Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 5, 7 January 1835 — Page 38
38 KUMU HAWAII. (IANUARI,
MAI KINAI I KA UHANE.
I Tes. v. 19.
I mai kekahi kanaka elemakule, [aia ma Amerika kona wahi noho ai,] "E ka'u mau keiki, e make ana au, a he wahimanao iki ka'u ia oukou, aole e hiki ia'u ke olelo nui aku, aka, o ko'u makemake e paa loa keia mau olelo a'u iloko o ko oukou naau.'' Alaila, ua ala iki ae ia ma kona wahi moe, a i mai la penei: "I ko'u wa kamalii; ua ike nu i ka olelo a ke Akua a me na mea e pono ai ka uhane; a ua manao nui no au malaila i kekahi manawa.
A i ka 16 o ko'u mau makahiki, ua hiki mai ia'u ka manao a me ka makau nui i ke Akua. Ua manao wau, ua kahea mai la kekahi leo ia'u, i mai la, "Ano la, e inu oe i ke ola.''
"Ua kaumaha no ko'u naau, aole lea ai mamua; aka, aole au i manao e haalele loa ia mau mea, a hoolohe pono i ka leo i kahea mai ia'u e imi koke i ke ola. A i kekahi la, ua manao nui no au; a hoohiki au i ko Akua, me opiopio, alaila e hai imi nui au i ke ola o ka uhane.'' Alaila pau koke ko'u makau a me ke kaumaha o ko'u naau, a hoi hou au i ka lealea, a hoopoina loa au i na mea o ka uhane.
"Mahope mai i ka 25 o ko'u mau makahiki, hiki hou mai ua leo la ia'u, hoomanao mai i kela mea a'u i hoohiki aku ai i ke Akua, a hoakaka hou mai la ia'u i ka pono. He nui no na makahiki aole au e manao iki i kela mea a'u i hoohiki aku ai i ke Akua, a manao iho la au, aole hiki ke haalele loa ia mea, aka, ua manao au, he mea hiki ole ia'u i kela manawa. A hoohiki hou aku au i ke Akua me ko'u naau a pau, 'E pau kela hana, keia hana e pono ai ke kino, alaila e manao loa au i na mea o ka uhane.'
"Alaila lilo hou ko'u manao i na mea o keia ao, a pau koke ko'u manao ana i ka pono i hoikeia mai e kela leo ia'u.
A mahope mai i ke 50 o ko'u mau makahiki, ao hou mai ua leo la, a kahea nui mai ia'u, "E hana oe i na mea au e hoohiki aku ai i ke Akua; ano la, e imi oe i ke ola." Ua ike no au i ku'u mau mea i hoohiki aku ai i ke Akua, aka; aole au i makaukau e hooko aku i ua mau mea la; ua uluhua loa au no ke koi pinepine ana mai e hana koke i kela mau mea a'u i hoohiki aku ai. Ua mihi au i ko'u haalele ana i ua mau mea la mamua, i ka wa e hiki pono ia'u ke hana. Aka i keia mau makahiki he 50 ua paa loa au i kela hana i keia hana, aole hiki ia'u ke imi i ke ola. A i ko'u manao ana i kela mau mea, ua kaumaha loa ko'u naau. Alaila, hoohiki hou au i ke Akua, i aku la, 'E pau kela hana, keia hana na mea e pono ai ka uhane.'
"Alaila, ua pau koke ko'u kaumaha, ua ana hoi ka Uhane Hemolele, pau kona koi ana mai ia'u iloko o ko'u naau. A hookau mai ka mai ia'u, a kokoke e make; alaila, manao iho la au e imi i ke ola, aka, aole e hiki. Ua piha ko'u naau i ka makau a me ke kaumaha. Ua manao au, ua haalele loa ia au e ke Akua; aka ua paakiki loa ko'u naau. Aole au i aloha i ke Akua, aole i mihi i ka hewa, aole makemake e haalele. Ua ike au, aia no au iloko o ka luna o ke Akua, ka mea i huhu mai ia'u. Aole hiki ia'u ke noi aku ia ia e aloha mai.
"Pela no e make ana au. E ka'u mau keiki, e hoomano oukou i ka'u hana ana - Mai kinai i ka Uhane; - ina makemake oukou e pakele i ka make mau loa, e imi koke i ke ola; - mai hoopanee aku i na mea o ka uhane a" - malaila e oki ai kona leo, a haule iho la ia ma kona wahi moe, a lele koke kona uhane me ka uwe nui.
E hoomanao kakou i ka hana ana a keia kanaka i aoia mai kakou.
Eia kekahi mea maopopo ma kana hana ana. I ka wa opiopio oia ka Manawa pono e imi i ke ola o ka uhane. Ina hoopanee aku kakou i ka pono, a mahuahua ko kakou mau makahiki, alaila, paa loa ka manao ma ke kino, a paakiki ka naau, a lanakila ka hewa maluna o kakou, aole hiki ke haalele. I mai ka olelo a ke Akua, "E hoomanao oe i ka mea nana oe i haiia i ko'u wa opiopio. O ka mea i iini koke mai ia'u, e loaa no au ia ia.'' Oia no ka pono. O ka nui o na kanaka i hoopanee aku i ka mihi, ua make no lakou iloko o ka hewa e like me keia kanaka.
Eia hoi kekahi mea maopopo ma ka hana ana o keia kanaka. E hiki no i ke kanaka ke kinai i ka Uhane Hemolele. Pela no keia kanaka elemakule, a pela no paha kakou ke hoopanee aku kakou i ka mihi. E ka mea i hehihehi i keia, e makau oe, o ana ka Uhane Hemolele a haalele loa ia oe, a make oe maloko o ka hewa me ka makaukau ole, e like me keia kanaka. Pela no kekahi poe i lohe i ka olelo a ke Akua ma Hawaii nei. Haalele lakou i ka Uhane, pale aku lakou i ka leo maikai i kahea mai ia lakou, "E huli i pono, e imi koke i ke ola." Mahope paha, "e kahea aku lakou i ke Akua, aka, aole ia e hoolohe mai; e imi lakou ia ia, aole loaa." Pela no keia kanaka elemakule. E ka mea opiopio, mai pale aku o e i ka leo i kahea mai ia oe, "E mihi, e imi i ke ola." Mai kinai i ka Uhane Hemolele; o lanakila ka hewa maluna ou, a make mau loa kou uhane. E. W. C.
HE WAHI OLELO NA NA KAMALII
Ihea oe e Samuela?
I ke kula no paha.
E hele oe i ke kula no ke aha?
E ao i ka palapala.
E paani anei oe ma ke kula?
Aole e paani nui, hawanawana no nae, a akaaka uuku no hoi.
Aole pono ia. Aia ma ko hale e noho ai malaila oe e paani ai, aka, he noho malie ko na keiki maikai ma ke kula.
E nana pono anei oe i kau haawina palapala?
Ae no paha. Ke ao nei au i na huaolelo a pau.
Ua pono ia. Aole anei oe e aaka, a me ka huhu?
Aole o'u aaka e like me kekahi mau kamalii.
Mai aaka iki oe. Ina e hana pela na keiki e ae, ua hewa lakou, aka, mai hana hewa oe.
Ae. E hooikaika no au, i lokomaikai au a me ke oluolu.
A nui iki ae oe, e ao ae i ke kakaulima, a me ka helu.
Ae, e makemake no au. Ua loaa ia'u, he wahi helu uuku. E heluhelu au?
Ae, E heluhelu mai oe.
Akahi me akahi alua ia.
Alua me akahi akolu ia.
Ua pono. Ehia ou manamana lima?
Palima ma ka lima hookahi; a hui pu. na lima elua, he umi.
Ehia ou mau pepeiao?
Elua; a elua o'u mau maka, hookahi ka ihu, hookahi ka waha, hookahi ka auwae, elua kapuai, a me na manamana wawae he umi.
Ua pololei ia mau mea a pau.
E hooikaika oe e loaa i kekahi mea hou no na la a pau, i oi aku kou pono mai keia hope aku. I unuhiia e L.F.J.