Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 12, 3 Kepakemapa 1873 — No ke Kanawai o ka mai Lepera, na kumu i loaa mai ai a me na rula e hiki ai ke malama i pakele ai, a me ka hoolaupai ana i ka lahui. [ARTICLE]

No ke Kanawai o ka mai Lepera, na kumu i loaa mai ai a me na rula e hiki ai ke malama i pakele ai, a me ka hoolaupai ana i ka lahui.

Oka Moi ma ka Nofa> MU noke Mm kona Āliiana, ka v>aiAona nui ia oko ke Ākua alaha, a ma ona wale m e loaa maa āi ke ola oka Lahui, O kaleo o na kanaka o kaleonoiaokeAkaa. [Hapa hope o ka Palapala.] . - * # # : ■ * # ■ # ' " He ponoe hanaia nameaapau e hoola ai mamua o ka lawe ia ana o naanuu e hoo* kaawale loa ai. tfe pono ia kakou ke nooaoo pono mamua o ka hooko aoa i keia kwe aaa e ukaii mai ai i kahi mea hiki ote ke hoopakele ia, e pili ana i na ohaoa o ka poe he nai i iawe ia. E hiki ia'u ke hoike aku i na mai i puana ia e kahipoe aole e oia, maiaio o ka'u lapaau ana ua hoihoi hou ia mai ko lakou ola maikai, a o kekahi poe a'u e lapaau nei ke mai nei ke ola. 11 O na laau lapaau i oiakuke kaponoma ka lapaau ana i ka lepera, e oi loa aku noka tno fee iapaau ia i pake. Oke kauka i kamaai«a mau me ka lepera, e «oaono oia i ke ano o ia mai, mailoko mai 0 na mai he hanenhe kanaiwa auauei o lakou eukali pu ia mai me kekahi mai weliweli e ae, no ka pakela ai paha. Ika ike aoa i keia, oka mea i maa i ke ano o ka jnai ike no oia o keia mao mai eiuai mai pake a me ka lepera aole ia i iike. "Aole au i manao he mai hiki ole kekahi 1 ka hooiaia ma keia mau mokupuni, a aoie no hoi au i manao he mai lepera kekahi ma keia aapuni. Oka mea oi aku mamua ona mea e ae, o ke ea, oia ponoi ka nana e i hoike kue mai i aole he hi ma keia mau mokupuni." | Dr. Chas. L. Db Wolf. j Lahaina, Aug, 10,1865. j Olelo Hoakaka.

Mamua o kuu hoakaka ana'ku ia oukou i na kumu a me ke ano o keia mai, he mea pono ia oukou e i keia palapaia maluna ae /iei i iawe īa mai no oukou e ike ai; Ua paiia keia palapala ma ka nupepa haole a Wiiri, o ka maiama o Angate 1865, oia ka haole mua nana i hooie i ka pono oke kanawai a'u i hai aku nei mamua, a nana pu ' no hei i hoike mai i ke kuhihewa o na Kauka he mai lepera keia, a he hiki oleke hoola. A nona mai ka hoike ana ia maua ika makaukau a'ue hai aku ai ia oukou. Aua hoohui pu mai au i na hoike ana a ka poe kahiko i ke ano o na mai i maa a me ka lapaau ana; ame ke ano e aoa i kekahi manawa, a ola ole, Aua aie nui no hoi au i ke komite nioaninau mai, Wailuko, Maui; mamuii o ka paipai ana a ua mea kaulaua la Mr. Kauwahi, ma ka noonoo piha i mea f pono ai ka lahui, a ke waiho nei ua huke la i hana ia ma ka iima o ke komite me ke pai ole ia, no ke dala oie, a me na hemahema i pau oie i ka hooponoponoia. Ke nonoi aku nei au i ka poe heiuheiu, e hoomanawanui i na hemahema e ikeia ona ma keia kamaiiio ana a me ke kuhikuhi ana, a he pono ke hooiiiia na hunahuna a pau maluna o'u, a na oukou e hoo hou aku i kahi kanana e ae, a hoaiai loa ia k» waiwai i manaoia he mea e pomaikai ai ka lahui. Me ka pauieie piha r ke aioha nokaiahui a me ka mea nana ke kahua a'u e kafoailio nei; ke waiho aku nei au ina mea a pau na oukou e ai, a e kiola ke makemake ole. Na ke Akua Kahikolu ike oie ia e kokua mai j ia'u ame oukou. Aleha. Psison. '

MOKUMA li. I No NA KOMU s Lspeba Al, na kuhikhhi a me NA BDLA E HALAMA AI IPAKEU2 &C. O keia mai weiiweli ōom ke kauawai i haiia ma ka mokuna raua; ka mai luiaa i hookaawale aku i ka makua oai ke aku; a pe)a hoi ka roare mai koML hoa aku, he mea aloha e mokumokuahua ai ka *» f a ke noonoo iho; ake hoomaaao iho «aeha ehaeha hiki ole ke hai ae. Ana keia mai a me ipna kanawai o koe nei i ke Kamukaoawai i haiia mai ma ka Mauoa o Siaai ameke j kauoha hemoieie aka Hooia | i ka hana mana ma Kaaa i OuUaia. Oltela haoie nana keia paiapala i mamua o k»m uo kakou e ike ai, oia ka i hai mai he mai hiki ke hooiaia; aole he iepera, he mai i ulu mai no na kamu maopopo > noonanua mua ia iiokb oka lahui; a aa | hiki ia'u ke pane aku rhe mai haum. Ano I ka uhauha me ka haaieei me ka hoowainwa-' |ha a aiahua oka aoho ana oka iahui; ae Ika poina i oa kauoha nui elua a ka Haku j i • kao mai la kona lima kakauha, e ua | ma ka poli o kou ohana, »o ka hoao aaa i | kou maoaoio, me ka paulele kapekepeke de, j a me ka hihnai ole ta hai, oiai ua īke oe i : kooa makemake. < O keia mai i mat»o ia he iepeia hiki oie j ke hooia ia, mamuii o ka ike a me ka mao* - popo i ua haole ia oaua kela paiapaia maiuaa | iae nei. Ua hai mai ia oia me ka ike maoii i i oa knmu, a mr na kakikuhi aaa * hiki fee

pauleiem, a ooiaila i biki ai i ko oukoa naea kakaa beiiapai oae ka hilahila ote, oo ka poe e makemake ana e troomofeala i kuu Nana i olelo mai. āole keftrfeHebe mai hrbi be lapaauta, tiē laau fcggmau kooa e ola*i aia īlōko o na hale tnalaifi» iaau o oa haole, ahe mao kahikuhi aōa e faiki ke haoaia mamaa o ka hoolala aua me ka* laau. Oka inoa o keia mai he inoa ma ka oleio Latina; ua paa ole ia'u na hm mao> popo. o kuu mea hoomāoao, oa haaSfe Btai ia'a. Aua koe mai aae ka inoa maopepo no kakoa e ike ai, oia keia: He kok* paa. No ka iooioo o ke koko, oa hiki dle ke ia®puoi pono i ke fcino, a e haaai poao i jaft-io a me ka hoolako ana mni iiia okma a uve aa aa loio i ka pomaikai i aiaa i kinehi no kd kakea mau kino, Ua ala «ai foeia kd£o * paa no oa mai ino he noi i hookahaa ipuaia^ iloko o ka lahai, e !ike me°koa hai satt»jsfia, - ako nei; mamali hoi o ka malaa>s popo oie 0 kakou i ko kakou mau kioo, itd ka ai aoa, ■ V •' Tjj4 . • , „ aahu ena, moe ana, ame na eaea a pau. A e like me ka hoakaka ahi ri?a ka telß <?laa o -ko ka-kou nupepa. aNo na kn<na i ioaa mai «iira fepera." oia ke inoo ke kolea. " He mea pono i ka poe ieholehn e naaa me ka hoomaopopo i na hoakaka ana tna keia kt»lo 2, aoao 3, koiamu 3 a me ka 4, no ke mo o ke koko. He hoakaka piha ia e maopopo ai ia kakou, 0 kekahi hapa ia o ka'u hana, a ke oloha aku nei au iaia 00 kooa kokua aaa maiia'u. Amaoamea^koeehaiakuaian. Ma ka uana ana i ka Poepoe Hoaua.e ike ai kakou, ma na wahi ma ka Akau a meka Hema o ka Poaiwaena, oia ka poai—oluolu a hiki i na kaei--anu T aia maiaila ko 6afeou mau mokupuoi e waiho sei r mawaena o »a _latitu 18 a me ka 20 Ak., a pela kahi aaau aina puni ole, ua komo nai ma oa kaei~«!aolu a me n§i kaei-anu ; he hapiaoka ma ke kaei wela. Ma keia mau kaei a poai « like me ko kakou ; ua oiaaao ka poe oaao&o a. noiau nui oka Honntf nei; oia na wahi aka 1 mea hana Hooua i haawi mai -ai 1 na makaoa ; naoi loa; no ka poe e noho ana maiu&i oia mau wahi. Ala ke kaei—olnolo e loaa'i aa laau lapaau a malaiia i uiu oaa ai. ma oa aioa hapa 1 ka oiuolu me ke anu i hanaiaai a kawiliiaa loko o na omole a me na ope, a lilo i waiwai kaiepa nui 00 ke ao nei; e pili - ana i ke ola a me ka make o fca mea paoleie ! kuhihewa; he mea oia wale no iloko oia omoie meka lawe pu i na Bake kahikohikpaau o na kenekuria i hala i mau kokua oo ka lawelawe ana ia oihaea laa, ka mea hiki ka ipanlele ia eke kanawai. A oalowaie koo pono paa e knhihewaia ai he b«wawa, no ka buke ole: Pau pu no a Lanai, ī ike oukou. He okoa ka olelo ma ka mooieio Hooua. ! u Oka lau ona laau ka mea e ola $i nalahaikanaka." Ko keia au e hele nei. he mau hooia e hiki ke maiioia, e hiki ai e laweiawe. Aia no ika ia noi e hoikeia mai ai oa . mea huna 0 na eāau a pau a me na hana ana a kanaka a pam Ma keia mau kaei-oluolu a me na kaeianu; aole ike ia ka pnka aoa o ka mai l«bera. O tsa mai aoo e ae, he mai iek e iihe me ka mai o ka BS. H. 1863, i kapaia helepe,n, aoie ia o ka lepeia i ike m e ita poe nowa lapaaa nona ka laaa iloko oka oro©k, A na iakon i hai mai me keia bwJfi; aolee paka ka lepera ma koa mau mok«]mni; e waijho nei ma kou kaei-oluolu. No ka mea he man makaai oloolu mai ka hikiaa a hikiaa

iebaa ro&i,~a mai k« heoaa a b«ma komohaaa o»i kabi māu manawa ok« eo&kahiki. A ae oa makanī mau mai hs koahiw taai »a ke fcakakiaka a m* ke ahiahi, • ea o» makaai ma ke ooa kaaaa e ko Hawaii pooei. He laaa iapaau oa OMkaai a paa * ke oae haoaa maī ka wa takiko omh • oa liio oa malaai be mea aleke b«MMM kiki ole i ka aaau ke hoopoieM, ke i»ake a kaawale hoi, e lilo oo na mkaū i mea Um "a»> i ko kakea maa imi p*ha B»%ria aea ! keia roea a ka «naoao e koM ai, a »a Im meaeewopopo ai, he baa iapaae aai ia a ke Akea i koolako ai ma kea o*« awimpoo». Aote pek m«kabi «a«tut«ka keaaa aa ka poaiwaeaa. a qm te «ke* ae o kakou; ke mao «Mkaai imi, a peme t* kaoaka ne aa keiekoleaa ; )n aaln« ta a CMkfM loa'ia ka ekaM i pkA» «i»« hoike pktep«e-ia t kda )»km te,«krfee — ike a aoiao i ka haii ininkKm »a)nsi wui, me ka mai oie 4 kaipn no m raa* kaai aai i ike ia raa ia mm aaa i ke im o ke ea i keia la keia ia o ka «akahiki; i 6tea e pakeie ai ke oia ek* k&oleka. B» ekea :ka ke Akaa haawioa a» ia maa «aki, a okoa )kt b« kea mao eokopaai. He m ipeao ke hoonaoi e aka kakm ik« Akttaaa keia oaao pooaikai kaa walaī a «ela|e e iaaaa kake&i ae ke kakoa OMa.lnaa. Ma kea aaaa pae Kel» aaaa aa kWkiwi ra«9»w»o aia,m«M «aaiienU e kaka aaa, ae aa «e)a aMaiklki ka lnaa fatka ka hela Uaila» a ae aa «aki aamaa ke && ka (eaa eaa ka liio aai <4«, a 13» kaaaak» aaa » , » oi ae nakaa a ka ili e ka kkl.