Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 50, 27 Mei 1874 — Kumumanao. E Kaikahi Ka Manao. [ARTICLE]

Kumumanao.

E Kaikahi Ka Manao.

O ke ano o ke kuikahi; o *»a fie aku & me ka ae mai o na kaoaka elua, a o na kanaka be lehuiehu paha ma kela a me koiaaoao. Qia liookahi wale no ka me« i utu mahie&ie mai, a i hooraaopop lea ia e na kaoaka. : i Okekuikahi like «na o ka nianao o na I kanaka ihu kekahi haua i makemake ta, ! oia ka i hookuawale ae i ka mokuahana, i kq hakuka ame na ino he nui. £ iike ! (iie ka ralto like ana o na puuwai he ie--1 hulehu mu ke koho iokahi ana i kc Aiii i ( aloha nui la, ka Makua hoi a ka Lahui Hawaii' i minamina nui ai, Wilham C. > Lunaml'O i Moi no ko Hawaii Pae Aina, ; i ke kau i hala ae nei. i A ua makemake ia ma keia Kumume- ! nao, he alakai ana i na hoa luhi o ka ike; ! oa hoalauna o ha pono a me na makainai ka i naue mai, ma ka puuwai i hui ia o ka | manao kuikahi ma ka noho ana naauao io i a me ka ikaika hana. Aole i oianao ia, e alakai ia ko oukou manao, wa ka imi ena i kekahimau kuI mu e haawi aku ai i kekahi pomaikai o i ke Aupuni Hawaii i ke Aupuni Amerika Haipuia, i kumu paha e ae ia ai ke kutkahi panai iike, aka ; ua makemake ia e hoopahoia, a hoakes ae i na hikimua oka noho ana maiuhia a me ka imi ana i na e poaiaikai ai ka iehlehu, a i maikai ai ka aina mai 910. 1. Ma ka imi naauao. 'O ka naouao kekahi mea pono e hoolaha ia iwaena a fea iahui, kekahi. o na koo 4t»i o kft sina e paa ai. O fea f4ha pono ana a me ke kiekie o ko ke katrakff naauao, he'mea paakiki ioa kehai ākli.nka ; o ke kumu, ke kahua hol'Whi £ !oda ai, aia wale no mamuii o ki hooikaika, ka iini piha, a me ka hoo manawanui. Aole au i maoao, ua io&a ta £akop ka naapao e oa hoa opio ma ka □ohoana ma wi kula, aka; he hiki mua 00 ka ik*, hoi o na pomaikai a pap* O ke ake naauao io o ke keiki.o» no ti<*#a,teiobflna »ikoft«iilStf,k& naenOiOA tm na naea a pau i ao ia ai ō» ke kuia, a o ka p6t»aikai« me ka hanohano ka paleWL • B Kk4 me ke kanaka i iMkemak* e taw6towe 1 na mea paatiana mekini a mei na ' ehekini mahu, he mea pooo !oa iata emakealau m«« «*a kela epeoa nui o ka- Akeakamai i kapa ia he " Mekani* ka," (oia no na mea hoonui ikaika.) a i ike pono jtoi oia i ka hpopiii aea i ne }ia< nawai 0 na mea hoonui ikaika, ka hospo> noponp qaotio,ka paepae i na otea k»9mah% ka ikaika liupoao o m eaekiw a me ko iakoa piti.kupo(Mk,feea kekahi i ke» kahi, a ina aoJe oio i ike i keia hapa maikai, e poho ana komi hihi a ko oie kona iiol. Pela »0 e na hoa lahi o ka ike, i na aoie' kakou e imi, e hoOmahuahua, e pii ko kakou ike ifun«, ma keia mao komu mua o ka oaauao e poho ana ko kakou luhi, a ko oie ka iini. Pela ro hoi aoie e waiwai ana ka aina ke naaupo na ka> naka; aka, i na e naauao, e Mo ia

ma ka walwai a m? ks euaiuhia o ke puni. Noiaik, M roea pooo loa ina 'Uj| iia maliiia, u$ hakq «a fc«awa «j j kokua nui iaa kuii Maha ike, ■ peto opao, e' 6ebo eui ma <*» kumu . hms o iia «hkwo, fce koma e pa« *i k«, [wpani, a « p«nffttkai iike ai fca ib}wteh« I 2. Ma fea ikaika han»» J i —O ka hooa kcfeafei inea e waiwai ai na {kauaka, a e pii ai ma oa koiana kiekie. | ! ,tfa heawi iokiomaikai mai ke Ākoa ika | aīna, i wahi. e ai a e o»abiai ai ke sn«p pojjo pili paa kia iaia { oia hoi, ke ota+ ka miiia iik«, ka aoho , hoopopiltkta ole ia mai, a me ka imi ana i oa oioa kupoao« o)tK>ju ai ttS"fef>hoana, :ua ioaa maileiamau pono n*a ka hoo4 i pili aha » ka nopnoo me b« iima i ka hana. £ iaa ka loaa ma o rta metfla, aila , honuō, aiia kohōb t ka hna o na mea ka* «u a me na mea like/aia wafe no maioko oka luhi, a me ka hooikaika e ioau ai. i Ke kokua nei no hoi ka hana i ka imi f>aauao, o ke manao »C> au, i&a eia maio» ko <i keia aoaioa 4>oe e make* naake e pii feo lakou ika ihina, ma ke ltu* laoa kiakia o fea naaua® mat Hauieie i ka haoa, feekahv o »a faia tvm o ia mea, »o ka meH, o ka mea hoooikaika a mikioia ' ma na hana, o}a ka i holo ponol mua ma ina haawina. Noiaifa r ih'a e hoohana po* n« ia ana keia mau hoeueu ikaika, oia , hoi, ka pono ana i ka naauao me j ka noonoo i ka hana, e hoohua mai ka aina i oa pomaikai, ka waiwai o na kana* ka, a me ka ikaika o ke aupuni, Ke hni akaka iea mai oēi o kekahifl-7ia kaiaioina rtftairao o ke ao i , hala penei :— i manao kekahi aupunj e lilo ia i aupuni nqi a,kttu}ai#,e pooo , e malama in ka noho ana o na kanaka. 0 ka ikaika o ke aupuni a me ka waiwai, •• oia no ka ikaika o na kanaka maloko Qia aupuni ika hana." loa ua raiio iike ka manao o keia andina piha ma ka ikaika 1 hana, e holo pono ana oukou imua, e iike j me ka paepae i ka mahiki, pela noka ho. eueu ikaika e kaomi aua ilalo n oukou ( ka mea kaumaha e pili ana iluna iloko o • na pomaikai he nui me ka nani. ' ' 3. Maf kB h>alania ana i nakanawai. ; O ke konawai. oka hoopili paa ioa ana ia o kekahi hope i kona kumu, a o ka I hoopili paa laa ana o ka uku i j keia a ine keia hana. e like me ke ano c (na hana, ioa he pono a hewa paha. Ua i hooponopouo ia na i&ea a pau i kinohi, ; me na kanawai i kopono i ko iakou ana iho, ma na ano mau o ka noho aoa, & me ka hOoloh ia ana ooa mea kino. E faa i keia: fna weia kekahi pauku hao ike ahi, e mahuahua ana kona ioihi. Ina e ' mohala ae ka ea weia o ka honua, a pii ! iluna, ua nee mai na ea huihui e hoopiha ' i kela hakahaka, a ioaa mai na makani 4 1 me ke kehau, na mea e oiuolu ai ke faa« ( naka, a peia aku. Noiaiia, ua oieio ia, j he kanawai maiuna o na mea a pau ioa i j hana ia, no ka paa !oa a me ka mau Um q : ko iakou ano, a me ko hkou hooioii aoa. O ka iini ana o ke kaoaka & hooakea 1 kona noonoo e hana mamull o m kaoa> I wai kupono e keakea oie ana i ka p<%ao c 1 hai, a e imi ana i k« pono hke o'na kaoaka, ua hoomahuahuaia mai na pomaikai, i ka olioli o ka naaoao, ka noho pio oie ma- ; laio o bai v a«w ka nwluhiai o ka nohe | ana. Ē k^ia: Oha N«a pono-ak* a me ka hana mat,«m.katha}u tike. "O na hana ktfj>onoTke e )i--ke alolia ia'o6 i|io, A l»oto poloiei ia o ka uko hoopai eaa(uea o U poe hana beva« Am w»ie B0 a»aisuii o iui jtaaifeatfct a me ka he&haaa aoa i ka «oonoo, ma k« haopiii aku 4 »4 hana a p*t> i na kanami e teaa ai oa pomaikM be ieholehu i oi «[ku mamua o ke da4a a o& ke A ke kokua nei keia kumu nui i k& imi &«. auao, a he mea e poao ai ka noho ane 0 ea kanaka ke malama ia. Ua akaka lea; i na e malama ia ke*a oiau kanawai, aiail%,#au ka haaa inoaku me ka haaa ioo mai waena o oa kaaaka, kuikahi ka mana& a ka noho an^. Ma ka heeatt*pepa »0« i aa ohe&a i malaa» pono b,« i noho hoi onamuh 0 ea kanawal kupoao i ka maemae, m atakai la lakou tfoko o na pnmaikai pau ole, ka maluhia o ka noho ana, a o ka hwkhua nui aoa mai o keta mea t o ke aioha kekahi i kekahi.

& like me ka la e hooatntam«lfrtna a e hoopumehaoa mau oiwaa, a ejime «ms bi:q '» lafew »-4iete- -poa* fnmr-la|tott i«w,-pel» rro im—knmwHi fcm» Pf®<f jf # a © hoopolole» «ei i ka pae t noho m» m 1400,- e alabqt i?«a «na ma ke stepoai o i w» A »fwi ua ratio like atta Jfte mai oa tnanao kuiiahi o keia «oaina ma fctf «» a « »a konpwai, &me 4«ia kah«# ««£ e paa^i.' Ok» ««akaa ia Utmv9 am ' naoio, Ē palupab ote «etft o»A©a >i fca wa kuta, loli iaa ole i ha wa ka«na4ii, aotea ! i ka wa «i, loii ole i ko »a 00, a oa* pbs I ba i ka wa •'& iiMbustoi | na poawikai ine 1i« o>a tnao<. j 4. Ma ka hooikffifca Hke o m makba e [ malama i ka ohano. * 0 fca malama poim «a aoa <*'ka olift«e me ka malohia, oia ke kumu nni naoa 6 hapai ae ikeia lahui ika noho »fta pom<i> |ikai bo, ho ka mea, 'he mea makehewa | «wte- no'ka hooikaika ana e malama i iia ; kanawni o ka oina, ke nle e mniuhi» ka : ohaua, ke kamu 4u>< o U iaUikanaka; 'a i ofai, a fe«. kaiMwti me&' j>f>D)JriHo wsle ' nd ia i ko ke kanaka m«u poiih. i hiki ai ke w«i akn i na ftono o kein he kokua hoi no keia kunm nui. ■ Oka n»alama pono ana ona maliaa i keikii ka waiwōi makamae hookaM a |ke Akna i hawi «nai ai, e Mio hk<m S ! ra *«. boko laek« e kau ana mn ko Jukōti |!ei oiiw&lmo. I E like me ka pio ana ona kukuna ano i e ae a pau, ma ka ieie ana o Da'kakunti j malamalama a ili malona 6 ka pua mae j dlst/ta, n hoihoi id mal n» kukuna ano ula- , ula wate no, a ike ia ka ulaula o ka pua j r<s4», peia e hiki oleai i r>ā mnkun ke hoi ole oku i keia pua maknawe ia hai, n>e ' ka ae ole. mai o liB m®r nana ia i haawi mai. E hoomakaMikao hoi ipon»na to , iakou, kahi e hoopamehana ia »i iaitov e na ehea o ke aloha makaoaee (oia D a ! Home Oliiolu.) E P a{ e na makua ioa kumu e moko». haaa ana iwaena o laea, raßi mmm sku i kft oila o (19 huaoieio ksktss moluna o kekohi, no ka mea, o ke aU i maiaan ole ia. e pio koke ana no, kūkahi hoi ka manao o ka makmkaoe tne ka makuahine ma ke alakai ao« i ka lans nwo keiM, mai ae ake i kekehi o «a ma> kamaka a pili koko paha; eka mawae» na o oioa a e keakea mai no ka oina ' oponopono ana. Ua oi aku anei ho la-» I koe aioha i ka hua oko olua k«ao iko oioa aio&a? Aloha ino ka Lahoi H*. \ waii ina pela e hana aii e paa ole ana n« | hoioe ona makoa aioha oie i «a keiM. I Aia wale oo « Uio mai ka&aika nooooo |o Hiwaii Makea no ko bkoo poe-keiki, \ I alaila, e ike ia auanei na home llewaii e • !.fca pipipi aaa i ka ili uliuli oka eiaa e ! waiho neoneo nei. " Eia kekahi. £ paulele na (Oakcmit«> ; kahi i kakahi, e aloha hoi na makaa » n* ke*k»» a polae na keiki i ** mak(»; ok hoekahi waie no ke kui a * paa ai na home, e » nelekeahh» mefc« {MHib)«, e waiho hetetei e«an«t «» iako • a« f m kh mea ole mm e ii I«m. A oahiHa, e Hawou teW» i k® oakoii manao, e« fce nei imiiao oukoo ka hopa* kaaia lal, mahma ake hommk* « kuk i maft ho«e oo oakoa, e imomoe i «a k«a «4t» «iame makeaiohi»; Akwa, ate--4 H t»| hmm. i«a pek oukou q S mmbatm **><**<**,« pa«trt«>4«fe»< | «bpih« « ImikMiM iaa mai (*»>««»« «im n»)ta 1 Ka pekiio *• Lt -' 2 iniii 1 mi hm ke kaa «m« polH aloha o kih aka n aMka» mln foo. kahi bo makua o na iima, i opaa « *«*& bittt. laiiea R. M. M*afcLOfu. He mte\miKin«lßttli efe6ēs«ii- — loiia « hiki ai ke paekie. Ao ka laa o » mea, he oi aku ka kupoao o ka bH •«« teoebe koa«4ofcee tob»ai io«*te«^ B koo|M« ia «« aa kobtt hAi m» «a paw pana hale mai, kehoMiaeM |»«rai i hoohaihui la die ta a W» ki i ka maemaē loa «tkib» e InUI ake me ka weia i hooaune i| mt lrii a»v « kawek mafoo aka.