ina kanaka 170. Moe un tna Kahuku ia po. A halawai . ka wanaao me na kanaka 150. • ka pule, holo aku ia.
Laik. F.kolu o ko makou halawai atia nfc na kanaku o ua ahia la ma kd |m» akolu. inoe nmtaiia r a halawai ma kn w;h»i 10. Aole nui na kainaaina, hook.|hi h:ineri ina kt*kahi pule; kanah:i tn;i kekahi; uniikumamalima ma krßatTi; iiui ua maliliiui; no kaneohe kok:ilii poe a no Koolauloa kekahi poe; ua kokoke like ka nui o ka poe malihini me nli kamnaiiia ma ka makou pule ana. () ua kumaaina ka niāo ko lakou iii ikeinuke i ka hee nalu; Bole niake* make iakou m i ka puie, no ia mea aoiie m ikou i hooioihi i ko makou noho a- | na mahila. Ile liale kula nui ma Laie, , aoie iiae he kuia; lu* iiui na kanaka jma ia nina, aoie nae iakou i imi ka nai auao. Ha pal ika palia lakou; ua pailaka pahn na U'imu; ua palaka paha iakou n pau. No ke aiia la/—Ua imi !aku niakoii i kekahi mau kamālii e ao |ak'i ia lakou i ka heluiieiu palapala: he iiinikuiiiaiiiawalu wale no ka poe i lauI iia mai; ua hiiiiu ke koena, aole laka | Haiawai makou ina Laie nie Mr. ! Paeoka ma no kaneohe inai e iiianao {nna niakoii e iiialaina i ka pule inaiaila | i k«'kahi iiiaii la: aka no ka launa oie ' mai o na k'inaka. haalele makou a pau j i ua v/ahi la ina ke awakea o ka j>o aha. I a lioio aku la. ' 1 I!\iri..*. Maiama makou i kekaiii ' i:ia>i pule m*i llaiiula a nia Kaluanui ,'keknhi. a liiki iiiakou i Kalinna ma ka j po ali:na i ka aina awakea. Aole nui I na k ui.ika i ako;ikoa mai; knnalia wa|ji' ui> ina kekaiii halawai ana, ir lie lia!i«'ri palia nia kekahi. aoie iiui. Aole ! lii' kul.a ma ia inau aiua a p.iu. Aka ua | ae in.ii kekalii mau kamalii iua ke kuia; i ;i ua hoike mni kekahi mau knmu i ko I ikou manao e ao uku i ua iuau kanialii l.i. Ua haaleie m ikou i ka noi o na aina, n«> ka mea, pau loa lakou i kaliio i ka hewa, kakaikalu w ali' no ka mea i koe. 0 ka moe kolohe a ine ka inu rama a me ka hakaka ana, oia kekalii in iu iiewa o lakou. ' I ke awakea o ka po alima holo makou me Mr. 'l'ai-eka nia a hiui aku i K uaioa. Ke niakou a pau inainiia uia na »vaa e!ua a iiolo kiki aku la. ; Kankohk. Noho makou mnlaiia me Mr. Pareka ma n iiie Amasa uia a liiki i ka la noa, oia ka ia mua o Dekeuiaha Ua lohe oukou i ka uiakou hana malniia me Mr. I inamu ma ka aono •22 a me 2:5 <> Ke Kuiiiu llawaii. Ma ka la noa hof mai makou a nmlama i kekahi inau puie nia na kauhnle, a hiki inai i Waialua nei ma ke aliiahi o k* po alua. Kanahakumamalima mau miie, i kuu manao, niawaena 0 Kaneohe a me Waialua, a elima, eono
nui o lakou me k* nulw ol« i Alni*, iloko o ka pouli, a me. lUi main o loi make- Aloha iuo iakou. I aiua mau makahiki me ka hapalua oianiua aku nei, nui na hale kul* mawaena o WaiaKla a me Kaneohe; 24 paha, 3fr~paha lakou a pan i ka heiu. ana. I keia manawa, eha, eiima paha wale no na haie kula i koe, na aiiea pau ole ika haalele. I keia manawa kakaikahi wale no na kula, uuku wale ka (K>e haumana, a he hapa wale no ka ikaika ona kumu. Albha ino lakou a pau loa. Na J. S. E. " Waialua.laa. 12,1836. Ma ka malama o Dekemaba, make aku la ma Waialua nei nakanaka umikumakahi. Alujk wale no na keiki i hanauia mai na iā malaina. . Me he p«a la o ka nahelehele na kaaaka; hcl< lei o ka nui me ka hua ole. mau kr Akua wale no, nona mai ke ola i ka ,|K»e pauUleio. J. S. E.