Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 6, 9 February 1912 — HEAHA KA MANAO NUI O KEIA MAU OLELO HOINO I NA HAWAII [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HEAHA KA MANAO NUI O KEIA MAU OLELO HOINO I NA HAWAII

Ua ulu mai keia nianu ia makou mamuli oko inakou xke mau i na olelo hoino a na nupapa namu haole, ka Hoku a me ka Avalataisa. Kakaikahi na la puka ole mai ona olfelo homo i na Hawaii, oiai no nae na Hawaii e noho malie aku ana me na manao maikai no na haole me k a hoino ole, ame he mea ala, o ia mau olelo hoino a keia mau nupepa i na Hawaii ī noho lunahoo ponoponoia e kekahi mau haole aea mai Kahiki mai, he mau olelo ia e hooulu ae ana ika ninau jli iwaena ona haole a me na Haw'a». Koe na haole kamaaina i aloha 10 ina Hawan, aole a makou olelo no lakou. Aka, ke olelo nei makou no na haole hohonoka, hoomakuahana īa makou na Hawaii Amelika ame lakou na haole Amelika a Amelika ole He poe "ai Ilio no lakou, elike no jne ka ai Iho o na Hawaii a me kekahi mau lahui e ae." He poe ai kekake no kekahi o lakou, a pela no kekahi poe Hawaii. He ai ho no kekahi poe o lakou, a pela no na Hawaii. He poe ai maka na lakou i kekahi mau io holoholona, na launahelehele, pela no na Hawaii. He ai no lakou īna u> hou, aole nae o lakou ai j na launahelehele ehke me na kao, na hipa ame na holoholona ano hke oia anp. No ke aha ka olelo hoino no na Hawan ma la ano. Aole anei, aia īloko o lakou kekahi manao lili no na Hawau? Ke ma nao nei makou, aia iloko o lakou ia manao kahi i nuhele ai, a ī inea e pau ai a e hookuuia ai na Hawan noho malie a me lakou «a malihini kuewa, ao ka >a oka hoino ina Hawaii ī kumu e ulu ai ka manao ino iloko o. na Hawaii, a kue aku ia lakou ma ka hooulu ana i na manao kaha ih, a i ole, hoopoino wale aku no i ke ola, a me ka waiwai o ka poe waiwai, a makou e olelo nei me ka wiwo ole. Aole loa iloko o na Hawaii ia manao, aole no ma na ano a pau, a hiki ī ka nalohia ana o ke kanaka Hawaii mai kona aina hanau aku. Ina oko lakou manaoia e olelo hoino mau ai ina Hawaii, ua kuhihewa ia manao ana o lakou pela, no ka mea, aole i loko ona kanaka Hawaii īa mau noonoo ana. Malaila, anei pau ka manao lili o keia poe no na Hawaii no ka ai Ilio? Ke hoole nei makou, aole i pau ilaila, aia kekahi mau manao ohumu iloko o iakou no na Hawan. No ka paa mau o kekahi mau oihaaa Kalana ī na Hawaii, he mau oihana ia e ola ai ko lakou poe ilihune aea mai> a ī ole na lala o na hui malu, ai ole ko mau hoaloha, na makamaka, na *na ke keko, na hoa kula, oia iho ia oo kekahi kUmu oko lakou hoepukapuka mau i na olelo heino no na Hawaii no kr mea, ma ke koho elele ana apau a na Lepupahka, a ī ole Demo 1 a paha, e puka mau ana he mau Hawaii, ama ke koho nu. ana ics koho haloka, puk* oo na Hawau, a loaa no ia lakou le m<. i r*u mahuahua, a ma ia lilo ana oia mau oihana ī na Hawaii, loa ko lakou nei nooonoo, oka lakou bana pona wale no, o ka homo ae ina Hawaii rae ka olelo ana ae, "he poe hupo, kuponp ole ma ka hana na kanaka Hawaii," a no ka pau ole o ka inaina ilaila, o ka olelo mo ka pono ī na kanaka Ha waii, me ko lakou noonoo ole īho, o na Hawaii no ka poe e kokua nui nei ia lakou a holopono ka lakou mau hana, a mahope olelo ae, he poe ona miliona lakou. I ona milionalakou ia wai? mihona lakou ī ka puuwai aloha oka Lahui Hawau mao ko lakop Moi 'la ī aloha nui ia (Kalakaua), mao kona holo kino ana no Amelika Huipuia, a loaa mai ai na kuikahi panailjke, a o ia ka lakou e olelo nei, "he poe ona miliona, a he poe waiwai. I waiwai na haole la wa?'i na kanaka Hawaii hoi, no ka nui pko lakou oluolu ke aloha ia lakou na haole, a pehea keia mau olelo hoino o keia mau la no na Hawaii? No ka manao ino, ohumu, alunu mana, pek i puka ai kela mau olelo homo. Aole i pau ilaila, ua hoino pu i ka moi nana ī īmi ko lakou pono, a olelo ae, "he moi hihiu oke ano pegana." Kupanaha e ano lili makawelawela o keia mau haole homo Hawan, oiai ka moi ua niake aohe leo, nee no nae lakou nei i ka olelo ino. 0 ka olelo ino ia ana o ka moi e moe mai la ma Mauna Ala, o ka hoino ia ana ia onā Hawain. Aole ī pau īlaila, hailuku ae la i ka Elele Kuhio, me ke kapa aku iaia " e aho ka naauao o ke kei kake holo ahiu oka nahele mamua o ko Kuhio naauao," a he' olelo haahaa īno loa keia no kekahi moa aln wale no ī ikeia a e ola nei. I keia mau la, a e hoomanawanui mai Ia i ke anu o Amehka no ko lakou pono ame kakou na Hawaii. Iloko no o na hana a ka iilele no ka pono laula o keia Teritori, a o ka hoino aku la 5? la - .A ° kona 1101110 la an a, oko kakou homoia ana no ia na xlawau, aole i pau ilaila ka manao lih o keia poe malihini, ua ulupu mai n° ko kkou homo Hawaii no ka-hoopu kue a Kuhio ia Kiaaina Feria, he loa ī ī ka ino a kuamuamu okok, a he pupule aku koe, a o ka hopena paha auanei o ka lae pohaku aku. a o ia no ka makou e mahalo nui nei no kakou na Hawaū. Iloko no oka hoinoia, ua Itke kakou me ka hipa e akoia ana kona hulu e ka mea ako ka malie, a ala ole ae kekahi manao kue no lakou ka hoir.o īīaw-iu . . ke mau ko kakou ola mailuna mai. Eia ke kau kohobaloka ke kokoke mai nei, a e noonoo pono kakou, a e ninau la kakou īho, o īa keia, kapae na aoao, hele he poohiwi ī ka poohiwi, he umauma ī ka Eiua alakai kupono, o Kahiliaulani ame Kuhio, oiai kahi mana haloka ma ko kakou lima, aole ma ke kaha Ui, aka, ma na olelo hoino a lakou nei. Ua lawa ka noomanawanui ana no lakou, no ka mea, no lakou ka hewa he hoino Hawan. E a-na aku ike a-na ia ana mai, ma ka lokahi