Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 42, 15 October 1909 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

I ho(ifjnn-i)iio/to liou, ia elike me na, maaweMooh'L ' thia,k-<i■ko Uawaii ame Maui. MOKUNA IV H<,)OMATCAUKAIJ O HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE NO KE KII ' ANA IA LOHIAU—KA HELE PU ANA ME PAUPALAE j iaHalawai me Wahineomao—Pa na Pau na AkIJA I'ANAEWA I KE ŪKIIA E HIIAKA. j } HOOMAUIA I I

I ka ike ana o WaiUianuihoano i keia mau hana a kana kane, oia o Malaeahaakoa, ia w,i i kuhiM akn ai o Wailuahouno i tia alii katie nei ana, ia Mulaeahaakoa ma ka olelo ana akr; <(Heaha hoī keia mau hana au e kuu kane, e wawalu mai nei i na pou pa o ko kaua hale. Ua loaa anei oei kekahi mau akaku okeia awakea, a i 010, he ula leo paee hapa?" ; Ia lohe pono ana mai o Malaeahaakoa i ka leo ninau a kana aliiwahine. Ua pane aku la oia me na olelo o ka makee akua, penei: "No kuu akua au e hana nei, nokamea, ua lohe aku nei nohoi oe i kuu olelo ana aku nei, "ua ola au i kuu akua." Ke akua hoi au i ike ole ae nei, ke ike mai la nohoi oe, ua ku au īluna, a ke hele nei au no'u iho, ka mea i īke ole ia e oe ame a'u i na la i hala ae nei, a ike mai la nohoi ou maka, ke lawelawe nei o'u meu lima me ka ikaika, a oia ke ola a kuu akua a'u e malama : nei. A e lohe nei nohoi ou mau 'puka pepeiao'i kuu maeaea mauj i ka wehena kaiao, ame ka polehulehu o ke ano ahiahi, enoi: ana au i kuu akua "i"tfla nui, i ola a kau i pua-anene, a oia kau e ike mai la, uaolahou o'u maul a-u, ame o'u mau lima." "O ka hana a'u e hana nei,! he hana ia e uku aku ai \ kuul akua i ai aie nui ai no kuu ola, a e ai alii aku ai kaua ia Haena 'nei no keia mua aku. Nolaila, e awiwi iho oe i ka hana ana i na i'a a'u o ka hoi ana mai nei, oia hoi, na Oopu poopaa, na, Hinalea-luahine, na wahi Moano kioki, a eia iho na Aawa-lelo, na Hinalea-maha-maha-lelo, Hina-lea-maha-maha-00, a hemau Hi-nalea-ina!-uli kekahi. Oia mau i'a la apau, mai weheoe ia loko, e lelehuna iho nae oe i ka paa'kai o Kealia, me na Inamona o Hanakapiei, a e makaukau ia oe keia mau mea apau, a e hana ae ' au i iumu." | i la manawa i hoomaka iho ai o Malaeahaakoaa e hana 1 ka iiimu, a n nohoi ka iumu, alaila, holo keia i pe-u (luau) i Luluupali, me na lioio pakelokelo hoi 0 Namolokama, ame na oopu pekeo Hanakapiei. A loaa keia mau mea ia Malaeahaakoa, hoi aku la nia a hoea i kahuna uimu, hopu keia 1 kahi moo psMla, i ka īlio ame ka mua. apau nohoi i ka hana keia mau mea. A ua pau nohoi ka ka wahine mau i'a 1 ka hana, a ia wa, olelo aku la o Malaeahaakoa ī ka wahine, ia Wailu.ihoano, i ka i ka ana aku, peuei: ' "O keia niau mea' apau a kaiia e houmakaukau nei, he mau mea keia na kaua e alana aku ai i ke akuao kaua au i ike ole ai. I ai hoi ke akua o kaua i ka kaua wah; mea iki, noka-i meii, ua kaumaha loa au nou ej kmi wahine, no kou pa leo ole hoi me ke akua o kaua, nana niai hoi ku'u oia au t: ike mai la. "iNlolmla, c hoolohe mai aua anei oe i keia mau kauoha a u i,i oe c ka wahine^ 1 ' wahi a ua M.ilaeahaakoa nei. Ae akn la nohoi ka wahine o Waīluanuilioano i keia inau ole-'

lo a ke kane, me ka olelo ana aku i.nua o ua wahi kane muumuu ana, ia Malaeahaakoa: "Akahi no au a hoomaopopo iho la, o ke akua no ka keia o kaua, o kahi o keia mau wahine i kaha iho nei mamua nei o kokauawahi pupupu hale nei. Ua ike aku nei no au i keia niau wahine o ke kaha ana iho nei, aole nae au i pa wahi leo aku nei ialaua, no ko'u manao ana'ku nei, he mau wahine okoa ia keia, eia ka o ke akua wahine no o kaiia, oia 0 Hiiaka-i-ka-poli-e-Pele. Aloha ino no ka hoi kuu lokoino i ua akua nei o kaua. Heaha la anei hoi, aia hoi a hoea mai ua akua nei o kaua, alaila, makalakala aku au i kuu hewa imua o ua akua nei o kaua." E ka makamaka heluhelu, e kala mai i kou mea kakau o keia moolelo, no ka pau o kou manawa hoohialai ma ka heluhelu ana 1 keia moolelo. Aka> i mea e maopopo ai ia oe e ka mea he- . luhelu ke ano o ka luau ame na kalo a Malaeahaakoa i holo ai i Luluupali, he mea pono no i ka mea kakau ke hoakaka pokole aku ma keia wahi o ka kakou moolelo. I ka haalele ana iho o Malaeahaakoa i kahnna imu, holo nohoi ua Malaeahaakoa nei me kona mama apau a hoea i Luluupali. Ua ako mai la oia, elua ano luau, a elua nohoi ano o ke kalo. Oia hoi, ke anoonaluau,! he luau Piialii ame ka luau Lauloa, a o ka lau o ke kalo kumu, o ka mea pe-t( ae mawaho o ke ope luau o ka PnaHi, a o ka lau 0 ke kalo ohe oia ka mea peu no ka luau Lauloa, a oia nohoi ke ano o na kalo. I ka makaukau ana o keia mea apau no ka uhau ana aku i ke akua o laua, ia Hliaka, i ma- . liu mai oia a loaa ka maha. Ua nalo iho la nohoi ka imu o na mea ! apau i hoomakaukau ia. I ka : nalo ana o keia mau mea apau, ua hala aku la ua o Malaeahaakoa no ka pii ana iuka o ke kua hiwi i ka Lehua, ka Pala, ka Huehue, ka leie, ame ka Hala-pe-pe. He manawaole nohoi ia t alu ana aku a ua Malaeahaakoa nei ku nohoi keia mau mea i ka hale. Ia manawa, hoomaka iho la la ua wahi muumuu nei e kukulu i ka iiale kapu o ke akua o , laua, oia hoi ka hale Lehua, ma ka aoao o ko laua wahi pupupu l hale, a noonoo ae U oia, hooka- , hi ana mea i koe, oia ka au-au L ki, nolaile holo hou ua o Malaeahaakoa iuka o na pali o Kee, 1 au-au ki, he manawa ole nohoi,, aia oia ke holo me ■ ka makani puahiohio, ka hele a wili ka okai o ka lepo i ka helu o ka manea o na kapuai wawae o ' ua Malaeahaakao nei,no ka pali o Ke-e. Aole nohoi i u iho, loaa na au-au ki, a huli hoi aku la no 1 kahi pupupu hale olaua.loaa aku la nohoi kana wahine o Wailuanuihoano e nolio mai ana no, A ' olelo mai la o ua Wailuanuihoano i ua wahi muum'uu kane nei ■ ana ia Malaeahaakoa i ka i ana mai: "Mama walo ka hoi oe i keia i holo ana aku nei au, he holo ana aku nei no keia au, no ka mea i

maloeloe a oolea d na au, aole e elike me kou, ka maloeloe a me ke ooleo pono ole, a nui nohoi kau hana o keia la." "Pehea, aohe ou aiio e mai o keia holo ana 'ku nei au o keia loa, e kuu kane?" wahi noa ua Wailuanuihoano nei_ i ninau aku ai. . Hoole aku la ua wahi muuinuu nei, me ka olelo ana aku i ka wahine, ia Wailuanuihoano: "Aole ia mea me a'u, nokamea, 0 ke ola a ke akua, he oki hoopaapaa ole ia, au nohoi e ike mai la i kuu eleu, ame kuu mama, na ke akua ia o kaua na Hiiaka-i-ka-o-Pele. Ma keia wahi e ka mea heluhelu, e haalele kakou no Malaeahaakoama, nokaniea, ua nuikaukau na mea apau, o ke kali wale no o ka hoea aku o ke akua ona imua o Laua, no ka hnna hope maluna o Malaeahuakoa, ame ka ike oleana hoi o Wailua nuihoano, ia Hiiaka nra. I ka wa akahi muumuu, o Malaeahaakoa, e hoomakauk.ui ana me ka wahlne me Wa]luanuihoano, no mea a.laua e alana |aku ai i ke akua o laua, ke ike mai la no Hiiaka i na mea apau 1 a Malaeahaakoa ma e hooma kaukan nei. Oia kana i nalu iho ai iloko ona, ua nui;ke pono |ko'u hoola ana aku nei ia oe, nokamea, ola nei la makuponiuniu o ka hele ana mai neiokel ala loa huli kane, ua pai koke | aku la ngi o Hiiaka i ke aikane ia WahinV.omao, ina ,kaua e aikane, e 'hoi kaua no kahi o ke 'o kaua, kahi mnumu a jkahi muumuu a kaua i hoola aku | neī, ke ike nei au he hana ka kaua oia wahi. o ko laua nei kaha iho la no ia hele ana no kahi o ua wahi muumuu kahu nei o laua, o ko iHn'aka ma hele hoi ia a kokoke laua mawaho o ke kahua hale o ua Malaeahaakoa ma, ia manawa i kau aku ai o Hiiaka i keia kau: Aole i jmn