Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 6, 21 January 1835 — Page 46

46 KUMU HAWAII. (IANUA RI.

 

Ninini aku la lakou i ko lakou uhane imua o Iehova i ka i ana ae, ''E ka Haku, heaha ka mea pono a makou e hana'i i ola'i makou?'' Ua hai aku la lakou i ko lakou hala ia ia me ka mihi io a me ka nonoi ana 'ku ia ia e kala mai i ko lakou hala a pau. Alaila ua lohe lakou i ka olelo a Iesu, i mai la, "E hele mai oukou a pau loa i o'u nei, e ka poe luhi a me ka poe kaumaha, a na'u oukou e hoomaha aku.'' Mat. xi. 28. Ua manaoio kekahi poe i ka olelo a Iesu, a ua hoolilo ia lakou iho ia ia, i poe ohua nona. He poe pomaikai lakou. E na haumana, ea! he pono ia oukou ke hele, a hana like me lakou. L. S.

 

NA NA MAKUA.

E na makua; Mai waiho wale oukou i ke ao ana i ka oukou poe keiki; e ao pono aku no. Aole ma ka heluhelu wale no, aole ma ka ike i ka palapala wale no, e paipai pinepine aku no ma ka pono. Ina e makemake oukou i hele ka oukou poe keiki ma ka pono, e hele oukou mamua, a na lakou e hoomahui aku. Ina e ike mai lakou i ko oukou hewa, e hewa auanei lakou. Ina e ike mai i ko oukou huhu, a me ko oukou hakaka ana, a me ko oukou nuku aku i kekahi i kekahi; aole anei lakou e hana like? No ia mea, e noonoo i ko oukou ano iho.

Pehea la e hiki ia oukou ke alakai i ka oukou poe keiki ma ke ala ololi, oiai oukou e hele nei ma ke ala palahalaha? Ua like ka naau o na keiki me ka aina nahelehele, ina no e waele pono ka mahiai, a kanu aku i ka hua maikai, e ulu mai no, a hua mai i ka hua; aka, ina i waiho wale ia, aole i kanuia ka pono ma ka naau, e ulu wale na mea ino loa a pau.

I mai kekahi kanaka i ka wa kahiko; "Ina aole i kanu ka pono ma ka naau o ke keiki, he oiaio no e kanu aku no o Diabolo i ka ino.'' E ao aku ia lakou i ka oluolu aku kekahi i kekahi, a me ka hoolohe i ka na makua me ke aloha aku. Penei mai o Paulo. "Oukou hoi, e na makua, mai hoonaukiuki aku i na keiki a oukou, aka, e alakai ia lakou ma ka hoopono a me ka hoonaauao a ka Haku."

Ina e nana kakou i na holoholona uhane ole, na na makua e malama pono i na keiki. O ka bipi, o ka lio o ke kao, o ka popoki, o ka moa, o kela mea keia mea, malama nolakou i ka lakou poe keiki me ke aloha, me ka makaala, me ke kiai mau aka, o hiki mai ka ino. A he pono anei i na kanaka makua, na mea uhane, na mea noonoo, ke noho me ka malama ole ? E hoomanao kakou he mea uhane ola loa ka kakou poe keiki, a na Iehova kakou e hookolokolo mai, ke malama ole, ke hooponopono

ole.--Lama Hawaii.

 

Wailuku, Maui, Ian. 1, 1835.

E Tineka,

Ke manao nei au e palapala aku ia oe i kekahi mau mea no Wailuku nei. Elua mea e paa ai ko'u manao e palapala aku.

1. He kamaaina oe mamua o keia wahi. Ua noonoo pu kaua i na mea e pono ai ka aina, a ua pule pu kaua i ke Akua i hoopaa mai ia i ka hana a ko kaua mau lima i hana'i. No ia mea, makemake oe e lohe i ka hua o ka kaua hana ana: Eia kekahi.

2. Ke manao nei au e hai aku i kekahi mau mea e pono ai na kanaka ma kou wahi, ke lohe pono lakou me ka noonoo: Eia kekahi.

I ka malama o Iulai, ua paa ka hale kula o makou. He hale lepo ia. Ua paa i ka lau ki maluna. Ua hamo ia i ka puna. Ua paa na puka komo i na pani, a ua paa na puka makani i na paniolepelepe. He umikumamalua anana ka loa, aono anana ka laula. Elua keena o ua hale nei, no ka maua kula kekahi keena; no na kamalii, a no ka halawai ana o ka ekalesia, a me ke kula Sabati kekahi keena. Pomaikai makou i keia hale, aka, aole nui ka poe haumana i neia manawa. Ua lilo kekahi poe i poe molowa, a ua hele kekahi poe i ka aina e. E mahuahua iki ana ke kula i keia mau la.

Kokoke paa ko makou hale pule. He hale lepo no ia. He umikumamalima anana ka loa. Ehiku anana ka laula.

Aole nui loa na kanaka i komo mai iloko o ka hale o ke Akua i neia mau la. No ka hale ole paha, ka hooemiia mai, a no ka palaka a me ka molowa kekahi. Ua maikai iki ko makou kula Sabati i keia manawa. Ua haalele makou i "ka ai o ka la", no ka mea, aole paha pono ka makou poe haumana ma ka palapala a Paulo i ko Roma poe. Ua like lakou me na kamalii, "a o ka waiu ka mea e pono ai" lakou, "aohe ka ai paa." Mamuli paha e hiki ai ia lakou ke huli malaila. I keia manawa, e huli ana makou i ka moo-olelo no Iesu, a me kana hana mana, aia no ma Mataio, a me Luka.

Ua ike pono oe i ka kaua kauoha i na kumu maoli o Wailuku nei, i ka la mua o kela makahiki i hala iho nei, e hai mai ia kaua i ka poe a pau i hanauia,

a me ka poe a pau i make a hala kela makahiki. Ae mai lakou. A inehinei, helu pono au i ka papa hanau, a me ka papa make a'u i kakau ai. Eia no ua mau papa la. E heluhelu oe:---

Ka papa hanau. Mai Ianuari 1, 1834, a hiki mai i ka la 31 o Detemaba 1834, ua hanau na keiki he umikumamawalu.

Ka papa make. Mai Ianuari 1, 1834, a hiki mai i ka la 31 o Detemaba 1834, ua make he kanaiwakumamakahi.

 

O ka poe i make, aia no ko poe elemakule, a me na luwahine; na makua, a me na kanaka ui; na kamalii a me na keiki hou. A ua lohe oe, o Noa Auwae kekahi i make. Ua ike oe i kona naauao, a me ke akamai, a me ka ikaika i ka hana. Aole molowa ia i kona imi ana i na mea e pono ai ka aina. I ko'u manao, ua make iho nei he kanaka nui iwaena o ko Hawaii poe. He makemake io no ia no makou, a ua make ia paha iloko o ka Haku. Aole kakou ike pono. O ke Akua wale no ka i ike pono, aia no ia iloko o kona mau lima. Ua make ia, ua kanu, aole loa kakou e ike maka hou aku ia ia!

I ko'u noonoo ana i ka make pinepine ana o kanaka ma keia pae aina, kupu iho iloko o'u ka makemake e hooikaika i ke Alii nui nona keia aina, a me na 'lii a pau malalo iho ona, a me kanaka a pau loa mai Hawaii a Niihau. E na hoahele pu me a'u i kela ao pau ole, e noonoo oukou i ko oukou hopena. He oiaio ka ke Akua olelo, "Ua like wale no me ka mauu na kanaka a pau, a o kona nani a pau, ua like me ka pua o ka mauu.'' Ua maopopo ka make ana o na'lii, a me kanaka a pau loa. I ka hiki ana mai o ka make, aole manao ia ka waiwai, a me ka hanohano o keia ao, aohe mea e pakele ai kekahi. E wikiwiki oukou i ko oukou hoomakaukau ana no kela no mahope. E lilo oukou i poe hou. E hele io Iesu la. E paulele aku ia ia, no ka mea, "Aohe inoa e ae i haawi ia mai malalo iho o ka lani, iwaena o kanaka, i ola'i kakou." "O ka mea manaoio aku ia ia e ola no ia; o ka mea manaoio ole he make mau loa kona.''

E pono kaua, a me na hoahanau a pau loa, ke hana koke i ka hana nui a ke Akua i haawi mai ai, no ka mea, ua pokole ka wa i koe o ko kakou noho ana ma keia ao, a nui ka hemahema o ka aina, a me kanaka. Nui ka pouli i koe maluna o ka aina. Nui ka poe naaupo, a me ka poe hewa. A ina make na kanaka ma na wahi a pau loa ma keia pae aina e like me ka make ana o kanaka ma Wailuku nei, a pela no, i ko'u manao, a oi aku paha ma kekahi mau aina, ina aole liuliu ka wa i koe,