Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 38, 4 March 1874 — Na ke Aupuni. [ARTICLE]

Na ke Aupuni.

- NA lil'LA A ilE KA IIOOl'ONOPONO AN A llanaia u kukulaia e ke Alii ht Moi, ho ka hlooponopon* ttjirri ua Peali Koti o ke Aupuni. 1. O ke Kuliiiia o ko na Aina E ke i Kuhina Kaua. Eliia onu mau Ukali, o kekahi, Le Aliaiolelo īae ke kulana o ka hia, he Aliaiolelo me ke knkua Kapena. - 2. O ua Ukoli o ke Kiaaiua o Oahu, i ka Aliliikaua o na puali koa o Oahu, hookahi kokiia Aku kana Generala me ke kulana MeMa, a elua mau Akal<|Jeīo me ke kulana llekia ne 3aua pakghk j 3. I ka wa o na puali S£oa Pualu e hana ana i ka liana, e pili 110 ia lakou □a kaaiawai o ka Oihana Kaua i hanaia a i hoakakaia no na Koa Kiai AHi; 4. O īia pane a me na olelo hoike-a pau e hanaia no ia e iike me ua kuhiKulii a ke Kuhina Kaua. 1 o. E kiai ka puali Kou Kiai Alii i i ke kino o ka Moi, ka Ilalealii, ka Waij liona Aupuni, ka Ilalokoa, ka Batare, i a īu'e ka Ilale \\ r aiho l'aiula, a e hana i i kekalii mau liana e ae e like me ke ! kauoha. | 0. O na meu a pau i kue i ke leaimwai koa i kupono na ka Ahahookolokolo Koa e lioopai, e hoike koke. aku i ke Kuhina Kaua, a e kauolia ae oia i Ahahookolokolo Koa, i hookahi a oi aku paha alii koa, a na ..lako$ no e hoolohe a e hoopaa i ka iiihia, a e hooholo li.ka hoopai, a na iee Kuhina Kaua ka | apono aaia. i 7. O na hewa i hoopai oleia e kii j Ahahookolokolo Koa, e hoopaiia lakou i ma ke kāuoha a ke alii koa o ka pypli, | aka, aole e oi aku ka hoopaa ana me j ka poka nie ke kaulahao, a poka ole j palia me ke kaul&hao mamua o na hora he iwakaluakumamaha. 8. Aole e hoopaiia kekahi alii koa, ke ole e hoopaiia e ka Ahahookolokolo Koa. 0. O ka haawina ai no ke kanaka I liookahi i kakau inoaia no kela la keia j la, ]>enei: : 1 paona Io Bipi, a i ole elua haawina ma ke Kamano i ka hcbedoma. ; ō paona Paiai a me 2 papaa Berena. 115 paona Kopaa no na haawina he 100. i 10 paona Kope no na haawina he 100. ! l£p&ona Ti no na haawina he 100. i l| paoua Kukui Ihoiho (a aila paha) | no na haawina lie 100. i 4 paona Sopa no na liaawina he 100. i 4 paona Paakai no na hiuiwina lie 100. ! 10. O na mea ai, na aaliu koa, na ! mea kaua, ka lioomaamaa ana ma na ! mea kaua a me ka paikau ana, aia wale i no ia ma ke kauoha a ke Kuhina Kaua. 11. O ke alii koa i liookohuia, e hiki i mua oia nlamua o kela a me keia kahea inoaana o na koa. 12. O na palapala a pau, e lioouna ia aku ik> ia i na 'lii koa wale no. 13. Xa ka Moi e hookohu i na 'lii koa, a e malama hoi lakou i ko lakou 1» « AWn !■• «I lrA Alii 14. O na 'lii koa malalo iho o na 'lii koa i hookohu ia e ka Moi, na ua 'lii kiekie o ka puali e hookohu, mo ka a]K)no ana o ke Kiaaina o Oliu. j 15. Aole no e kukuluia kekalii j»uali i koa aia wale no ma ke kauoha a ke Kuliina Kaua. 16. O na l'uali Koa Kmuau, e kakau j inoa ia a e hoakoakoa ia nia ka oiliana i koa ma ke kauolia a ke Kuliina Kaua. ! 17. O ka uku maliina o na koa e hana ana i ka hana, penei: Kapena, $00; Lutanela, $50 ; na Kakiana Mua, 010; na Kakiana, $8; na Kopala, f 7; na Koa, $6 ; na Puhiohe, ilO. 176. O ka Puali Puhiohe e kakau inoa ia a e hoakoakoa ia malalo o na kanawai o ka Oihana Kaua a malalo hoi o na rula e like me ka koakaka ana a ke Kuliina Kaua. W. L. UllEEN, ! Kuhina Kaua. Keena Oiluina Kaua, Eeb. 27, 1874. XA KANAWAI KOA, ■ Hanaia a hoolaham e kv Alii ka Moi, e ai i na Koa kiai AUi a me na Koa Pualu, oiai e noho hana ana. ; 1. O kela me keiakoa i haalele wale i kalii i kauohaia, e' lioopai ia oia ma ) ka hoopaa ana, aole e emi iho malalo o \ na liora he iwakaluakumamaha, a me ke kau ia a kau ole ia palia i ka poka | me ke kaulahao, a i ole ia, e hoop>ai ia i oia e like me ka mea i kauohaia e ka Ahahookolokolo Koa. [ 2. O kela me keia koa i papai i kekahi alii koa maluna ona, a i hoopulai I aku palia iaiā i na olelo hooweliweli a j hoowahawaha paha, e hoopai ia oiama I ka hoopaa ana aole e emi iho malalo o j na hom he iwakaluakumamaha, a me j ke kau ia a kau ole ia paha i ka poka { me ke kaulahao, a i ole ia, o hoQp8Tia ; e hke me kamea i kauohaia e ka Ahaliookolokolo Koa. 3. O kela me keia koa i liana ino a ; hoopwno paha i kekahi o na lako oi- ! hana kaua, a waiwai e ae paha o ke aupuni, e hoopai ia ma ka hoopaa ana raa ka hana oolea, me ke kau īa a kau ole ia jpahaJ ka poka me ke kaulahao, ; aole oi aku"i na liora Jie iwakaluakumamaha, a i ole ia, e lioopai ia e like me ka mea i kauohaia e ka Ahahookolokolo Koa. 4. O kek me keia koa i hoole i ka : hana, e hoopai ia ma ka hoopaa ana ma 1» liana oolea, me ke kau īa a kau ole ia paha i ka poka me ke kaulahao, aole oi akn i na hora he iwakaluakumamaha, a i ole ia, e hoopai ia e fike i me ka mea i kauohaia e ka Ahahookolokolo Koa. 5. O kela me keia poe koa i hana i ; kekahi luiunaele, a hoopuka j>aha i na : olelo auo hoohaanaele, e hoopai ia ; Hou ma kii hoopaa ana, me ke kau ia |o ka poka me ke kaulahao, aole e emi liho malalo o ka hebedoma hookahi; a p ole ia e hoopai ia e like me ka mea i t kauohaia e ka Ahaliookolokol.» Koa.

' <5. O kela ji\e keia kou i h<x>imkn 11 kekaM olelo iKWulLawulia i ko [ . ka Mui, t> liooknke Imiwliano »» : oia iaai ku oiliana kon uku, c hoonole ; ; ia i kona uku īuan, e uo nt maloko o i kw olelo kauol.% o ka u c f 00 " iyia ia oia me ke kau p®fea ® M uolai me kc kaulahfco, aole nae 01 aKU i lfea liookalii, <~ liko.iue tei mea i c ka Alialioc&:olokolo koa. , , I 7. O kL'la ine keia alii koa i īualama ole i kn oihana, a ua liana i»ilia ina ke aaio knpono ole i ko alii koa nie ke am> keonimana, a ua liaua palia oia īnu ke «iiq © ana iJs:a uaaluliia ko i idbxßĪWti ikoa, Jaila/'hoopafe # f<f* noho aliī koa ana, nie ka lioonele r ka | tlkrT mail, a i ole ia, e ao ia maloieo o ika olelo kauoha o ka Oihana, o like | nae ine ka mea i kauohaia o ka Aha;jioaJffilolcolo koa. - , , . ; 8. E lriki«Mo i lvit Ahuhookolokolo koa ke kau i na hoopaH hai ia nililalo ae uei, a4njft»»iaJ4^4 a u imha o i*rffru o naW i kakau inoa ia, a i ahe'wa iu hoi no kekahi o sa hewa i hoakakaia muloko o lee lvanawai koa, penei: &> i (#) Hookmkd-haaohano«k l iaiaai ka oiliana aku, me ka ho<Mtele i ka uku. ■■(/>) Ao ia raak>ko o ka olelo ka.uoha: 0 ka Oihana. ' (e) ia, hie ke 'kau a kau ole ' l>aha o ,ka me ko aole I nae ol aku ī ka makaiiiki hookaM/ 9» G i ona e ; noho ana ma ka oihana, e lioopai ia ma ka hoopaa ana, me ke kau a lean ole paha o ka poka me ke kaulahao, aolo 01 aku i na hora he iwakaluakumamaha, a i ole ia e hoQj.>ai ia e iiko me ka mea i kauohaia e ka Ahaiiookolokolo ; Koa. ' 10. Ina maiiawa a pau (k6e nae ka ! wa i kukala akea ia ke kanawai koa e Ike 'Lii ka Moi) e noho na koa a pau I malalo o na kanawai o ka aina ; aka ! hoi, e hoike aku i kfi Kuhina Kaua na I palapala hoepii i hoopukaia uo na koa. I 11. E na koa "! imua o ka jtaali Koa Kiai Alii nuv ky | kakahiaka o kela me keia la Sabati. I Hanaia ma Halealii īolani, i keia la jU7 o Febefuari, 1874. i Na ka Moi, KALAKAI'A M. ] W. L.-GREEN, Knhina Kmni. > OLELO KAUOHA HELI" 1, L. Xa ke Kuhina no ko na Aina E, ma ke kauolia a ke Alii ka Moi, o lioo- ! pmiopono i na i'uali Koao ke Au)>nni, ■ i ma ke ano Kuhina Kaua. ! 2. Ona mea noua na inoa īualalo ; nei, e kapaia laua he mau Hkali no ke j Kuliii\a Kaua: J. Bates Oiokson, Aliai- ! olelo, me ke kiilana ho Mekia; ■Phillip | Opfergelt, Ahaiololo, mo ko kulana - i Kapena. i 3. E ohiia, kakau inoa ia h.o l'ui ali Koa Klai Alii nialalo o uaMiula m ' i ka Oihana Koa, i hanaia, a i hoolahaia , - Ur, :A i;; l-.i \!,v"i WVW« D;,.1, 1 ; hoii e olii koko mai i koia puali ke kakau inoa ia lakou. 4. O ka l'uali Koa Kaualio Ilnwaii. ma keia, ko lioopau loa ia akunei. () 1 «a waiwai a.]>auo ke aupuni e pua noi ■; i na lii a nie )ia koa o keia puali, e hoiUoi ae lakou ia niau mea ina ka 1 ; llalo ahu mea Kaua. u e haawi aku i ' j ka luua i hookohuia e ke Kiaaina e • I Oahu 110 ka nialama ana ia mau inoa. I i 5. E kukuluia he Puali Jvoa Kaualio ! I l'ualu llawaii, a e kapaia ia ].uali t M "Ka l'uali Leleiohokn;" o ka nui. 1 hKapena, 1 Lutanela Mua, 1 Lntano]a Elua, 50 koa. l ; 0. Oka l'uali Koa Puahi l'ukaa, i I I kapaia i keia wa "Ka llaku o Ilawaii ►: Pouoi," ma keia, ua lioololiia ka inoa. ■ o u Ka Ilaku o llawaii;" a e hooemi ia mai ka iiui o na poe i kakau inoa i iloko o keia puali, i 50 wale 110. • 7/kukuiuia lie Piiali Koa lleīe- : wawae Pualu,ae kapaia ia puali, (< Na l Koa Kiai Hawaii;" a o ka nui, 1 Ka- ! ]>ena, 1 Lutauela Mua, lXutane!aElūa, ,: a me hookahi lianeri koa. ri 8 - Gna pala]»ala a pau e pili ana ina : puali koa o ka Mokupuui p Oahu no keia Keena, e lioohna ia aku no ia i ke i Generala Jolm O. Dommis, ka Alihit kaua Xui o na ]iuali koa o Oaliu, ma , p ka Ahaiololo la, Mekia J. I3at<is . Dickrfoii. 11 Ma keia, ua haawiia ike Cienerala 11 John O. Dominis ka liooko ona l'auku 11 •% 4, 5, G a me ka 7 o keia kauolia. [Kakauinoaia] W. L. GREEX, Kvkim Kmm. ,' Kekna-Oihana Ivaua, Feb. 27, 1874.