Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 51, 19 December 1912 — Ka Ninau Aupuni Komisina no Oahu. [ARTICLE]

Ka Ninau Aupuni Komisina no Oahu.

Ua wehewehe mua aku makou imua o ka lehilehu no ke ano kue o keia hoololi ia ana, mai ke Aupunl Kulanakauhale a KaV.na o Honolulu, a i ke kulana Aupuoi Komi sina, e hooponopeno īa ana e na kanaka eiima 1 koho ia e ka lehulehu, a i ole kapa iho paha ia ano aupuni, he aupuni Hooponopono Komisina, no ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, a i ole aupuni Koho Baloka Pokolo o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu. Ina oia iho 1» he Poo o ke Kanawai e manao la nei, e panl iho ma kahi o ke Kanawai Kolanakanhale a Kaiana o Honolulu? alaila ua mahae ke Poo o ke Kanawai, a oiai, ke kauoha nei ke Kanawai Kumu o keia Teritore, Pauku 45 ponei. Heokahi no Poo o ke Kanawai, aole i elua p<>o, a i ole i ekDlu. O na kanawai o keia ano, e kiloi ia ana e ka Ahaolela e noho mai ana, no ka mea, ua kue l ke Kanawai Teritore i haawna inai ai eka Ahaolelo Lahui no kakou. j£ia ka lua, o ko makou manao no keia hoololi Aupum Komisina, he kue no ī ke Kanawai Kumu o keia Teritore, Pauku 56, ehke me ka makou mau wehowehe ma ka nupepa o ka U 5 o keia mahina. A no ka mea, ekolu wa_ le no ano anpuni īkauohaia e'4sukulu no kela Tcdtore Aupuni Kulanakauhale, alua, Kalana, ekolu, Taona. Ua kukuiu kakou i na aupuni Kalana, a ua ku elike me ia a kakou e ike nei, Kalana o Hawaii, Kalana o Maui i huiia, Kalana Oahu, Kalana o Kauai i huiia. A ma ka makahiki 1907, Joli ke kalana o Honolulu nei a lilo i kulanakauhale, a kapaii, Kulanahauhale a Kalana o Honolulu, ma ia kanawai, ua komo ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ua hiki oJe ke ieae ia ia ano kukulu aupunl, ao ka mea, hookahi no poo. A ī na komo "ke kukul» Aupuai Komisi na a Kulanakauhaie a Kalana o Honolulu nct? alaila ua kue ia ī ke kanawai hoonoho aupuni a makou i hoakakn ae nēi maluna. Eia kekahi o ko makou manao hoakaka. Aele i īke ia maloko o ke kahuahana o ka aoao Repubalika he pauku o keia ano, i aupuni komisina e hooponopouo la aoa e na poe i koho ia elima, a ī ole aupuni koho haloka pokole, i maopopo mua ī na pee koho o keia mokupuni Oahu nei ka manao ame ke ano o ia aupuni, akahi wale no a ouou ia ae iei, ma o ka laaakila aoa o na DemofcJaka he mau luaakiai eono, a nuha ka aoao Repubalika, a maoao ma keia ano aupuni e hoololi ai, ī hoi hou ka mana ia Ukou a ka aoao Demokalaka, pela ka helehelena ma ko makou nana aku. Aka, ma ko Lkou kahuahana nae, ua oiohaka ma

pa ano apau, e hiki ole ai ke ku keia and hooponopon3 au{iuhi ma Oahu n6t. Ina mikemake la keU nlnau ano nui o kfei& mau la? alaila, e haaWi ia t manawa maikal no k.-\ le ō ka iliokupunl Ōahii hei e koho baloka ai, i īke la ka manao o ka iehulehu no ka ae ame ka o'e, no keia ano aupunl hou Ke nonōi nei tftakou { na rtiariao ō ka lehillehu o keia mokupunl e hoike mal i ko lakou manaol ut hamama n& kolamu o keia nupepa no ko oukou mau manao hoakaka ano nut no keia ano aupum e onou īa ae ana imua o ka aha olelo e noho mal ana, a i ole kukulu i mau halawal makaamana ma kela ame keia mahele koho a kuka, a o ka lakou olelo hooholo' e hoouna mai I hookahi kope i keia Nupepa, hookahi kope e paa a hoouna mai ia J M. Poepoe, keleahi Lunamakaaina o ka Apaoa Koho 5, a 1 ole Lunamakaaina na kupono e ae, elike me J K Paele, D M Kuplhea, H M K aniho, na keiki a ka Home Rula. Eia hou kekahi manao hoakaka hou. Ina hooholo la k eia kanawai komiaina, o ka Ihu eku keia o ka Elepani, o ka hookahua mat o ke aupuni komtsmahoonele mana koho baloka o na Hawail, ka mea e pue mau īa nel l na manawa a pau e hoonele ia ae e ke kanakaka Hawan ma la mana nui ake Kumukanawai o Amerika 1 haawi mai ai, a ka Home Rula hoi 1 oni hookahi ai no ka pono o ka lehulehu Eia hou. Ina e holo keia kanawai, ata wale no he poe kanaka no na hui nui i Hoohui ia, o lakou ka poe kupono e koho fa i mau lunanui no keta ano aupuni komisma, a na lakou e hoonoho aku na punahele a lakou ma na olhana malalo aku o lakou. Ma kela kulana, e ike mal ka lehulehu he ano aupuni monopoli keia e hookele ia ana e ka pee walwal a alunu mana, a nele oukou na makaainana ta pono kaulike i haawi ia mal e ka Ahaolelo Lahui Eia hou. Ke kuhlkuhi mai nei lakou no na ano o ke kukulu īa ana o keia ano aupuni komisina ma na Mokuaina o Amenka, Eae aku makou īa manao o lakou, aka, e hoole pu aku ana makou ta manawa heokahi, o no ke kumu, o na Mokuaina o Amenka Huipuia. he mau Kumukanawal kaokoa ko kela ame keia mokuaina, 1 kueole 1 ke kumukanawal oka aina makua foia hoi FederalaJ. Malia aole i kauoha ia na ano aupuni a lakou e kukulu at īloko o ko lakou mau mokuaina, elike me ke kauoha maopopo loa mai ake kanawai Teritore o Hawan nei, elike me ka makou i hoike aku al īmua o oukou ka poe koho balokao keia mokupuni ame ka lehulehu mai Hawaii a Niihau. Eia hou, No keaha la i hoololi ole ia ae at ke Kanawai Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei ma na pauku, hooponopono hou ma ke ano ui a kupono īo maoli no na hana e holomua ai keta kalana? Ina pela e pau ana no na hemahema oke kanawal, a e miomlo ana na baloka o na luna alipuni kalana e koho ia aku ana ma keia mua. Ko makou manao keta, koe ko ka lehulehu noonoo ame kz poe kau kanawai E kah aku ana makou a aleale mai ka wal, alaila, o hope aku, "e haehae auanei ka manu, no ka mea, ua ale ka wat."