Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 36, 4 Kepakemapa 1908 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

1 lit>o}x>:!<)j)n:t n Inm ,■ i. <•'i ;>; < ixt nimnrc M oole'o !l I < 'k ' </ k<> ii ■;* im i: << ><■<' , I !/< <■:,

.\io:a ; N.\ iv Hoomak.m 'ii \i. o Ilii.' ī;a-i\ -• i:r Kii AMA 1 \ Lo' L 1 ,;i -KA Hi'l .' i'. ;s\ Nii: r.\!'('l'.\l a'k A i!i:i 1 'H'i I' L:>;m li' u: ..:i' : !,.■ h.-h •; »;.•.! r aku I«hi mr.i k.ik in mc'. >m i k.i "a'l i ~ ;. i:> '. • l-.'i.i ua - kuku'n io ii(i oii i I- i ; |i ;:'i kr/i\ li u\ ma ka w,i h u i ainu! m;'.i >ii < ii, o i:.v\! ii.,'iili\v;i i.i : hoik,' aku ai, 1k !.;ui >iia i.i i h ~o"i;; . ! . . i.i, e .h; w.ilii' o inaliliini.. I.i w\i j: •;:v > in.:. ..i !-a "W4- m.-a o IVKaku l.i l.on;( w.i'.ii..;'. A o l'aiu- a:i i ka vrh\ ... ; ole, o kekahi wai kaho m:i in i k.-'a ,v.ihi kokoko mai i o kau.i ne;. Nuni wale ka ho' Ko kaua pak.'li' i ka loaa o ana niai nei o keia kauohu ia oe." Oiai no laua e u-kamailio ana nia ka puka ponoi iho o ko laua wahi pupupu hale, puiwa ae la laua i ka lohe ana ae i ka halulu o kekahi mea. A ia laua i alawa ae ai ma o a maanei, e kiei, e halo ana iloko o ka ulu nahele, aia hoi, ku ana na puu i'a,-inasfaena ponoi o laua. A.o!e i kana mai o ua mea he i'a. Helu iho la ka wahine i ka nui o na i'a, a he elima kauna. Me ka piha pihoihoi o kona noonoo, ninau mai la oia ike kane: "Pehea keia mea kupanaha? Eia ka i'a, A nawai la nei i'a o ka lawe ana mai nei a halulu ana i ko kaua alo? Nani ka ;nea kamahao nui wale." Alaia, pane aku la ke kane: "0 ka i'a paha kena a ka wahine malihini a'u i haawi ai i ka'u mau i'a eha o ka hoi ana mai, mai kai mai o kahakai; aunohoi, e ka wahine, i huliu mai nei ia'u; lele liilii ana ka ikoi o ko'u wahi kapa ia oe. Iloike aku nei nohoi au ia oe; e loaa mai ana no ua i'a na kaua. A oia kena, au e ike iho la." Ano, e kuu makamaka heluhelu, e hoomaha iki kaua ma keia wahi i ka nana ana ame ke kamailio ana no Hiiaka ame kona mau hoahele, elike me ka kaua i ike ae la, a e nana aku kaua iloko o ka ululaau hihipea o na kaiaulu i ka uka poiuiu o Laa. Ke hoomanao la oe, e ka makamaka heluhelu, i kahi kanaka nana na i'a eha (4 ) i lilo mia ai ia Hiiaka ame kona mau hoa. Ae, ika oua wahi knnaka nei i ka hale, e noho mai ana kana wahine ame ka laua mau keiki, me ko lakou mau manaolana e hoi aku ana la hoi keia ine kahi mea niakamaka hou oke kai. Aka„ i ko ia nei hiki ana aku nae i kauhale, ike mai la ka oiwi hooni wela 1 ka houpo, oia ka wahine, a pela nohoi me lea laua mau keiki, aohe a ia nei wahi puolo o ka lima, kani iho la ke uhu a ka wahine, a noho iho la rta keiki me ka hakanu kaumaha o ko lakou mau naau. A ku ana keia imua o ka wahine, ninau mai la ka wahine me lei leo oke kaumaha: "Auhea ka hoi kau wahi i'a oka hoi ana rfrai la o kauhale nei? He. aho wale hoi nei hoina mai rS£i au me ka nele, e ke kane." Ia wa hoike aku la ua wahi kanaka nei i ka olelo apau no ka mea e pili ana i kana mau i'a o ka hoi ana mai, ma l kahakai maf, oia hoi, ua haawiia e ia i kekahi poe wahine malihini. Ika puka ana aku no o keia mau olelo mai ua wahi kanaka nei, aole i kana mai ka huhu o ka wahine, a hoomaka mai la oia e nuku i kahi elemakule. "Kahuhu, he keu wale no paha oe a kahi kanaka a ka lapuwale nui wale. He aha aku la ia poe wahine nau o kou hookuli ana aku la i ke'ola oka kaua mau keiki. O kou ano mau no keia, e nei wahi kanaka aloha ole." He n-ui aku na ano olelo ikaika a oolea a u;u»waliine nei i pane mai ai i ke a eia hōi ua wahi kanaka nei ke oJelo aku nei i ka wahine, e kuli kona hnhu a v pau pono hoi kana hoike ana aku i na moa apau e pili ana 1 ke kumu o kona haawi ana i kaiia mau i'a o ka loaa ana mai a Kauhi mai, eia nae, ua aohe hoolohe mai o ka wahine. Noke mai la no ka wahine ika nuku me ka hiolo pu ana ih<j o na waimaka ma kona mau papalina. Ia laua nei no e kamailio ana, e hoomaliniali aku ana hoi ke kane i ka wahine, a e paluku mai ana hoi ka wahine i ke kane me na huaolelo a ka inaina ame ka huhu, ua puiwa ae la laua, pela pu hoi me na keiki a laua, i ka lohe ana ae i ka halulu nui launa ole mai o kekahi kikiao hele ia a holu pipi'o na kumu laau lehua nunui, ke koa, ame na kunui laau eae he nui oka waonahele; puehu liilii na

lau laau ame na opala ame laolao laau o loko o ia waonahele. 1 lawa uo a pau ka nu ana a ka makani, me he mea la i paia ae ko lakou nei mau maka ku ana ma ke alo o ka wahine kekalii puu i'a nui, oia hoi, lie elima kauna a-ku. He mea puiwa hoi ia o ua wahine nei, a hooho ae la ia me ka leo nui i ka i ana ae: "Au—we ka hoi ua inea kupaianaha—e. Eia ka ia la he Nohea la hoi keia i'a?" Ia wa i kulou iho ai ke poo o kahi kane ilalo me ke kulu ana iho o kona mau waimaka, a liuliu, oa ae la kona poo iluna a pane aku la oia i ka wahine: "Auhea oe, e ka wahine, ameka kaua mau keiki aloha na lei hoi a kaua i hooinanawanui hai aku au iaoukou aohe mea e ae nana kena mau i'a i hoea mai Ia i o kakou nei, aka, na ka ' wahine malihini r.o a'u i haawi aku nei i ka'u i'a o ka hoi ana mai kahakai mai. Oiakawahine i olelo mai ia'u ina e iho i kahakai a i loaa mai kona wahi haawina i'a mai a Kauhi mai, alail.i, e ii-iouna mai anaoia i kona haawina i'a no uka m i nau ame ua keiki a kauaNo kana pane ana mai pela, ua lioomaauea v\de aku nei no au i lfana mau olelo, o ka l:.:iike ana m.ii ia'u oni ua manao' no au aole e hookoia ana ia mau oMi, aka, ke ike nei nae au, eia io ka i'a imua o kak iu apiu, a ke ike pu iho la no kakou me ka hoohewahewa ule. O keia moolelo a'u i hoike aku la ia oe e ka- wahine, o ka'u la i makemake ai e • kamailio mua aku nei ia oe, eia nae, pii e mai nei kou huhu, I kela wa nae a ua wahi kanaka nei e kamailio ana ke ike mai la oia i ke ano e o na helehelena o ua wahine nei ana; a a nohoi na keiki ,i laua e ike mai ana no ka puai o ka ula ano e ma na maka ame na papalina o ka makuahine, a hoomaopopo iho la lakou apau u.i nno e ia ko lakou luai makuahine alaila, pane mai la kekahi o lakou i ka i ana mai i ua luaui nei o lakou.

E mama, heaha keia ano e ou? Ua hele ou mau maka ame ou mau papalina a enaena*, oia no oe o ke ahi e aaki paa ana i kou mau helehelena aptiu."