Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 36, 9 Kepakemapa 1910 — LILO ANEI NA MA'I LEPERA O KALAUPAPA I HOOKUU IA MAI I NINAU KALAIAINA? [ARTICLE]

LILO ANEI NA MA'I LEPERA O KALAUPAPA I HOOKUU IA MAI I NINAU KALAIAINA?

He ninau nui keia e hapai īa nei i keia mau la e kuu mau hoa o ka pupuu hookahi. No Hawau nei no J M Poepoe, he Loio piha ma na aha apau, koe ka Aha Apana Amenka, no Hawan nei nohoi o Hon. S. A Kaleiopu, he hoa kau kanawai no ko kakou ahaolelo he mau kau. 0 laua īa e paio nei maluna o keia mnau i keia mau la Me hemea la ma ka heluhelu ana 1 na manao alakai o laua a elua, e huki ana ka manao alakai o J. M Poepoe na ka aoao Demokalaka la pono, ma o genatoa F. Hawe la ma kana Olelo Hooholo, a e olelo ana hoi o Hon. S. A. Kaleiopu, na ke Kanawai 81 o keKau Ahaolelo i hala o 1910, a ma ka nana īho ma kona alakai manao, me he mea la, e hoike okoa ae ana no hoi oia, na ka aoao Repubahka īa hana. Ma ke ano nui au e kamaih'o nei i keia mau a nau e ka mea heluhelu e kaupaona 1 na alakai naauao ana a keia mau loea kalaiaina. A na ia mau manao alakai o laua nei, ke mahae nei ka manao o ka lehulehu ma ka'u hakilo ana, mamuli o na om ana a ka hapanui o ka lahui 1 keia mau la, aia kekahi poe mahope o ka J. M, Poepoe alakai ana, oiai, ke kalele nei o J. M. Poepoe ma ka Olelo Hooholo a ke Senatoa F. Hawe ī hookuu īa mai ai kela poe Ma'i Lepera mai Kalaupapa mai, a ke pale mai nei hoi o Hon. S. A. Kaleiopu ma kona aoao, a kuhikuhi, na ke Kanawai 81 o ke Kau Ahaolelo ku mau ī hala, a ma la kuhikuhi a laua nei la, ke noi nei au īmua o oukou ka lahui ame ka poe heluhelu ana ī keia,, ī ka mana o ka Olelo Hooholo ame ka mana ole. Ma ke Kau Ahaolelo M. H. 1907, "Ua hooholo ia Kau Ahaolelo, he Olelo Hooholo e kauoha ana i ka Papa Ola e haawi ia ī Palapala Ae e Lapaau o Walaka ī na Ma'i Lepera he 12 ma Kahhi ae nei " I hoi me ka Mana i haawi ia ma ke Kanawai ī ka Papa Ola Heaha ka oukou mea i.ike e ka lahui no īa Olelo Hooholo a ka Ahaolel'o? Ua kiloi la e ka Papa Ola ī ke I-e opala, oia ka haina, a ke hoouluulu hou nei au i ka mnau* Heaha iho la ka mea i kiloi īa ai e ka Papa Ola ia Olelo Hoo holo? O ko ka Papa Ola kuleana no la ma ke Kanawai, a. no ka mea, o ka Loio Kuhina o ke Aupuni, oia kekahi Lala o ka Papa Ola, a oia no ka mea Alakai Kanawai no ke kupono ī ka Papa Ola ke hoole ī kekahi ninau ma ke a ke Ae aku paha, pek iho la ī lele loa ai kela Olelo Hooholo a ka Ahaolelo o 1907 i ke ī-e opala, oiai, o kela Olelo Hooholo, he Olelo Hooholo ano nui no īa, i pih ī ke ola o na ma'i lepe-ra he 12 ma Kahhi ae nei, a ī na * ae ka Papa Ola ia mau la me ka laelae o ka manao ī kuhke me ko ka ahaolelo manao', penei la, aia o Walaka ke Lapaau nei i na Ma'i o Kalaupapa, aole hoi e hiki, aia ka hapanui o na Lala o kd Papa Ola oia mau la ma ka haole, owau hookahi wale no ma ka aoao o ka ahaolelo, a ma ko kakou aoaohoi kalahuimauaolelohooholo la,a peia oe a o oukou ka Lahui Hawau e ike iho ai ī ka mana ole 0 ka olelo hooholo oia mau la, a e nana ae kakou ī ka Olelo Hooholo a Senatoa F. Hawe ī hookomo ai ī ka Aha Se~ nate ma kona Inoa, a Senatoa Kuelo e olelo nei nana ī haku: a haawi aku ia Hawe. He olelo hooholo keia e noi ana-rka Papa Ola e hoo kuu ia mai i 7 poe Ma'i Lepera ma Kalaupapa, Molokai. Ua hooholoia ka Olelo Hooholo e ka Ahaolelo. a hoouna la i ka Papa Ola. Ma keia Olelo Hooholo he 7 poe Ma'i Lepei-a wale no i n°i ia no ka hookuu ana mai ma keia Ulelo Hooholo, a ma ko'u ano he kanaka Hawan au i ka wa i noonoo ia ai ka Olelo Hooholo, ua kakoo nu. au'. ka Olelo Hooholo e hooholo.a e ka Papa, ua kali iki ia ka hooholoia. A i ka wa i puka mai ai ke Kanawai 81 a kakau moa īa, ua hooholo īa ka Olelo Hooholo o 7 poe ma i lepera a no ka mea, aole e hiki i ka Papa Ola ke apa iho ata ke kanawai ke kakoo mai la ī ka olelo hooholo a oela 1 puka mua ma. ai e 7 ppe Ma'i Lepera. A mahope mai ua hapai no ka Papa Ola ma o ke Kanawa. 81 l a , ao le ma ka Olelo Hooholo, e hoouna ia mau Kauka nana e na-na na Ma'. Le P era ma Kalaupapa, a ma ko'u ano makaala no ka, poao o na Hawan, ua waiho aku au i ka Inoa Csood Hu P eT' " hU ' P " me KaUka ° kE KahM Ma "

Ua mai he 05 p6e ma'i,, & eia lakou Hia fta honie, a he 8 poe e noi hou mai nei e 'fla-na hou īa lakou, o keia huma He 65. Ina he mau kauka i noho hoaloha ole īa e a'u, a e hai aku au īa olua e na mea hoopaapaa. "Ua hihi no Kaunaoa, hihi i Mana, aloha wale no kakou na Hawaii," aia no lakou ma kela olelo kahiko. * <c He ma'i ola ole ka Ma'i Lepera," A ma keia mau hoakaka lnht, e ike iho olua, aia no ma ka makaala e hiki ai kekahi mau hana nui, a pela oukou e hoomalamalama īa ai ka lahu' no keia nmau a laua nei e paio nef ma na nupepa,. a'u e olelo nei, ua holo ka Oielo Hooholo a Frank R Hawe, e hookuu ana ehiku poe, ma ke kakoo ake Kanawai 81. Nolaila, ua loaa no ka hanohano īaia, ka mea nana ka olelo hooholo, a loaa pu no hoi īa J M Poepoe, ame ka aoao Demokalaka, a pela no hoi e loaa pu ai īa hanohano ia Hon S. A. Kaleiopu, ame ka aoao Repubalika ma ka hookuu ia ana mai , ona ma'i lepera he 65, a no ka mea, na ke Komite Malama Ola ka Bila Kanawai 81, oJ. H Coney ka Luna hoomalu,-he Repubaliks. Nolaila; auhea la ka oi oka waiwai-mau o ka lahui, o ka Olelo Hooholo anei a Hawe r ki ī kona hoololi hou ia ana? Ina ua loaa ka hanohano ī ka aoao Demokalaka ame ka Repubahka, ma keia Ma'i Lepera, pehea hoi ka'u hana īloko o ka Papa Ola ma īa ninau hookahi no, aole anei ua loaa hke no īka Home Rula īa hanohano, ka Ola ma ka nmau o Walaka, a Kahiliaulani 1 kapa ai ī ka Peresidena L. E. Pinkham,,ke "Za o Rusia " Pehea oukou e ka lahui no keia nmau o ka hookuu īa ana o na ma'i lepera mai Kalaupapa mar, e lilo ana anei īa 1 ninau kalaiaina? Ina pela ka manao ona loea hoopaapaa, ame na aoao kalaiaupuni, ke ole au e kuhihewa, e hiki mai ana he wa e paa hou ai ka puka oka umii īole Owai ke pilikia loa ma keia ninau, o kakon no na Hawan Ke noi nei au e hoopau loa keia hoopaapaa o pilikia no kakou Ina aole e kapae koke la keia nmau a laua nei e hoopaapaa nei, makaukau au e wehewehe hou aku i na mea 1 koe ma ko'u aoao no na hana wiwo ole a Kahiliaulani īmua o ke Kiaaina, ka Papa Ola, ame ke Kanawai Hoohuoi Ma'i Lepera e ku nei, ame na hana apau ma ka aoao o na Alakai Home Rula, mai ke kau mai o R. W Wilikoki. Owau no. D. KALAUOKALANI SR, Honolulu, Sept. L l, 1910