Kuokoa Home Rula, Volume IX, Number 33, 18 August 1911 — KA MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii Ka lua ole o kanaka Ui o ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua [ARTICLE]

KA MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii

Ka lua ole o kanaka Ui o ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua

NoN'\ ka Kanj, Palī k\< KLua Mahina i.f alo—lmc i !Kana , IPO M \ NA A: V KIMLOLOA O KA LOA \ i 1 I LHI , Kī\ K\ Oi-IA NOHOI KA M\L 1 0 KA Pl'A IL\t'LAN \ I KA WAT 0 V\ AILUA —KA H '/U'A'Ul l-' 0 KA ] SPj KUIA NA KUPUA 0 HAWAII WEl— 11 Ul.]A !NA MJ A 1 J ( 1 1 I H'lli U KONA I ANAUN \

) MOKUNAII. ! J Ik" aiiiw.iluiH l i lau iho ai ma l<.t i' ni waa peleleu i ' k uil'ia in, u.i ol ipa ae la ka u wila a kui iho l.i krt inki!!,. a kupikipikio ae 11 in aleo ki moana, 'n >oi it- 11 l*e U,u iuai o a o o 'kahi a tni waa e hek.ui nei, na keui uiau ouli kupanaha 1 hoa*. no-e ne ī ka manao ulwku o ka maka'u c> iiii ka weliweh ina makaamana ni.ihna o na waa, a no ka mea, ke pu niai la na ale «i uhi iho !a malunao na waa ī p,ia i ka ulmi i tia aahu, aohe oielo ana no Ukou no na waa i paa ole ika uhna ke po'i ia īho la e na ale o ka moana maluna 0 lakou, a ke lohe puu ala ka leo o aa hookele waa i ke kahea 1 na kalia "H na kahu, e lele ka wai o ka waa " '*E kioe ī ke ka. E A a a aku i ka liu o papau kakou he aa ko ka hale " Na keia ouh kupanaha a A.pua e īke nei t ka pihoihoi o na hookele waa a me

naunau nia llehiakn, i iri keia leo pu e kani pt" i Ikhm ,f, i.ka makaukau o ki K ulua nu , aoao ke ne;; net iia wi i n * m ī i, ua hamau ka fe-T okt uui a ke pa ihū f,i keluiu mauka mu o na niauna oHualalu hm, v k," nee nei na waa ,i ke ,i i m > a.i ihoiho lenkui Ko i t\> waa no Hoopuloa, .1 L liaalo ae h niawaho o v \ Kapalllua, a holo no l.ikou nei a kaaio ae la mawaho o Olelomoana n av.i akahi tio a ut niai ke alnwahme la Apua ī ka olelo an i in.u £ 'ii) mama, owai keia .una mauk.i o kakou? * "0 Hookeu > kei > t a o kela ulu nin la oia o Keaha, n o Honaunau ae keia a o kahi keia o ka Malwula o Honaun m o na Kahma, Keei, Napoopoo o Kaawaloa, a mawaho o laila i halawai m.u ai o Kihiloa ine na hookele waa mua, ot.i o Maihl Uaninaamai la o Kihiioa ma ke ano he elele m<i ka aoao o Kailua nia: A ui he ninau

na hoewaa, na īa niea ī pu ae iloko ona ekahea ae i na ohua l'a o ka moana e helo mai hōi la kou e hoopakele ae īa lakou mai keia poma ae, a kapakapa ae la oia i na kupuna ona ma ka =sMoana peaeu. j E ka Nai'a kua uliuli o ka moana nei —e, i E ke Ahi mahamaha-o-o o i Hdlaea—e, E ke Ahi lei hala a lei lehua| o Puna—e, E ke A-ku kamo o kai uh kai lipohpo -a Kane—e, E ke Kawakawa opu kikokiko o Haluhia —e, E ka Opelu kahaha o Kaupu lehu —e, B ke Akule q ke kai hohonu —e, li ala e alai ! ki iqo o ka moana nei, 0 Hma ku luka, o Hina ku ī kaī, Kulaina ka.oahu īwaho e, Owau keia o Apua,ka oukou pulapula i ke ao. 1 lawa no apau keu mau olelo kaukau a Apua, ui hoomaka mai la na I'a e hooliii i ka ili o jke kai mai o a o o kdhi a na i waa e hool-Jna nei | A naieeu mau hooiiii ana īa ī hoplaumania aku i na ale o ka moana: Pau ae l<i na kioe ana a na ale iloko waa, pau pu ae la na ooloku. ana -«.me ka : ahiu o na opu ale kua loloa o ka moana, ma kela ,jia ala r neo hoi ilp la ka manao o keia : hoewai a me keia hoewaa a kau pono ī ka umauma kahi n.oonoo no ka rnea, mamua aku, ua hele kahi hanu a kau 1 ka puana-i i kahi haiki, he m jke wale no ka manao mamua aku, a na keia hana a ira ohua la manawa e hoolih ne'i i ka >li o ke kai, ua ike iho ia o Apua, ua hoolohe *to kona mau kupuna īaia. Noiaila r kena aku la oia ī na hoewaa e hoe no mua mamuli no naeo ka puhi ana o Keakaki lohi i kana pu leo nui. Ja|ae puhi nei, ke holo la ka leo o ka 1 ou no ke kahua hoolulu o Ho-I

"Nowai neia. mau waa? Paae aku la o Mdiln ma kona aoao u Nq Kaumalumahi, ka ui o Puna " A 1 keaha U kau? Lmai la o Kihiloa "Aohe paha he mea hewa ka mnau." la laua no e hoopa.t|xia. ana, pa īno la be wahi ihakani i kapaia kona moa o "Hauomaihi," he īkaika no keia wahi makam malaila i ka wa aumoe, o ka 01 aku nae Ika wan«ao, a n'a ka ikaika o keia wahi makam 1 pa iho o ka riepe ia ae la no ta oka pe'a o na waa e alak»i īa ana e Maihi a palahuii īho la la rnau auwaa apau loa īlalo na waha, ,a au ana na mea apau iloko o ke kai. A,ohe nana iho o Kiuiloa i ke kanaka pakike, kaukoo aku la kona waa ma kahi no o ka punohu a me ka ua koko e uhi la maluna ona waa, a malaila ola i hookokoke aku ai e pili 1 ka waa mua, a mailaila aku kona lele hele ana a hiki i kona komo loa ana aku i kahi kokoke ī kahi oke alu, a loaa aku īaia o Keakakilohi tne na kiai e ku mai ana, ]ke mai la n# hoi īa j£ihiloa, mahamaha mai Ia no hoi lakou, a hookipa ia aku la ma kahi kupono nona a noho īho la oia, a paue mai la o Keakakiiohi la Kihiloa.

"£Dia makou la. Pehea la ka porio(" Oka pane ma ko Kihiioa ma kopa aoao, "JJa makaukau o uka, i no £ pse na waa o ka pau no ia o ka pilikia ? ana ka laua nei phumuhumu j kono aku ia Apuae m|fla.u maj u c 'o yai kou hoa kamailio? U§. pang ia no ka haina, 0 Kihiloa, a na. | Kahua 1 kono aku ia lApua ipai a ko&oke fna Jca.hi a laua nei e no)ao ana, a. iiooleahi ka okuu ana. ? '

Jke mai la bo o Apiia ia Kihiloa 3 mahamaha mai ia #p kela 1 ke kukini ipe ka olejlo ana maie ".0 og inai la ka ia ? " Ae aku la n,o hoi o if ae, PWM I hoouia ia mai h w e pa'j[)i o na w»a, a me na up. Jte

ana kelg hookele am§

keia hookele waa no e hoonohonoho na waa,, na ohua, na'ln mai na-Honokohau mai a hoea 1 Kaawalo»), a o ko oukou mau > -vaa kou ko ke alnwahme a me. ua ukali o ke aliiwahine ma ke | awa no o lCauo e pae ai. '

O'na Halau no eaaj tna( 1\ na kukui a puni o ko ko 1 ahiwahme ta, oka lua aku o ki HaLui, o kou la a me na kai kdni.ihcie aln o Puna, Ui lohe aku l.i im ae, i W Uuli ho\ nei .hu O mii uo K.i leo iim ieo k <? kil t .ini i a e lu 11 t li i\v >lf iio kt' alnw - hine, .i im uif.i, t* an.i n i uu ua wu o ke aluwahijne a lnki in i h.il ut, a ke ln ī, 'uei.iu Ua lelele hMe ak»u| 't> Kihilo'i ī i ilun i o na w,i,i ,i j iuki akll la I k lvi o I<om i w.i i o j I.uki m .i iiu.i, a kau llio maluH.i| i o kona W 1,1 .1 l ooh-'ll . t" 1 I t krl | ' thn o lC..hi wi i no mu » <i hee ,ik ī l.i n\e k i īk uka, i lai \ t ho \t aku .ii i kahi u i i wi.i o ' M .ihi i pi! ihnh u, ?k h n<v iv Mt hi ,i K i.i .u- iliui i o kuii i '' wa i, a n- ki ike h > i uu aku

o K'hilo > ī leoiui ho.L wahap.M j mamu i ilv , ;i pane ae la oia i ka hua o k\ lei U'i pau nei ka ko Oukou pik,u ana, he hewa no pjha! A nalo aku la o Kihiloa ma kela io,io eh ki <tku ai niawaho o K.unnhu Eka mei heluhelu ekih mai oo nn ko'u olelo an,i je' keia wihi o keia mnolHo no keia wdln niakani a'u i h.i.ikaka>rmu ,»e nei, nia o Kah m, he wiihi maknni ik,uka mo, a oia ka mea \ kapau ai la wāhi na Hau-o-jnaihi, aole no na hau e ulu Ia ma īa wahi kd mea i kapaia ai na ''Hau-o-maihi no ka huh ana o ka waa o keia hookele waa o Apua mamuli oka pakike n ana e Kihiloa, malia paha, ua like ole na kapaia aua o la wahi ma ka mamo o kekahi poe x maiia he oiaio nopaha ia mau hoole ana, aka, mamuh nae hoi o keia moolelo ke kumu 0 kou mea kakau e hoike 'nei aole ī makemakeia na hoopaapaa, no ka mea } ua like ole na Moolelo Hawau. Ika lana ana ae o na waa a Maihi ma, aa liīo ao nana na alakai ana o na auwaa a htki mawaho ae o Holualoa, ua hoonee la na waa mua loa no na Honokohii', a rnat iaila mai ka hoonohono ana o na waa a hiki ī Kaawaloa . Eia no keia ika po ka wa i mahele la ai na waa ua nee hope aku la na waa o ke aluwahine no wahoo ka mo» ana i hiki ai i na waa o kona mau makaainana ke pae mua ap?« mka, a mahope aku no waa e pae aku ai, ake mau la no ke kauluwela o na kukui tnai oaoolw moku o Ehu, a me be mea la aia op i ke ao 1 aohe wahi pouliuli oia.i ka |ae I laau pilikuahiwi a hiki i na kapa kahakai mai keia pe'a a keia pe'a o Kona, ame he naea ala he ao no. E hoohianao hou e ka mea heluhelu, he (t nona kukui i k& f wa ni?i p pa'ln a me na kanaka, a nalo kleou jye u>vila ka ka ha01,6. " \ Pau ua ojhua oke ahjwahitje-' 1 ka hopkipaia no ,uka o ka aana ! UP ko 19Jr0.11 tpau pupupu hale. 1 Ua nee-eiiw j,a r,gi jyaa o ahi wa.hme Kiimnialpipa|H pa k?' a>ya o Kauo a holo mai la na 1 wa $ a pae iuiea o k;e awa, aia rw> na ai?uenue hfi'Ui^.ūk«{^ S jgā luake pipra iho Ia maluna ona ■a jka ua. koko, ka pun.ohu, na. hoailona kjapu alj} po apap tpai ka po no |a īa wa o 4*P U » a pie na e o pun? Jsai hgpai ma ko lskou ma# Agle i pap