Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 13, 27 Malaki 1908 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

I hooponofh)uo I/oii ia eWi'e n<c n<<- .1/onlelo Uiinka• a ko limniii in;ir . Ihnii.

MOKUNA 11. Ka Moe ana o Pkle—KA Uhai ana oua Waiiink nki I KA LKO A KA PAILU— KA Ilot.\ ANA I "HAI-INA, Kauai—Hooiroiro mk, Lohiau-H'O —■ Hoala ana a.Hiiaka. [HimM'];'., I "Ua kupe.'.o :?o k.a, "r'ou inoa ia oe, o Lohiau, no ke kupaeli mao'.i no o k;m I.uoe ana. Aolo pe!a k;i liele ana o ko'u aina. 110 ak(-u aho awiki ka he!e, aole hokupaeli." 0 he'e, he o!eK? ia na ko Hawaii (moku) poe kanaka, pela no ka ko Maui pee ame ko Oalui nei. Ama ka olelo 0 Hawaii(moku'u kamaUio ae ai ua h'ueu nei oka Lua-ahi imua o Lohiau-ii.io ika olelo ana: Aoie pela ke anoo ko'u aina. A iaia ho» s oWo ae ai: "Ile akeu a he- awiki- ka hele, aole he kupaeli," ua hui ka olelo Hawaii me ka olelo Kaneii maloko oia hopnnaolelo. Oke kupaeli, he lohi kona ano. 0 Loiiiau n.ae, ua man loa oia ika olelo ako līawaii oiai.ua nui nalii ame na kanaka p Hawaii i hoolaupai ia Kauai a puni ia mau la, a ua laulaha nui ka olelo a koHawaii poe mawaena o na'lii o Kauiii. 1 ka lohe ana nae o Lohiau-ipo i' ka malihini e kamailio mai ana iaia ma ke ano olelo Ka'.uii k.:lr"-.j loa, ua pane aku la ia: "He niea kupanaha, aole hoi oe no Kauai nēi,' no Hawaii hoi oe, eia nae ua loaa ka ia oe ka olelo Kauai." Pane aku la hoi ua Pele nei: "Kai nohoi, oia ka'u i hoike mua aku.nei ia oe, no Kauai nei no au. Hc kamaai na palia au no Kauai nei; he kamaainā^aiīlio' he au ao KauLi, no NihoaiiuKi - Ka moku' iiapapu i kahalehale poipu a ke kai. "A i mea hoike aku i koai 'kamaaina mai Kaula mai a hoea i ka mokupnni 0 Kauai nei, ua paa ia'u na makani apau o keia mau mokupuni. Aole nae keia o ko'u wa e hoike aku ai ia oe i ko'u wale waha i na makanl oko oukou mau. pae-moku nei. Aia a hiki kaua i kou hale a loaa lioi he wa pono, alaila, hoike aku a-u ia oe he kamaaina au no keia mau mokupuni, a mai noho nae oe a molowa kenee papa aku au i na uluulu makani apau o nei mau mokupuni' a hoea i ke koolau o ka pae īnoku o Hawaii-nui-akea, a i oie, o Kahoupoakane. A hoea laua nei ika hale, oia hoi o Halauaola, ua hoomaka ko laua nei hoao ana i kane a i wahine. Ua u-noho iho la laua nei ma ia ano, no ekolu po a ekolu ao. Ua ike o Lohiau-ipo i lea nani o Puna—-ua honi i' ke ala oka hinano—ua mukiki ika wai lehua o Panaewa—ua lei ia Hoakalei—ua inu ika wai koo lihilihi —ua kaa niniau Ika wiliwai—a ua eha ika eha lima ole ake aloha. Aloha wale Puna aina paia ala i ka hala. A maanei i hoomanao ae ai ka moa kakau i keia mau wahi lalani mele: "Lei Maunaloa kilo.hi i ka maikai, Hanohano Kaiolohia \ ka makani, Ke ike aku i ka lawelawe malie, Waiho malie ka i'a o Hilia i ka" makani e—ilaila A malie Kaao, la'i ko Kioea, Maikai ka muja a ka La i 'ke kula, 1 uliiali e mapu i ka lau laau, Enaena i ke alo o Maohelaia, Hihina ka uwahi noe i ka pi]i ; I wa'lea i ka makani |iauna iloli, Hoi ka manu noho i Palaau e—ilaila, Balaau ke k'anaka ke kuleana o ka 'moe, Owau nae kai ola i kou aloha Oe—a, nei~p. k'l hi° iQ a Q Lohiau-ipo i ka nani o .Puna, lilo ka ai a me ka i'a iloko o.na po ekolu a me na la (ao) ekolu i ]i]R3 Qle iaia. Aka ? ika ana ona hoonipoa ana ana wai naoa a ke kehau—-kuu hoi k.a maluhiluhi—hoomaha ka 'maopa o ka hele ana.oia huakai kamahao, no ua I,(ihiaq nei a ike wū ika pololi, A ke hooheno hou' ae nei ka mea kakau i keia wa-hi 'kanaenae ana: "Ola .i ka makani haiko i ka ,wai o Kapona, Ola i ka oopu peke o Hanakiipiai, Pla n;i wphine kiai pa]i p I£aiwikuj ( DJa Kiiipe/p. Kakioe, p Kamakapii, Ola Hoohila i ka liko pua o ka he--i, Ola no Ko a ka Aalahina. i ka 'pali, Ola i ka.Wai kuau hoe'a.ka lawaia, Ola ke kai.o Koamano i ka pali o Hooilo, ke kupa p Kapiaik;, Oln ke kupa o Haena i ka'.nan'i,;' Ua ola au 'ua paa ka houpo 'i'ko' aloha." .