Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 33, 14 ʻAukake 1908 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

1 hoopoiiopo/io hoii kieiike. me uu mauiee,i\looleto Hiuiha a ko Ilmiuiii ume Muui.

MOKUNA IV HOOMAKAUKAU 0 HIIAKA-l-KA-roiJ-0-PK]J? NO KE Kll ANA IA LOHI.MI-'-KA HIiLK PU ANA ME PaUOPALa'E —Kalawai me Waiiineomao—Pau na Poo 0 NA Akua o Panaewa i ke Okiia e Hiiaka. [hoomauia. ] I keia pane ana ,aku a Hiiaka,niana mai la ua kanaka nei ia Hiiaka, a aka mai la oia, a mahope olelo mai la oia i ka i ana mai: "Heaha la hoi, he olelo nohoi ka olelo. Aia īw ia i kau hana ana ae. E nalo nohoi e liōea ae ana leau iTi ke kuahiwi i ko'u wahi i noho ai me ko'u ohana, ua pono ka olelo; a i hoea ole ae nohoi, e manao au ua loaa ole ka oukou i'a, aua kalaia nohoi ka olelo. Oke aloha no ko oukou, eia au ke hoi nei no ko-uka." Hala aku la ua kanaka nei, a hoomaka aku la lakou nei e iho no kahakai. Ia lakou i iho mai ai a loaa paha he mau anana ke'kaawale mai kahi mai a lakou nei i halawai ai me ke kanaka nana na i'a elua i haawi mai ai 'ia lakou nei, ia wa huli ae la o Hiiaka a olelo aku la i kahi wahine mai uka mai o Laa, e pono lakou eai i na i'a oka loaa ana mai. Pane aku Ia hoi ua wahi wahine nei ia Hiiaka ma ka olelo ana aku: "Malia paha, o kahi i'a wale no nei o ka loaa ana mai la ia. kakou. He uku paha ka loaa aku ona i'a nunui maikai elike me keia. Aka, nani ia nau no nei mau i'a i imi aku nei mamuli o kou wahine maikai, heaha hoi auanei ka mea e hoole aku ai i kou makemake. He hoonuu iho paha ko kakou-i na poke kuhinia o nei mau i'a makamaka hou. Ēia no na pihapiha la, ke weo ae nei. He ono, mai hoi kau a koe aku." Alaila, olelo hou mai la o Hiiaka i ka pane ana mai i ua wahine la: "I hookahi iho a kakou i'a, a e haawi aku oe i hookahi i'a na kou mau hoahele o ka iho ana mai nei mai uka mai o Laa." "Kahuhu!" wahi a ua wahi wahine nei i pane ae ai me ka hoomau ana aku nohoi ika olelo ana: "Heaha ka mea e loaa ai ka i'a i kela poe wahine pepeiao pulu? O kela no ka poe i olelo ino mai nei ia oe, e ka wahine ui, a 0 lakou no ka kau e haawi aku ai ika i'a. Aole nohoi e kali kela poe wahine, aia a hoea aku kakou i kahakai, i kahi nui o ka i'a, alaila, imi aku nohoi lakou i ka lakou loaa. O keia mau i'a i loaa mai nei ia oe, na kakou iho no ia." Alaila, pane mai la ijo o Hiiaka: "Aole hoi pela. E opu alii iho no ka manao. Eai aku auanei hoi kakou me na kuala uala punapuna au i paa mai nei, a noho mai hoi kela mau hoa wahine o kakou me k'a' nana ana mai o na maka iko kakou hoonuu aku ike ola. E haawi aku oe." He keu nohoi keia o kahi wahine hookolohe nui wale, oiai i nei pane ana'mai a Hiiaka, ia wa i huli ae ai ua wahi wahine nei a kahea aku Ia i na hoa wahine ona, me ka olelo ana aku: "Auhea oukou e lakou la ma, efa ke olaia i ka wahine ui. Eia mai ka ouleou i'a e kela poe wahine pepeiao pulu. 1 ole ko'u aloha ia loaa ka oukou i'a. Kaukemio iho kena 13, me na wahi alinalina uala a oukou, piha pono na opu moni ai 0 oukou, ka-ha ae na puu meneo 0 oukou, oluolu na manao 0 na kane a oukou ke ike mai, haha iho ia o na lima, ea, he mohāha maikai hoi kau ke ike ihoHele mai no oukoi} e kii ika oukou i'a. oka imi ka'u a lpaa, a nponoo aku 0 na hoahele, a 0 na hoa make no}}oi qua aina ua pehu 0 Laa. Kii mai oukou ika o-qkou ia," I kg. 0 kela poe wahine i na olelo a ko lakou t(pa, ia wa nakunaku iho la na manao anonino}ii iloko 0 ko lakou mau nopnoo; o ke kii aku hoi i ka i'a i haawiia lakou, oka I)ilahjla hōi i na olelo a ko lakou hoa oka ana aku, noho pu wale iho lakou. Hoo[eahi nae watyne i olelo aku i kekahi poe wahine e ae: ■ f f-Ie leq kela no ke 013. Aohe waiwai oka hilahila, He ko laila. A i hai aku nahoi au ia oukou, ua pono ko kakou pa ana i lea olelo a kekv hoa 0 kakou, oiai na kakou ka elelo ino mua iaia la. E kala-nohoi au i hai mua aku nei ia oukou no. ka loaa mai 0 ka ia Ia i'a, ola kela, a hoho kakou ika nele ame ka hoaa. E aho na'u e kii ae ka i'a i haawiia mai la na kakou." Pane mai hoi kekahi mau wahine i ka i ana mai: "0 ka pono-io kau. Nau jp e kii aky ika i'a. He hilahila mako.u i ke kii aku i lea mea a kela wahi wahine mahaoi o ka, haav/i ana mai n?i." Kahea mai la nel wahihe i kō lakou hoa e pili nei me

Hiiuka: ''Owau o makou ke kii nku ika makou ~!a , o kou opu aloha ana mai la ia makou." Kii mai la-ua wahine nei a loaa ka i'a, huli aku ta oia a kamailio aku !n ra Hi.aka: "Ola uiakou i kou Lokomaikai." Pane niai !a o Hiiaka i ua wahine nei: "E ho ; aai pu me na hoa oka iho ana mai nei. A eia ka'u wahi kauoha ia oukou. I hoea aku auanoi kakou i kahakai, ea, ī !oaa niai ko kakou haawina i'a, alaila, mamua o ko oukoii hoi ana mai no uka nei, e hele mua oukou e auau a e luu wahi kai. A pulu ka ili ike kai, alaila, maemae ka hoi ana mai 0 koa-uka nei. īlu aku nohoi ko uka nei mau ino apau iloko o ke kai. "Aohe hewa o kau i hoike mai ia Ika olelo. Na'u hoi ia e hoi aku a hoike aku i ko'u mau hoa. Heaha hoi auanei ka hewa oka pa aku oka ili ike kai. He oluolu hoi ia," wahi a ua wahine nei i pane-aku ai ia Hiiaka. Hoi aku la ua wahine nei me kana a-kir a loaa kona mau hoa, o ko lakou manaw.i no ia i hana iho ai i ka lakou i'a. 0 kelu o keia ka ua pee wahine nei hana ana i ka lakou i'a. oka ulu no oke opu qhe ma kekahi wahi kokoke ma ia wahi iho, loaa ka ohe, wawahi a loaa na apana ohe maikai, o ka okioki iho la no ia o ua poe wahiiie nei 1 ka i'a a lakou a hiki i ka pau ana, a hoonuu nui iha la i na poke a-ku momona me na uala eno a lakoumai uka mai o Laa. 0 kahi wahine hoi me Hiiaka, mamuli o kamanalima lauahi a Pele i haawi ai ia liiiaka, oia hoi o Kilauea ua pau ae la ka i'a a nei wahi wahine i ka hana ia me ka maiau a, ai iho Ia ua wahi wahine nei me Wanineomao i ka, laua ia. Hookahi no ia nee ana aku o ua poe wahine nei ika hoonuu i na i'a a lakou, pau pono mai ke poo a ka hi'u, koe ka iwi. 0 ia ai ko ua poe wahine nei a maona, luana wale iho la no lakou. Aia manawa i pane aku ai ka wahine i kii mai ai i kekahi i'a a hoi aku ai a kona mau hoa i. ka i ana aku ia lakou: "Auhea oukou, e o'u mau hoa,-lie- ka malihini i haawi mai nei ia'u, e hoi mai au a hoikd aku imua o oukou, a oia keia, ke hoea kakou i kahakai a mamua o ko kakou hoi ana mai i uka nei, e hele mua kakou e auau wahi kai. Aia a pau ia wahi hana, alaila, hoi mai kakou no uka nei. Pehea Ia ko oukou manao no keia?" Pane mai la hoi ka nui wahine e ae i ka i ana māi: " Eleaha auanei hoi ka pilikia oia kauoha. tle maikai hoi paha ia, he raa» ia oka hoi ana mai. 0 kahi mea nui a kakou e noonoo ae ai, o ia ka loaa mai o 'ka kakou mau wahi. ia. Aole nohoi ika nui aku. Ina e loaa ia kakou elua wahi ia a ka mea hookahi o kakou, he nui no kela." 1 ko Hiiaka lohe ana mai i ke kukokuko a ua poe wahine nei, huli ae la ia a nana aku la ia Mauna Kea, a o ka uhi mai a ke ao, ia wa oia i hapai ae ai i keia kau: Helu 17.—Na Hiiaka Keia.

1. Ke ano mai la ke kuahiwi pali oka aina Ike ao 2. Ke haawe mai la ika ukana aka opua; 3. Lmiluu iho la na kipoohiwi ona pali, 4. Ke kani la-u-'hoe ake kamahele, 5. Oua kamahele hoi puolo o uka 0 Laa; . 6. E laa ole la hoi au ika leo, ina la ua pono 7. oka pono la hoi ia, e pono-pu ai kaua; 8. ooe mai la hoi, owau nohoi 9. ka apa ana, he ono ka'u puni; lU. E hoonuu aku ai me ka hoihoi a kaheia ae, 11. Hookaakaa ae ike aho i maha, 12. I maha hoi ka luhi oka pii ana oka laau; 13. E apakau ai ika pahee me ka pakika, 14. E pakika paha auanei au, aia ke'ao'lalke kau mai la 15, O kuu aloha aia ika nuku oka i'a. Ke hoike nei o Hiiaka ma keia kau ana i pu>_av_a ae ai, aole e neie ana na wahine 0 uka mai 0 Laa, ia mea he i'a, eku ana no ka lakou mau haawe i'a e hoi ai o uka o Laa; a ma Ia manawa hookahi nohoī, ua ike ae Ia ia ma ka hoike a ka opua i kona me'o ia ana mai e kekahi mea ke hoea aku lakou'i kahakai. Aolt> i p:\ll