Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 23, 7 June 1912 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA

Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae

MOKUNA IH HeNanea e Hnonlumahiehu l m nit Hawaiu

Aloha no ke keiki alu aka manu t kupeleia ika wai \tko hua a ka manu, a nolunalu ka hokua o ke kauwila o ke keiki a ka manu ī haaai ai. 0 Kaunalewa ka h;a e like ai, Ka lohi anapa a ka waihula ī ke kula, Unaunao iho ka iliooLono, Kuikui ae ka maka o Unulaau, Eha aku ka-alo noho i ka lai, Kaikoo ka hulaana pn ma ka pal i, Ma ke ala kiokia a Kane, He kane ka pah, he īpo ke aloha, Kauluwela o wela ka uka o Pihanakalani, E oe loa ī kp kupa hahai ua 0 Koolau, Eha īho la ka iwi aoao ī manu pale haln o Puna, Kuia ka wawae o Kaukoopua ī ke auu, Helu na manea a ke Hoolua 1 ka moana, He koa hanmanu ka wahme hele po hoano i ka laai, E aloha e E kaomi mahe īho a lohe tn a tpu haa a ka makani He kane ka poli, He ipo ke aloha, A Kauluwela ka uka o Pihanakalam, Aohe loa īke kupua hihai ua o Koolau, Eha ka īwi aoao ī ka manu pale hahi o Puna, Ku 1 ka wawae o Kaukoopua i ke anu, Helu na manea o ka Hoolua ī ka moana, He wahine haumana koa hele po o hoano i ka lani, E na hoa aloha e, E kaomi mahe iho a lohe i na īpu haa hoe a ke kehau, nuu pakea ka oni kapahh ī na pali mhomho o Wailua,, a he leo ku pmai īluna o Nounou, a ke hea mai la ka hanehane. Aloha ka malu kuikui o Kahoiwai, Hookahi no waiwai o ka īke amaka, Hoom ka nui kino naue o lalo, Ike i ke koa kumu ole o Kahihkolo, Hoakoloia ī ka-Uui manu o Pihanakalani O kfc m ea nona ka leo hone ī ka uka iuiu, o KauakaHialu no aohe he nahele i koe īa Kauahiahi ke heleia, he hke wale no na wahi apau īaia, a na hlee no keia keiki ke hele me ano no o na manu, he lele kana hele ana, īna he owaawa u, e lele aku ( ana no oia a kau ma aoao ona kuahiwi a pela na j pali j I He mea mau la Kauakahialu I I na la apau īka hele ma na kuahiwi a hiki i kahi a Aikana ka i noho ai i Waikaee , I kekahi la ua hele no ua jlii opio nei a hiki i Pueo ī o Aiwohikipua, ua pau nae na kei kraTne" na kaikamahine *ln i ' kai o Makaiwa i ka heenalu.

I ua aht opio nei i hiki aku ai e noho ana no na kahu o Aiwohikipua 1 ka hale lau-i o Pueo, a ike mai U ke kahuna o Pi'kalauae a kahea mai la oia i k 4 alu opm | "Mama ke aiu opio 6 ka he'i, ana nui o ka nahele?" | Ua pane mai la o Kauakahialu "I |hele makaikai imi la' iau la uka nei o Pueo." | "Ae, o ka uka iho la no īa la o na kahu eu ekeain hele hoo- | kahi a loaa auanei oe ī ka pili-, jkw o ke kuahiwi a uhi u ce e . ka noe a me ka ohu a pihkia oe i e ke aln," Pane aku la ua alu opio nei ī ! ke kahuua ia Pnkalauae "E, he niaikai no keu wahi a oukou e noho nei, a auhea kahi o ke a!u o Aiwohikipua, ua ma-1 kemake au e īke, ma e ae īa mai e na kiai o na'lu o Pueo nei." "Ae, e hele aku kaua, a ia jlaua i hele aku ai a hiki i ke a-na o ua poe alu nei e noho ana no na kiai a me na kahih I kela wa 1 huh mai ai o Pnkalauae a kamaiho mai la la Ka 'uakahiahi "E i hiki auanei kaua, a olelo mai na kiai e ku oe o ka aha ī īke lakou, īna e haule e ka aha la kaua ke hoomaka kaua e komo iloko o ka paepae kapu o waho, i haule e ka aha kapu o Pueonuikauwahiohu, aohe kaua e waia īa Ia laua no i ka paepae o waho loa a he poha ana no ua mau aha nei a waiho ana īlalo, a īke mai la na kiai & ka aha he keiki ui me he pua lehua ala ka ula weo o na maka a me na papahna o ua aln nei, a kani ana ka pahu, holo owe na aha a me na puniu a noho pono ke kahuua i ke kau hilo. Kuhi ae la na lima o ua kahuna nei e noho ī kaukuwai ī ka' noho o o Aiwohikipua ī ahamakaiai ka uluhe. Ia noho ana o Kauakakialu, o ke ku mai la no īa o Kahaleīeia, ke kahu hanai ponoi, j*paa ae Ia ī n* kahih ia Haulani a me Kauhukakikepa a haulani ana na kahili ma na aoao o Ka uakahialn, a ke pa'i nei na kahuna i ka pahu a me ka puniu a wawalo ae Ia na leo kupinai o ka pahu i ua hale uluhe nei o Aiwohikipua 1 ka pau ana o ka hookam ana a Pnkalauae, ua olelo mai la oia ī ke aln oipo "E ke alu opio ka ui o Pihanakalani e hahai nei ī ka ui maa lo kuahiwi i ka malu o ka f o, he leo wawalo i kai o Kalehuawehe, anoai aloha ke aln opio o ke kipa aka :rai nei ī ka hale no lu kudhiv/i o Pueo ka īpukai a ka ua a me ka ohu kakikepa, a ma ia wahī 1 huh ae ai oia a kamailio mai la i na poe o loko o ka hale "Auhea oukou, o Kauakahi alu ueia, ke keiki a Kawaiopua a me Kauakahialn e o nei ka moa o na'hi o Oahu o Kauakahulani ka han u a Kawelo Naki na aliiwahine iun moe wai o Ma a_i luhe uukuu a ike ae ,nei no h<n oukou ī ka haule o k» aha kapu o keia aln o Aiwo-

kipun, V , 0 ka pili ltke no keia o nei * aln a kakou e noho pu nei, ano keia aln ka malo, haianei e hume a pela no hoi ko īanei haalo \ na keia poe alii hawele, a e ike \ ae oukou ike aln opio. . * Ia wa ua hele mai la na kahu * 0 na'hi apau e ike īa Kauakahi alu,-a eu no oia ke noho nei me' j ke kapa hulu manu no, a no ke \ ka.ni mau mai o na manu kiai 0 ahi opio nei, ia wa i huh mai a\ oia aolelo naai la īa Pnkalauae' | 1 "E ke koi mai nei na manu' , la'u e hoi he niahhini ko ka hale , |Wahi a la.ua, a huawi na aloha,' i a la wa i oili mai ai ua aln nei ' ' no waho o ka hale. | He pulelo ana ua n«Uo aku la' a waoieio īho la na alalo a me na kahu no ka ui maoli no o ua keiki nei, a he kohu ahi kc< ula 0 na papalina a me na maka a'' lua manao aku nei makou he 'keiki e wale no la, a no ka hau- , le ana o ka aha kapu a ano e ae nei 1 1 oko nukou manao la he alu j nui, eia ka o ka nani o na lihi-' lihi pua no Pihanakalani ka lehua pua nowelo i ka lihiwai kehau o Wailuanui j He ui maoli no ke alu opio a i\ na manu i hanai ai, he lohe! jolelo wale no i ka ui o ke alu e noho lai atu īa ULkui ka mea nona na hooheno ana j He kiu ka niakani ku ī ka' īpo, Haihai lau olelo 1 ka pih o , ke ao, E a'oao ana e moe me ka lani eha, Keia kuahiwi haulani īluna ilalo, Ua ao kaua e ka īnuwai, Hookahi no waiwai nui o ka īke niaka, Kani ke kolea, eia kaua ī ka pili o ke ao, He auna kanaka a hiki mai, A haulani mai ana, auhea la kuu ipo, Kuu ipo l na po lai a hiki mai oe olu o lalo Ia Kauakahialu i hiki aku ai •1 kai o Makaiwa ua īke mai la na. keiki a me na kaikamahine o alu a hooho ae la o lakou "Owa- hoi kela keiki ui mao II no kohu pua lehua koua ano apau a o kona kapa he huiu o na manu." Ke ku ala na keiki aln e kamailio ala me ko lakou haku aln nei nn kona hiki ana aku no uka Kani ae la ka leo o ua keiki nei me he leo ala no ka uwi polena o ka nahele, a ia wa ī lele mai ai ua mau manu nei a kau ma na poohiwi o Kauakahialn aole i loihi loa ua hoi aku la ua mau manu nei no uki o Piha j nakalam I kela wa no īwa ai |ka pihe uwa o na kanaka ī ko iakou īke ana t ka laka 9 na ■ manu o uka 1 keia keia keia aln } opio. J I kela wa no 1 mahalo nui ai' na keiki aln o Kewa me ka nui o I jna leo hauoh 1 ka laka o keia mea oka manu oke kuahiwi A kepipih alana kaikamahine aln ' | o Kewa me ka manao aia īa la kou ka nni koni a loko oka ui ' 0 ka palai a me ka lauae, a ma' la wahi 1 hoomanao ae ai ka' . mea kakau moolelo 1 ke mele a , īa ahi o ka aina o u o Niau a , Kaneoneo, Iki nana ana aku ia Kanekapolei a ku iho la ma ka aoao Kaikiowe j Mapu ka hanu o ka lauae 1 ka pah, 1 ' Mapu no Ika pali n Waialoha, _ | 1 Aloha Ike kapa huki palai, ) 1 Palai lole kahuh ka uka o alakai, | Noe wale mai no ka lt*hua ; makanoe, j > Noe ka lehua makawiwo Ike . anu,