Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 48, 13 May 1874 — Untitled [ARTICLE]

No ka_mb»v aole * j*fHl » t >a " n T__ ōlelo hoike a ke Kuhma Waiwa:, nolaila ; aole e lnki tn makou ke lioike nku i ka leliulehu 110 ka iiui o na lilo o kr aupuni iloko o n.'i'iiiiikulnki elua i liaia ar, e pnu una i Aperil:i, i lihlu ae, n |»eln lioi me na loeo mai o ke impuiii iloko o ia wo, o n»e na lonu i inniiaoia noli'n in»u mnkahiki elua e lnki n»oi ann. Ua lono n>ai makou, ua (iia ka maiiuo o n;t Lunumakaainana e lioonm i na lilo o ke aupuni ke |>uka mni fca llila ilauMinu, u ke ike la lioi ka Olelo iloike a kc Kuliiiia W'aiwai j aka, aole i maopopo ka palena e hooemi ai. L'a limio niai no hoi makou aole lakou e koiio una i huuwina no kekahi hana liou e noiia mai ana iloko o keia mau makuiuki elua e lnki niai ona. Ina pela ka oiaio. paa la a pan. I iknika. 1 Ki.i.A pult: iho nei u:i lieluheluia imua o ka Ahaolelo kekaln mau palapala hoopn e noi ana, e kau ia i kunawai, i ka wa 0 kela a me keia luna nupuni e haalele ai 1 kona wahi a i kn oihaiiu |>aha, a hele aku i ka ama e. e hooki la no kona uku, a e nele oia i ka uku ole iloko o kona wa i hele ai. i-ia kekain inni kuniu o keia inanao. lle aupuni waiMai ole keia, a aole e iiiki ke uku aku i korn> niau luiih, ke ole lakou «• h:ina no k<< lukou uku. 0 keie eul.i i nonoi iu iuui, <■ hoopih like iu uku no pH i i na luua anpuni kn kie n ine na lunu aiipuiii huiili'in. f.a Liinakainiwai \j#i o ka iilia Kiekie. I'inepiiie lou konu muu man:iMa i hele ai nnii ke aupuni 4ik'i, rnai kona wa mai i lawe inua ai i ka Oihana Ku'iiinn Waiwui, i ka makulnki 1653, niahop<; mai o ka haalele ana « Dr. ludd la mhanu a hiki i keia maiiawa. I kona wn i lioi inua aku ai i kona aina ponoi, ua olelo ia, ewalu malama wale no ona e li' U* tn no'īi.u hoo- ' ponopouo huikahi l'iiniilil.i'. Aka lie makalnki okoa kona o ka liele ana, aole nae i loaa inai ke Kuiknhi Panailike i mannoi i. I koiia hoi ana oi.ii, ua koho ia oia l»e Lunakanawai Nui no ka Afia Kiekie, ma kaln o Lēe i mnke aku. i ka /nakahiki Ii 1, mamiia ihoo ke kaiiea ana i kn Ahaolelo Uooloh Kumukanawai, ua hoi liou eio oia i kona ama. a hala 'na maiuma he 14. hoi inai ana. 1 ka inaiialiiki lēG9. ua hoi hou nku no nia r kona hoine, iio ku hoihoi ana i ka- • na wahme ilaila, a o ka nalo no ia no nu inalaniii he a 'ioea liiai ana. I ka inakahiki I8"J3, ua hoi ho« iiku oia i kona aino, a hala nu inalama 9. O ka huina pau o na mana wa o kona h« le ana i ka aina e, 4 inakainki ine '2 malama ; o ka liuina pau o kona uku niakahiki no ia manawa he .320,000 a keu iki ; a ua oleloiu hoi, he $ 10,000 kana i kikoo mai ai i ke Keena Oihana o ko na aina e, i uku no kona hana ana i ke Kuikahi paiaueka i loaa ole mai la kakou, nolaila iie ig(30,000 a keia luna hookahi o na kao, i upuhi aku oi mai ke aupuni ilihune aku, i mea hoohlo nana ma na uina e, aole nae he walii pala i loaa mai ia kakou mailaila mai. - Owai kai makemake e komohia ke aupuni iloko o ka aie ? Owni kn mea na.auao e hiki ke olelo he uiea maikai ke kaumaha mau ana o ke aupuni i ka aie i kela a me kein inanuwa r Aole, aole loa hookahi ! -'Elua no auo e loaa kupololei mai ma o na hoao ariu e aiē, he poho, u pilikia paha, a he pomaikui uo hoi. ina aole e hiki e hookaa ia kekahi aie. alaila i he l)anakorupa no ka hopenn, a he aie kaa ole hoi a ina ua liiki e hookaa. alaila aole no he pilikia e loan, O ko makou al.ikai manao ann o ka pule i hala, he wehewelie uno nui wale ana no i ke kulana e hooholo mua ai i ko kukoa uupuni i keia wa, a i ko na makohiki kokoke hoi • e iiiki mai ana, a he aiio ku i ka wa, e kaana aua, <ne ka nena i ka pono a me ■ ks hewa o keknhi aouo a me kekahi. i Oiai i ko makou naiia ana i ko kakou ku> ; laua wuiwai, aoie loa inakou i ;

manaolana, e hiki ana ia ke halawai aku ! me na liio o keia nfao usakahiki elae e ; hiki mai afia, ina € hoonoau ia na iilo pe- 1 Ila e like me ko ua mahahiki elua i hala | 'ae. Ika nana ana ae hoi i kajii e hiki ai' i i ko kakou hupuni ke huli aka i alanui e i hooholo mua ai ia kakou ma na oihana ; inikiala hana, hooiauai, a me ka holaupai • liooulu lahui, aole loa e hiki ke hookoia | ia mau manaolane, ke ole tlanui oka | ' hoaie dala ana. - ! Nolaila me keia kaumaha mua o ke i aupuoi i na aie, a ina ke manao nei ke i aupuni e hoaie hou aku, he mea kau- J maha nui loa ia, ade loa hookahi kanaka { e koe ma ka hoahewa lana i keia mee | he aie lahui. E ala like mai no na leo ; , nuwe ma o a maanei o ka aina, a oka ! . waauanei ia e aiwa loa aku ai na pioo a me ka piena ona kanaka. Aka ua haohao «nakou i ka hooili ana mai o ke " Kuokon" i kana mau kalai.aua maluna j 0 makou, ko makemake nui ka makou i I ka aie. Oka huaoklo inae hoaie ana, | e luki anei ke olelo maopopo ia he make- ! make ana ia e aie ? Aole, aole peia. i He akaku ke maalo mau nei imua o i ' makou i kela la keia la ; he inoeuhane j -* hoi i liaili mau mai i na wa a pau, no ke | ano kupilikii <> ko kakou kulana waiwai. | Oiai, ke pu-a &e nei a lauiaha loa na io- j uo nia o a maanei, lie wahi puu dala uu-1 ku loa kc koe nei i ka waihona o ke au- ; puui, a ina pela ka oiaio, alaila, pehea ■ la auanei iu waln puu dala e pale aku ai ' Ina pilikia kuloko: Pehea e hiki ai ke ; malunia ponoia na oihana ? K hiki mai ana onei he menawa e ku wale ai na oiliona uupum r Aloila, ua ala mai no he j mnau nno nui, ma k ano hea la auanei I na poo aupuni e noouoo nei no ka hoopakele ae ia kakou ?, Pehea la lakou e hookele aku ai ia kakou mai ka ili ana i ka pukoa o ka pihkia ? Oioi he nui na < hana ano hou e noonoo ia ana, a e kukakukn ia ana palia no na mea pili i ka niua o/a ia kakou, ulaila pehea i la aunnei e hookoio ai ia niau hona hou ? aole loa e lnki ina aole lie dula ma ka Wiiihnna. Nolaila eia wale no ka mea kupouo e liana ai, e pani loa i ka hooknlie ana aku o ke ilala ma na hana hou a p u loa e oianaoia ana e hana iloko o nii iiKikaiuki elua e hiki»inai ana ; no ka mea, he meu makeliewa ke haawi, ke pi* ha ka Wailioua i ka makani, a ke ole he ilala e haawi uku. Oini, uol«- i lioopuka &e na |.oo aupum i ke iilanui ii lakou e iiioiiu6 ai e hanu, ua koho wiile ui, e puka mai una puha kc> kuin nioouMo ka hoaie ilulu. Ina e puku iuai ia iiiuiiu, alaila hemea pono i ka lelnilehu ke hoakaka inoakaka lea ia mai e lakou a piha, no ke ano, ka'hi, a me ke alunui pololei e hiki ai ke hana pela ; i e hoakaka la he kumu kuponh e hiki ai e halnwai mai me kona hopena maikai.