Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 33, 28 Ianuali 1874 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

01/* Ma ka iPoakahi iho nei i haalele nia» ai ke Kilauea ia Honolulu tu> Hilo Ua ininamina !oa kekahi o ko makou poe heluheiu i M pau e ana o ke kaao 0 Ka Ulali o ke Kai. Hanau,—lanuali 14 i ka hola 6 me 45 minute ahiahi' Hanau o Kahoihoipahu w na Kalua k me wahinepio w ma Aienui Hanolulu nei keia hanau ana. K7° Ma kekahipalapala i loaa niai ia makou mai Kalawao mai, i ike iho ai inakou, he 741 ka nui o na mai Lepera malaila i keia wa, a o ka nui o na mai Lepera i make mai lanuari mai a hiki i Dekemab.i o ka makahiki 1873, he 1,46. Aha Alele.—G haawi ia ane he ahu Mele | maloko o Kawaiahao, ma keia Poaiima ae Nolaila, ia oukou e na poe e ake ana e ike a e lohe hoi i na kani hone ana a na leo o na keiki puukani a me na Kaikamahine □ me 1 Master Kanehoa, e naue ae malaiia. Hoopai u,—-O na sela a paua o luna oka ; moku kuna ua ae lakou ua aihue io no lakou i na waiwai i hooili ia aku maluna 0 ka moku, i ka wa i ili ai, imua o ka Lunaj kanawai Hoomalu o Lahaina, a ua hoopai I nui ia lakou, he hookahi makahiki ehana ai | i ka hana oolea, o ka mea hookahi, I Kau i Kapoa.—l lia niakani nui ana iho i nei ma ka la 9 o keia malama, ume ia aku j la kahi moku kuna HaUie, e ka nalu ,a meka I ikaika o ka makani a kau ana i kula oke j awa <y Nawiliwili, Kaoai. O kahi i kau ai ! jhe one wale no a me ke ili liilii, A i ka 1 manaoia e hemo ana no. i Oka Balota Ka mea nui.—Ma keia mau j 1 la i aui ae nei hookahi no mea nui i ka waha ! i o na kanaka o ka balota o na Lunamakaai-' i nana. Me ka ninau ana o kekahi i kekahi ; owai kau mau Lummakaainana makemake ' liae la kekahi poe: H. L. Sheldon (Hale): i Keo Kaaka, Kahai a me Malo, a kue mai la ! hoi kahi poe, a pela no a po ka la, aiaila, pau ! ae la. 1 loa no, a ao, oke kamaiho iho ! 'la no ia. Maoa ole ka waha. Kukaepele Pu.—Ma kekalu Ja o kela pule : aku nei.ua lohe mai makou ia J. K. Naone | 0 ka puali o ka " Haku o Hawaii Ponoi " e i ki ia ana na pu o Puoina ma ka la 31 o ianuori nei, me ke Kukaepele ano hou i kupono no na pu kuniahi, maluna mai nei o Kometa 1 ka olelo mai, e maalahi loa ana lakou i keia ' wa. A pau no ke ki ana, alaila, wehe ae no a hiki i ke ki hou ana, aiaiia, hoo iho ana. Halawai Pule no ka Moi.—Ma ke kakahiaka o keia Sabati i haia ae nei, ua malama la he halawai haipule nokaMoi, malok.o o ka luakini o Kaumakapili. Ika malama ia ana, ua maikai no na hana, a ua mahuahua ; no na poe i hele mai, iloko o īa halawai hoalohaloha i ke Akua, i hoola mai i kamai ;o ka Moi, Aua haawi ia n(»>hoi na olelo o ka haihala e pili ana i kekaki poe pilikia loa, ! a i niake loa, i hoola ia e ke Akua.

Ma ka aoao eha o ka pepa o keia la e ikeia ai ka palapala a ka Luna Nui o na Mai Lepera ma Molokai.e hoike ana i ka oiaio oie o na mea i hoolaha ia ma ka nupepa Kuokoa. Ua hoounaia mai keia palapala na makou e pai, mai ka Oihana mai o ka Papa Ola. He pono e heluhelu akahele ia keia palapala e na mea a pau nona na nune ana, i mea e hoomaopopo iho ai lakou no ke ano o na malama ana a ka Papa Ola. Kole ka Lae.—-Ma ka Poaha o kela pule aku nei, ua paio kekahi mau kanaka mauka 0 Kapalama, no ka lilo ana o ka ie kauewe imu i kekahi mea e aku. Olelo aku kamea nona ka ie kauēwe, aole o'u makemake i kau haawi he ekolu hapaha wale no, a o keia niea 1 iilo ai, he hookahi dala kana haawi. No ia mea, ua lele koke mai kek«tii e nahu i ka lae o ka mea waiwai, a lele aku hoi ka mea waiwai, a nahu i ka waiu o kekahi, a e uwao ia, ina ua eha loa laua. mai hana elike me nei mau kanaka. 37* Ua lohe mai makou, ke ohi ia mai nei na palapala hookaa auhau o kekahi poe e kekahi mau luna hooikaika o na moho e holo ana i maa luoamakaainana, no keia kau ahaolelo. I ko makou manao, aole pono i toa oia hana ana, oiai, na kela a me keia i mea i kupono e koho, e lawe i kona iho, a me i na mea ana i manaoio ai e koho i mau waha olelo nona. Aole oka haawi ia hai e pna ai a aia a lawe i ka balota, o ka inea nana e malama ana kapalapala hookuu auhau alaiia haawi mai, a i ole e lawe ia.alailaaolee loaa mai. Pauaka kela. Makk i aloha N'uiu.—Ma ka po oka Poalua i hala aku nei, ua kaili ia aku o Anaru Holo e ka make mai kana wahine a me kona kaikuaana aku, mahope iho o kona mai ana iloko ona makahiki he 12.a ke aunei kona kuaana i ke aloha o k» pokii.uole nae e loaa Ua hanau oia ma Kohala ma ka la 26, o Sept, 1844 ; nolaila, he 29, ka nui o kona mau makahiki. Ama ka Poakolu ae, ua hoolewaia oia eka puali Kaipela me ko lakou mnu kahiko piha. I ka hiki aie» i ka lua, ua hiawi i.i, ekoln ki pu

Ua or.AtAD EOA.--Ma ke knkahiaka Pmr kahi i hula ae nei, ua lawe u» ae o Kaelemakule imua oka Limakawai Hooaialn \ka hoomaopopo ana, ua hooiaio ia mai e keka- • hi mau mea, ua pupule maoli, nolaila, ua , hoopaa i? ma ka hale no .ia ano maj. Malia no ka ia e olaelae nei, he pupule maoli. | Aloha no. •— ' '{

Pepa Hoike Mea hdd.—Ma ke awa>tea o. ( kela Poaha aku nei i hala, ua hele ae ke* ; kahi keonimana ma ke Alanui Kaahumanu, a ike i ka pepa hoike mea hou a W- M. Ki.: pikona i ke kau mai ma ka puka o ke keena oNū Hou, hele aku la a heluhelu, aia hoi, ua kae kekahi mau mea i hoike ia, i ka oiaio maoli, oia hoi, " e puhi ana lea bana i kea ahiahi," nolailn, kau iho U oia i kekahi huaoielo, penei: " Kaeni lai," eia ke āno, wahahee ! —:-—.■■ La Hanau.—Ma keia Poaono ae e hiki mai ana, o ka la ia i haoau ia inai ai o ko ko kakou Moi aloha, e waiho mai nei me ke kaumaha o Kona kino Alii ina niua a ka mai. A i aha ka haoa kupono a kona niau makaainaua ma ia la? Oka uhauha anei ? lna pela, alaiia, he hoike ana la iko kakou.aloha ole. Ke manao nei'makou o ka noho me ka naau kaumaha me ka minami» na alii, a me ka hoemanao aku ike Kauka Nui o ka lani — Kv kava KAKAKA.—Ma ka Poaha o keia pule aku nei, ua hoab ae kekahi poe e pepa piliwaiwai ma Kikihale. 1 ka hele kolo ana, ku ae la kaua hoopaapaa, a hao aku hao mai na wahi kenikeni, ki ia ae la na puka, a noho (?a poe nei iioko e hakaka ai me ke aumeume ina wahi kenikeni. A ma ka uwao ana o kekahi, ua pau ka hakaka, Auhea oukou eka poe pepa piliwaiwai, ua papaia mai e ke kanawai, mai pillwniwai a o ka mea a mau mea paha e kue ana, e hoopai ia no, ke hookolokolo ia imua o kekahi Lunakanawai ke ku ua piliwaiwai.

Makau lka i-api'.—U,a loaa mai ia ma- j kou kehahi palapala, e hai mai »na ua make hikiwawe kekahi kanaka o Kino kona inoano Knilua ae nei. Ika make nna, un makau loa kona makuahonowai n me ; kekahi poe pilikana o ua makuahonowai nei, ; a hoio i kauht le e e moe ai. Aole i ike ua i makuahōhowai nei i ka nnlo ana o Kmo. ! He mau keiki e na mea nana i huna na iwi. j 0 ka makuahonowni paha k e oleloia ai la { "kaika ai ka makuahonowai." Ina aole i j e kokua ia e kela mau keiki, ina na kanu j ! kapulu ia, e ka maliuahōnowai, a o ka pau ;ka hope ika ilio. Ena makamaka, e kue ; j aku oukou i keia ano hnna, i ka holo hele i ; kauhale, no ka makau i ka lapu. : * ! Palapala Hoßpaa.—-Aia ma Ko kela makahiki aku nei, ua aie aku kekahi i 1 kanaka Hawaii i keknhi lunakanawai, he' s $150,00 me ka ae aku e uku i ke kuala o ke dala, no ka malnnW; aka, ma _ ka hana ana o ua lunakanawai nei i ka pala--1 pala hoopaa, ua komo elua keneta kc kuala ! o ke dala.no ka makahiki ma ka olelo ha- | ole. -O ka waiho ia o ua palapala nei, a i i keia Poaha akunei, olelo ua lunakanawai ! nei i kekahi loio haole, e hoopii i ke kanaka, | me ka haawi pu aku i ua palapala nei. 1 ka ; nana ana o ka loio i ka palapala, no ka makahiki ke kuala, aole no ka «nalama, alaila, niuau aku la ka'oio, aole anei nau i kau i keia huaolelo makahiki (annum) ? la ike j ana o ua lunakanawai nei, kukahalake iho | la oia me ka i ana, "ae na'u no a he keu nU |a ke kanaka akamai, i malama ka manao, : i makahiki nae ka mea e kakau ai." A | hu ae la ka uka o kekahi poe, a hiki ole iho la ke hoopii i ke kanaka m wa.

( Kahuna Kilokilo.—Ua loaa mai he palap'la ma ia J. W. K. mai o Kailua ae nei o Koolaupoko, e hai mai ana i kona ike ana i kekahi wahi kilokilo wahahee. Oke kumu o kona manao ole he oiaio, no ke ko ole 6 kana mea e olelo.»i, a ine ke ola ole o kana mai ke lapaau, o ke dala ke pau aole nae he ola oka mai. O kekahi mea hilu loa, 0 ka painuu i kekahi wahi ilio keko keokeo i anai kumu ike nooa ; a-ma ka nana aku, j he oki loa no, nolaila, he wahine wahahee j keia, Pau ole no hoi ka epa oka poe hookohukohu ike ina mea'e hiki mai ana. Aono hoi he hana a e ahu ana ka kekahi P°e wahahee i hoolaha ia ae nei mamua, alaila, hana mai ana. Ma ka manao nae paha, aohe kanawai no ia mea ea (Ina pela, alaila, he lohe ke oia, a he kuli ka make. i Ua makaukau ke kanawai e nahu aku i ka I poe e manao ana, e loaa ke dala hoo- | punipuni hooleoiki a leo akua ana, a nwr | ke kilokilo wahahee a me na mea like, a e ! kapa ia lakou he « imi loaa ma ka hoopunii puni." | Hb 'lh hoo no ka Ahaolklo.—-Ua kukui j ae na lono me ke ano hikilele no ka hooko- | hu ia ana o Paulo lsenbeig, Esq., o Kauai, i ! alii no ka Ahaolelo o keia aupuni, he haole , Geremania i hookupa ole ia i kanaka Hawaii. . O keia hookohuia ana, ua ala mai na manao 1 kanalua no kona kuponoe lilo i hoa no ka Ahaolelo Ahi, malalo o na kumu maopopo i , ikeia. No ka mea, aole oia ī hookupa kahi- \ Vo ia he kanaka Hawaii no na makahiki loiW o kona noho ana ia nei, a akahi no oia a hookupaia iho nei, i ka w« o kona kohoia ana i alii. Ua aU pu mai na ninau ana, he ; makemake io auei kona e noho loa i Hawaii nei ? Ma o ita lono » loaa mai ia makou no» i na, aole ona makemake e noho loa ia nei, aka, e hooikaika wale ana no oia no kona' pomaikai iho, a hiki i kona manawa e heo aku ai; ua hooiaio ia mai ia mnu lono ma o kona hookupa kahiko ole ana, He nui no na poe kupono eae m* Kauai'ē liiki ke lilo he alii no ka Ahaolelo. He o, «ku ka pono e waiho ia na koho piii mipuni nna a hiki i ka wa e maha.ai'ka Moi ko„, r i|iU. e wniho ii«m.