Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 38, 19 Kepakemapa 1912 — Kahiliaulani ka Elele, Ola ka Lahui, Ola ka Aina, Maluna o kana mau Kahuahana. [ARTICLE]

Kahiliaulani ka Elele, Ola ka Lahui, Ola ka Aina, Maluna o kana mau Kahuahana.

Eia kem pauku o ke kāhuahana a Kahiliaulani, ina oia ana ka Elele Lahui. E noi aku 1 ke aupuni Makua e kokua mai 1 na poe lawe ama home hoakuonoono me ke dala, i hiki ai ia iakou ke hoi a īioho maluna o na home hookuonoono, no ka $5,000,000. Ua haiolelo aku o Kahiliaulani i keia pauku o kekahuahana ana imua o oukou e ka lahui, a me ka poe kupono 1 ke koho balota ma kela kau aku nei, me ka īkaika, no ka pono o na poe apau e noi ana 1 mau home hookuonoono mahiai, ma ka mahelehele ana 1 na aina e paa la mai nei e na mahiko ina paha ma ka umi eka, a i ole, iwakaiua, a kanaha a kanalima paha eka kupono i ke kanu halakahiki, akanu ko paha, a i ole, mau tnea kanu e ae paha. Ua kalele nui o Kahiliaulani 1 kona manao hoakaka maluna o keia pauku o kana kahuahana maluna o na leanawai ama o Nu Kilani, wahi ana i hoakaka akea aku ai 1 mua o oukou e ka lehulehu mai Hawaii a Kauai. Ma ke kanawai o Nu Kilani, ua hooholo ia e ka Ahaolelo o ke aupum o Pelekane, he kanawai e kukulu ana ī mau home hookuonoono rio Mao:i, oia hoi na Nu Kilani, ma īa kanawai, ua papa īa ke kuai a moraki ana i na home hookuoonoono o na Maori, a ua hana la he kanawai ehoonoho ana ī Papa Komisina nana e nana ka hooko ia ana o keia hana aua hoolako ia ke Komisma me ke dala e haawi ai ī kela ame keia kanaka e hoi ana e noho ma kona home me ke dala o ke aupuni, na ke aupuni e kukulu ka hale a paa, a tne ka hooiako ana i na mea e pono ai ka noho'na home ana, e laa ke kapuahi, halekuke, na ipuhao, pa, pola apela aku, a makaukau ?a aina i ka pa, palau, na ho palau, ame na makaukau e ae apau no ia kanaka; alaila, haawi pu aku i dala, no kona ola me konaohana, a hoomakaoia ī lsa hana ana maluna o kela awa, pau ī ka palau hooulu na mea kanu, ma paha ma ka mahelehele ana i na mea kanu malunao kela mau eka ama, kapiki he mau eka, uala-kahiki ma kekahi mau eka, kulina ma kekahi mau eka, a hiki i ka wa e oo ai keīa mau mea kanu, oiai ke Komi Sl na e makaala mau ana ia oe i ka mea mahiai, ua loaa mua ka makahilei, a i . ~ Alaila > oia ka manawa * ke Komisina e kauoha mai ai i ka mea mahiai, eiawe oe e mea haneri eke haJakahiki mea keneta o ka paona; apela na kapik! me na kuhna, e lawe ai oe, oiai, ua kokua ke aupum i ke kaa e lawea! oei kau ukana no ka makeke, i ka pau ana o kau mau mea kanu i kekuai ia, e hoea mai ai ke Komisina imua ou, a hoike mai la ia oe i ka mea nana ka mea kanu, o na loaa o ko mau eka halakahiki i keia kau he $800, kuhna $300, kapiki 400, ame na m7a e huina loaahe $2,400, no ka makahiki muakeia; alaila, houluulu ke aupunl ī kona mau hoolilo ia oe, hale $500 na paalio palau $1,000, kou ola o ka noho'na $1,000 paha a tama $2,500, kou a,e i aupum, me na pa teneta 6 o ke dala hookahi o ka makahiki, a he $150 hoi no ka uku panee. Eia ka hana a ke aupuni\ Pelekane ma Nu Kilam e UkU T ee ™ mai oko "k»a>»ia. hikihe $2,500, ua koe la oehe $1,850; hookaaoe i kou W5O. Ehoomanaoka mea law e home, ua koe ,a,a he j a oia kona ola 0 ka n °ho hou ana aku a mahi a i ka luao ka makahiki o ka pau no ia o kaaie a noho ke kanaka maluna o kela home me ka pn ma u o kona waihona loaa ī kela makahiki. Eia kekahi hoakaka ke,ataW'Sm a la ka hana a na keikikane, a o na kaikamahine hoi aia ma ' a lakou fckou a aole ho, e auwana na k c Jd mai „ a matala Ta W lo Nu Kilau, a hid i Keia la, Ua loaa ! na Maon ame na kupa Pelekane m, ka aina o Nu Kilam ke kuonoono mamuli o ke kota Zl a ke aupun, makua o Pelekane, aole poho ke aumnīEo^° Da T da ' a 0 Komisina ma ka paipai ana i ka mea noho home e hana a a e makaala a ka hana. k , ek ° Kahiiiaulam i' ma nao ai e kukulu aku i keia kahuahana imua o oukou ka lah». . m l 0 " 00 " 0 Eia ke Kuhina Kalaiaina Fisher k* nn u ia aiiamau eka i mahiai ia ī ke ko no n* k ono. Ke olelo nei o F M e: ° a home ho °kuono- \ kaHui kanaka hookah,, a o ka Akepoka hoi/, kaniX, £

Kuhina hoi 1 kanahma eka, a o ka kekahi hoi 1 ekelu eka o ke kanaka hookahi. A o ka Lunakanawai nana e hooholo keia mau olelo mnanmau, oia ke Kuhina Fisher, a ke makaala loa neio Kahihaulani no keia mnau home hookuonoono, no kona ma,nawa e kahea īa mai ai e ke Kuhina Fisher, a e hoike aku hoi i kona manao, o ka'ehia la eka ka lawa oke kanaka hookahu A ehia la kanaka Hawan e hoi ana a noho ma keia mau home, A pehea la ke ola ana ona poe e hoi ana a noho ma īa mau home. A malia paha o ninau ia mai oiame keia mau ua makaukau oia me kana panej aka, aolemakou 1 maopopo aku 1 kana mea e pane ai, eia nae, he kumuhana kana eia ke waiho nei, ina oia ka Elele Lahui t waeia ana ma keia Ia 17 īho, o keia mahma, aole e nele ana kona hele aku imua o oukou ka lahui a hoike aku no keia kumuhana, a malia o loaa pu na haupu ana īaia ke kahea ia mai oia e hoike aku no keia kumuhana no na home hookuonoono imua oke Kuhina Fisher, no ka mea, ua loaa kona palapala kono, a ke ku makaukau nei oia no ka hoike ana aku i kona manao nona eka aina he 35,000. Ke ku makaukau pu nei hoi oia imua oka lahui īna oia ana ka EleleLahui i Wasinetona; alaila, e hele aku ana oia a noi i ke aupuni Makua ma o ka Āhaolelo ala, e hana mai i kanawai okeia aio e kokua ke aupuni i dala e hiki ai i ke kanaka ke noho a mahiai a hana i ka hana pialuna ona eka aina i loaa ai i home hookuonoono nona, a ma ke kanawai aina home hookuonoono o 999 makahiki e '"ahelehele īa ai keia mau aina i hlo ole i ka moraki, kuat a aie la paha. Nolaila, e koho ia Kahihaulani oiaka Elele Lahui, loaa ka mokuaina, a loaa pu na home hookuonoono ame ka mana koho balota o na wahine, a mai poma ī ka la Ehma o Novemaba ehoea mai ana.