Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 32, 8 ʻAukake 1912 — MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii a lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu. [ARTICLE]

MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii

a lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu.

NoNA K(V NANJ, FAU KK K\JA MaHINA Kli AIO— IMI I I<ANA }PO M \ NA AIE K AI.OLO\ O KA MOANA—LOAA O LUUkiaJka Ohia Noiio t ka M\l o ka' P a Hawi \NA I KA \vai o;Wailua—k\ Hi'apaiolk oka Ikaika- Lu kuia na Kp \ O IIAWAII nki—Hhkia na mka Poiii unn o kona|Hanauna.

[ "No ka loho pono ana aku o na wahi kiai i keia mau olelo a ke kanaka malihini e noho aku nei imua o laua, ua hawanawana lulu iho la laua la laua iho, me ka olelo ana akn o kekahi i kekahi, he puu waiw<u nui ka kaua e loaa mai ana jjiai keia kanaka mai " (t Ae no hoi, wahi a kona kokoolua, "ae'" "He puu waiwai io ka kaua " "Ua 'ohe pono n-ni la no ke kanaka kau manu i keu mau olelo a na wahi kiai o ka uka o Pihanakalani, oiai no nw e kulou ana no ilalo e lnpnku hno meamea wale ana no i na mea ai a na kiai i panee aku ai imua ona, e kali ana oia i kana elele layjfitkauoha o ka hiki mai me na ukana ana \ manao ai e haaIwi na na wahi elemakuie " "Aole no hoi i h'uh'a iho ia kulou hoomau ana om, ua lohe ia aku la ke kam mai a ka manu Kolei ī kapau he Uhh, me he leo 'la no ke knni'ea ka maopopooki lej e 1 jhe pono ai ni wahi elemakule

ki ana i na ukana, ua ma-o ae la ka noe pouli a ahuwale kahi a ke kanaka ui i noho ai, i halalo aku ka hana o laua, aole ua kanakā nei olaila, ua nalowale mai a laua aku." "A oia ka laua ī nmau īho ai ia laua iho. "Aia aku nei ihea ko kaua kokookolu?" Wahi a Kahuh ī ninau aku ai īa Naka, o ka Naka pane hoi, aole au i īke no ka mea, ī ka noke iho la no kaua ī ka hahhali i ka puu o ka waiwai, a ku ka puu a hana' i kau-a mea he nuV launa ole mai o keia waiwai, a ike ole īho nei kaua i ka mio ana iho nei a keia kan-ika hooj kalakupua nui wale, ei dku nei la ihea?"

"E waiho ko kakou kamaiho ana la laua e mnau hele ana, a e hookaukoo ko kakou hahai ana mahope o ka moolelo poloJei o ke kan2ka kau manu e hoi 'la me ka paoa imua o kana aloha e noho mai la me na maka hia-a moe ole o ka po."

"Aole 1 maamaama loa ae, ua luu īho la o Kuaialii j kona

"i£ Ku-e- E Ku-hoi," "E Ku-i-ka uka o Pihanakalam," "Luuluu -ku-u-kino," "j ka-pu-010- la-a- lehua o Laa-e,'' "E La-a La-ni-e," hoi," "Aole i li'uli'u iho halulu ana ke ope o ka moeaa, ke ahua u ke kapa Pa'upa'u, ke ahua o ka Malo, kapa-u, ka ke ahua hana ika haawe:"

kiowai auau mau a pulu oia mai luna a lalo, a ku ana imua o kona kahu hanai Keakakilohi, hemo ka malo pulu hume ka malo maloo, 1 oili hou aka kona hana īwaho e okuu mai ana uo ka ui o Nuumealam me ke kaumaha, kookoo-u, ua nmau aku la o ooe noia e ka nani o Nuumealani?"

"Kamailio aku la ke kanaka kau maau 1 na kiai, e: aku ka puu waiwāi a olua, kn ta aku e hoohikihiki mai, ua miki aku a īniki mai laua la laua īho, a pane mai la o Kahuli, ua aie maua 1 kou lokomaikai, a heaha )a hoi, e malama ae no maua 1 keīa mau mea no ka hanai a maua, malia o hoi mai no hoi, e aiu ana no ka puuwaiwai."

"O ka pane 1 loaa mai laia ia wa, ael" "Owau np keia mai luna a Jalo, ka mea a kealoha ej loiele nei ia lok»'o'u." "He keu oe a ke kanaka lapuwale nui wale ame ke akama' i no hoi a hoopunipnni pu no hoi " "Kai no paha, he heenalu kau o keia po!" "Eia ka oe 1 ka imi auwae aina hou, a hoi mai nei oe heopulu 1 ko kino

i ka wai, a iiemo aku nei ko malo wai a hume mai nei ka maloo, me ko manao aohe o'u ike i kau mau hana kumakaia īa'u." "Auwe ae la o Kuaialii, auwe

"l'a poao, a eu ae la. oia e kn e hoihoi mai ma kahi kupono, la wa ua uhi mai la ka noe ia loko o ka hale, pouli pu iho la, ua oili aku la ke kanaka kau manu, a kau aku Ia oia maiuna o ka manu o Puna ka palena, a no ka mea, ua wehe mai la ka pewa o ke ao 1 manawa."

hoi 1 mamumi loa ae, kaalo hou ana mawaho o Kawaihoa, a oka poe lawaia pa kuikui oia kakahiaka kai īke ka mea a-a me ka punohu, a na lakou l hoike aku i na kaikamahme Kauai 1 keia mea hou, a Jele-e ae la no ko lakou hauii, aole ia he mea-e, aka, o ke aloha noia a lakou e alualu nei. O Luukia no o iakou ka mea moe ole maia po a ao." "E na makamaka heluhelu o Kuaial», e waiho kakou i ke kamailio ana nona ame na īpo ana, oia hoi o Luukia ma, a e hnn.ui hou ae kakou no Kahuli na wahi kahii o Luukia." "Oiai na kahu kiai hoi o ka uka o Pihanakalani e hoihoi ana i ka ukana no kahi kupono, ka pau Sna o ka laua hoohikihi-"

hoi-e'" "Pehea oe i ike ai aole' 'au jka iieenalu, kai no hoi ual hai aku au ia oe, e hele ana au ī kuu puni ī ka heenalu. Eia ka ua lalau au, wahi a kou noonoo lapuwale " ! <£ E uhoi kaua, ke makahiamoe mal la wau, oiai, ua luhi maoli wau ī ka lealea o ka pae 1 ka nalu o Kalaeh, ame Hiupalua, e uhoi kaua " "E uhoi laua nei, ka pane a Kealohilohi, kai nohoi he hoi no kou, nou no ka hale na mea ? pau, a he noho hale aku au malalo ou, e hoi oe, eia au ke huli hoi nei no kuu aina hanau eku ana au i o'u poku, a lom <ku lakou, a ī na he aloha ko i . ! ' kou mau kane, o lakou ae'eahi e hele pu, e hai aku au u 02 e keia kanaka aioha ole la'u, ua loaa kahua 0 kuu opu mai ia oe poooi mai no e keia kanaka hoohe wale, a ku aia au 1 o'u poku, a i loaa huh hoi aku makou no Nuumealani, anoai wale oe.

"0 ke ku hno iao Kea lohUohi, pei ru lima i ke kua, he kuwo k,i liana, liple r iku la >>ia iio ke k.iu 8» t malun t o waa."

"Ua īko maopopo aku la o Ku.ualu i ko kuio otu olelo a lvoalohiloln\ ua halui .iku l.i o Ku.ualn a iipo aku l.i i ka puhaka o ka wahme naau,mwa kane, .\ k.iikai aku h, no ka IlaUui «\ti.i o noho ai, oiai o Kealohilohi kup.\k.\ an.v i o a ianci ( aole j wahi mea a hoolam ,ikn o Ku.i--,mlii no keia kupal«ki o Kealohilohi."

hine ole nohoi ia o Kuulalii." <l ia Kealohilohi i hoo.i aku ai imua o "i via pa-e mai U ko luno mAkua o ,komo uialoko o kona lialp noa, ua konio io ;\ku h oia a noho an.\ ihm.\ o k i r\u\\ moona." j "la wa i iko akn ai oia ia jKuaialii o kn tn,ii ana imna ona mo k.i n;ini I oi akn i knna wa

"Ua kaikai ia oia a hoonoho la ma kona wahi, a ne-ne-nee ī ke ktip.?ka, mahma malalo, i-o-i -anei, pu ka Akau pn pu ka Hami, ua hala he wa loihi o keia kupaka ana a laua a ua ano malululuhi maoh no laua ī ka wai aka NauJu Heha palula i ke kai o Kona, a haule aku la hia-

nna m.Mi iaia, t na īa mea ī hoohikn'i u N n loko ona, a hu mai la r>oia o konA no kana aloha, a lele pupule nkn Li a puīh ma ka ai o kana me ki uwe h-ialo'ulo'u ana, me ka mihi ae ī kona mau manao pupule ano hehena, a haalele aku īke aloha i muliwaa " ;

"Ua puili pu ae la laua la wa me ka hoohanim ana ī nawaimaka noke a\ohalokui kapuuuai. oi kali m.u hoi o Pulama ma o ka ho. aku o Kealohilohi, ka hele u a kahi kole ka la, kaha ka la, a napoo ka la, aohe hea dku o Kealohllohi, ua kam īho Ia ke-uhu a Pulama, a olelo aku

moe, oia moe hoi la a aumoe, 1 ala„ae ka hana o Kuaialu, aole o Kealohilohi ma kona wahi, 01 noke i ka hapapi, ao'e wahi mea a loaa a"ku, ala okoa ae la oia īluna, nee ka huli ia loko aohe no he 'oas, <\ akahi no oia a neonoo ae, e bofo an3 oia no Konn no ke kii ana 1 na poku ona a huli hoi loa aku no Nuumealani

' Oiai oiai oia e noonoo ana pela, ua he'e okoa aku l.i oia no waho, a he!e aku !a no na hale waa, he oiaia, ua nalowale he elua waa, ua hele loa akula oia no kahakai, ukahi no ota. a ike aku e holo ana he waa mai ke awa pae aku." -

1 na hoe waa ona, kupanaha ko kikou hakn, o ka hele no ka m hele ama pilali, k,J!no o lea hels ae einoonoo mai hoi ia kakou kona man hoa hele, o ka hele no ka keia, hele waiakua, heaha la hoi, e hoi kakou no Puna, aohe o kakou pono me keia wah'ne he hoopunipuni, o ka haku no o kakon ea o ke kane no ia " "Nolaila, e uhoi kakou, ua moe k.i makani he eka, o ka īha mai koe o ke kehau, oia nolra makani pae kakou 1 Kailikn hooibolu, a ka po oia la aku, hoi kakou "

"Ua haupu koke ae Ia no oia aohe la he waa e aku, o ka waa

no ia o kana aloha e naauauwa ana no ke aloha ku pouli Ua hapai koke aku Ia oia ī kona waa kialoa a lana ana i ke kai, e loa kana apa ana, ī ka hoe, ī ke ka' Hala loa ka waa o kana aloha no mua loa, īaia ī hahai aku ai a loaa, gia ka waa o mawaho ae o Kapalilua,'i hoopih aku ka hana o Kuaialu 1 kahi waa ona ma ka aoao o na waa o Kealohilohi e pahee ana i ka ilīkai, aohe wahi mea a mahu īa mai, ke ke-na 'la o Kealohilohi i na hoe waa, imua e o'u mau hoe waa, mai hoolana oukou a hoopau ae i ka hoe ana, "e hoe! Hoe"" Na keia mau leo hookikma a Kealohilohi, pela no ka umoki ama-i amau ana a na hoewaa i ka la-kou-mau hoe no mua, a ke mau a!a ka pahee mau o na waa no mua, aia mahope kekahi waa o Pulama kekahi keiki u'i o Puna, a mai poina e ka heluhe'a i kanaka u'i no o Pupa o a o Pulama, oia no keia keiki ī k..ho mua ai īa Kealohilohi 1 wah ne ī ka wa o ka ahaaina Palala mua loa j no 1 wehe īa ai he ahaaina e

"(i» ae mai la no kona mau hoewaa me ka manao maikai." "Ia lakou e kuka ana, ua holo mat la na pokn o Kealohilohi ma na kahakai e holoholo ai, ua 'ke mai [a lakou ī keia waa me keia kanaka u'i a kanaka maikai m hoi, a hoomanao ae la lakou, oia keiki u'i, ua ike mua no Jakou laia, ua koi aku la e hoi no kauhale e pama ai ai, a e noho hooluolu, a kekahi mau Ia hoi aku no hoi " "Ua ae aku la o Pulama me ka manao maikai, oiai, oia no kona manao hoohlhi nohoi kekahi no ka nani o keia poe kaikamahme, oia ke kumu o kona ae, ua hoi aku la lakou no na hale i hoomakaukau īa no na Ohua o na 'lii o Kona." "Aole i h'uli'u iho ko lakou noho ana īho, ua hoea mai la o Kealohilohi īmua o lakou a kuka iho la, me Pulama ma, e hoi hou lakou no Puna maia po a no ka mea, ua pau ae la no kona manao huhu, a o lakou ponoi

Apua, a komo mua ki makemake o keia keiki, o i; Cealohilohij kana wahine, eia ka o ka ehal jkoni no la a Kuaialu ehoopu i mai nei j "A na keia hoolalahu bou o, i Kumahi, uakomo ke kuko īioko ' , o Pulama e kaili u Kealohilohi i |i wahme nana, a oia ke kumu o J keia kaikai lsa o keia hoio o na 1 a ua hoolohe pu na hoe : waa i kn leo o Kealohilohi " ; j "Nolaila, o ka Kuaialu hana o ka hoopihpih ī kona wahi waa 1 mahope o na waa o Kealohilohi ?, i : ( lf rr f 'i ('enne Kealohilohi, na kuupsu aku la ! oia i ka holo o kona waa a pae | i aku h ī uka o kea\,-a o Kauo, a i oih aku la a l-eoaio ī kon*> mau Halemua, a m.ilaila ae a ki Ha-' • Ie o na kaikunana, a kuka īho la' ! no na meae pili ana ī ko laua ■ noho kuee o iaua me ka u ! i o i Nuumealani." ' , "Oiai laua e kuka ana, ua ho- ! ea aku la no o Kealohilohi īmua : o Kawelonaakala, ke ī anelikeaku ka u'i n-.e Ku;iia lt } a o ke kane makua noho wa--

no a pau ke hot ana, o Kuaialh e noho ana oia no na Kona nei, ma la po hoi ae oia." "I kamaiho hoi o Kealohilohi ! tio ka ua puua ka i waha o uo u'i nei 1 ka 10 Iho a 'Kuaialn," "ua, olu kela he wai [ko ]a!o," nokila, keia mau o)elo

e pelo ia nei e hoi hou no Puna, I a ua puni wale o Pulama no ke,m mau olelo pelo a Kenlohilohi ] £ 'A oiai no me h? manao ko Pulama, aia a hoi aku lakou sa po, ilai'a eu e hoopapa aku "ai ;ia Kee-lohilohi, a ma !, a o mai hia o na Palt wr, oh o Holei ko laua whhi noho, ua pii ka pihoihoi īa Pulama no keia ' ma u a Kealonilahi e kono 1 nei la hkou e huli hoi k"<j-ke n-3." j "Ua ae koke aku la o Pulama me ka manao he ola'o, la Kealo'nilohi 1 huh hoi hou aku ai no 1 kauhale, ua pane ma) Sa o Kua- ' lalu 1 kana olelo īa Kealohilohi, maluna aku no kaua wahi waa, a tu na hoewaa no hoi ( ia ou e hoi ae, ua ae hoJ iku la no o Kealohiiohi :a mamo o Kuainln, me ka. olelo pu aku ia e k.ili' oia a huh hoi mai oi«, - j i'i io i e ike i , m [0 1,