Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 9, 13 ʻAukake 1873 — No ke Kanawai o ka mai Lepera, na kumu i loaa mai ai a me na rula e hiki ai ke malama i pakele ai, a me ka hoolaupai ana i ka lahui. [ARTICLE]

No ke Kanawai o ka mai Lepera, na kumu i loaa mai ai a me na rula e hiki ai ke malama i pakele ai, a me ka hoolaupai ana i ka lahui.

0 ka M<ri ma ka Noto Mii m ke Akua kōm Alii tma, waihona mi ia o ko ke Mua atiha % a maom mUem e haa mai ai ke okt oka Lakui. Oka leoo na kanaka o fea leo wia o ke M&a. I ka lani e pauiele hilinai hou i be 1 kii o ke kanaka, a me kana ana, hiiki no i ke Akua ke hoohuli i na wanana lai puwale o kanaka i mea ole, No ka mea, he : hookuma ko kakou me ke Akua. Ama koa i makua Moi opiopio au i koho ai; ka waihona nui ta o ko aloha e ola ai oe, mē kou hale apu. O kona leo oia kou oia, a o kanakauoha a malama ia, oia kou koko a me na olona a me na io, alaiia e ola no oe a me kou mau palapu loaa wale. A i mea e maopopo ai ia oukou ke ano o ka hooko ia ana o keia kanawai, me ka Rawaliwali !a wa mua o ke kau ia ana o ke kanawai. Aole loa no i ife kela Papa Ola mua a me keia paha, i ke ano o keia mai. a me kahi i ulu mai ai. Ua hana waie ia ke kanawai me ka maopopo ole o ka pomaikai e iōaa mai ana, a me ka ike ole hoi e kū¥ ana i ke Kumukanawai a me na kanawai. 1 mea e maopopo ai keia manao o ka mea kakau. Aole hoakea ia na mea apau e lapaau i keia mai, no ka mea, o ka manaoio o ka poe kau kanawai;he mai hiki ole ke hoola ia a e iaha ana i waena o ka lahoi, a e make ana no ka mea aoie laau t loaa ma ka huli ana. O keia ka manaoioo ka Ahaolelo, he hiki ole e ola e make ana oee Hawaii Ponoi. Elua ninau no kakou; ua pili anei ka hewa i kekahi kanaka haole paha ke hapai oia e iapaau i kekahi o keia poe i loaa i keia mai? Ka iua ua haki aaei ke kanawai no ka hapai ana if'kekahi i oihana«4apaaa me ka laikini ole ? Ika manao o ka mea fe«kau, hookahi haina maopopo no keia mau ninau ; Aole i pili ka hewa, aole hoi i haki kela kaeawai a he hoohaiki kupanaha ana keia, e ike oukou, ua koai keia kanawai i ama e kanuia ai ke kino iepera me ~ka hoDta ole ia. O kona home mau loa. aole e ike hou ana i kona home ponoi. Oka oiaio ma* oli no. ua like me ka mea ī make. ika j hoomaopopo ana ae, ua puka na ouli o ka mai, a lawe ia-i Kalihi, ua makaukau oia e i heokomoia iloko o ka pahu a e kali ana ia Wauwiki kaa hoolewa e lawe ai ia Kalawao i kona lua e kanuia ai, oia ka palena hope loa ona mea a pau. & iike me ka raakemake o ke kanawai. Hehoomaka ana, ua maopopo, a he hopena i akaka lea ia ka- : kou me ka manaonao a me ka weliweli hoi;

. ina o keia iho la ke ano a me ka hookoiaana 0 keia kanawai. Heaha ka mea i pili ai ka ka hewa i ka mea bapai ae i ka oihana lapa* ao i ka mea i hoakakaia no k&ioake, ua pili anei ka hewa i ka mea makemake e lapaau 1 ka mea i make, ina 4 he ola ole pa« ha ? No ka mea, aole maopopo e ola boa aoa, i ka manao o ka poe hana kanawai ? i ka i no, o ka mea hapai i ka oihana lapaau i 1 ka niai, i maopopo he laau a he «U hoi ke laapaaaia e ka poe ike ia oihana, a i loaa hoi he iaikini lapaau, iiaila e pili ai ia kanawai. Aole no ke kupapau i make mamua o ka ia* paau ia ana. Ina he ola ae he' make loa aku paha, oia ka mea maopopo.ua ike oukoa aa nui ka poe i hoopilikia ia, a ua makau ia no hoi ke ba{ni ae kekahi me ka loaa ole oka palapala ae. 1 ko'a mūno he hoohaiki kupanaha ana keia. Aua maopopo ma ke kamu elaa a'u i hai ma* mua, no ka manao o ko ole kela manaoio na« >na i kono e hana i keia kaoawai. O lapaau ia o ola io, a iilo la he mea e ko ole ai kela maoaoio, he hiai ole ke hooiaia keia mai. No ka mea, be kauka fea Peres«dena oka Papa ame kekahi maa hoa. Aua ike maka au ma ka JAokapuni o Kama, a'u i noho i ! he kapena ao ka hoa, no na makahti|«hika. | l)a ninaninauia a haliia ieekahi haole naoa i hoole i ka pono o keia kaoawai ma kana de- ! lo ana, he mai hiki ke hoolaia, a ua aiaau | pa la ka poe mai lepera aaa j kt)hikuhi aku i ai, mau rula' e mal&ma ai me k* iaao i haawiia e ua h*ole la. A no ka maopope ole/> ka haawl ana t ka laau, ua hiki ole ke hoopii. Ano kona hoolaha ana ma ke akea he kuhihewa kela poe kauka nana i hana ia kaoawai. aole keia he lepei* he mai hiki kei hoBlaia. Ua hooleia ka „haawi aeia ika palapala Ae iaia e lapaau ma Hawaii nei. Ina paha e olelo, he mai hiki ole ke hoola, i na ua loaa iaia ka iaikini e lapaau ai ma Hawaii nei. Ua iehulehu na kauka i hiki maij a ne ka olelo kue i ka manaoio o keia kanawai, ua joaa ole he palapala ae ia lakou maanei e iapaau ai. Ano keia mea, ua manao lea mea kaka», oia ke kumu i laha nui ai keia mai. Aole hoi hiki ke hoeoii i kooa iaha ana e like me ka inakemake iaa ke poo o kela kanawai. A no ka hooko ole ia ana ma kinohi me ke oolea e like me ko keia wai A no keta nawaliwali a palaleha maoli n La

iipa me na poe hooko e uiuaaa i feo lakou poe poeoi. ma ka waiho ana ia (aboit e iraim« tpi ai. Me ka maopopo ole ia lakoo oa kumu ino o keia mai i ulu mai «i, puni loa ae ia ka |*ae Atua hgtooko». AHte ike nei kakoa i i keia oaaaawa i ka helana maboaboa i ko oa $iakabiki ehjku i hala. Ina paha iae ia Jcela mea keia-roea e lapaau i keia mai, mai ka boomaka ana o ke kanawai, ina • aa ioaa he mau «uhikahi a he mau rata hoi e pakeie ai i kona kha eEaoele aoa, « iaa no hoi paha wa loaa he maa iaaa kupono e pakele ai Awalo makahiki obe kana wai; aoie he wahi . rofa r a kahikahi ana hoi a l» Papa Oku e piii ana i keia mai. i iaea e pakele ai. Itm wa hoakea Ia kēla me keia mea e iapaau a e holi a ninaninau i ka poe ikemai na wahi e | poai o ka honua. Ina ua ioaa no he maa | kahikuhi ana e pakeia ai ka iahni, a hiki ke j malama, i mea no e maopopo k» ai ia oukoa, aole loa no i ike kela Papa Oia toua a me keia papa paha, ike ano o keia mar, a J rae ni kumu i ula mai ai, a me na mea e hiki si ke pakele ka iahui i Ua laha ana o keia roai. M<t ka huii ana o kn mea kakau ina hoike ana no waho mai a me ko loko nei o ka iqfaui po n Pt, nie ka nana nui a noonoo i keia kanawai i kau la e makou me lakou. Uaike a maopopo. He mai kumu ahe mai knuna, kahi i ulu mai ai keia iepera, « o ke kana*' wai, e hoouhi ana e hoomailo ai i ka lahui * naiowale. Ua manaoia, ua likekeia mai me ka puupuu lepera o ,ka m. h. 1853 a 1872 iho nei", kuhikuhi mai la i na rula o kekanawai kivila i mau rula e hana ai a e hooko lahilahi ai me ke ku ole i ka manaoio he p<rmaikai. E pono ka poe helahelu e ēen» pono i ke kanawai uhiuhi laumamane o koa poino, i maopopo ia oukou kona ano oiaio. ' Ua lawa pahaoukoaika makemakeno ke kanawai, a e kali au mahope ioa ako e kamaiiio ai no kona ano oiaio a me ka hopena 0 ke kau ana, ke paipai mai nei ia u, e komo aku i ka hana nui o ka hai aku i na kumn 1 ulu mai ai a me kahi mau rula e pakele ai Keia ka hopena o ka mpkaoa mun. Prison.

No ioiea, lalai 17.—E bo>ke ana kekahi lono telegarapa raai Baye>flne. o ka la I7 o iloiai penei: "Ua hiki mai (cettabi mau jie i kakahiaka Poakola nei, mai 1 Zaqaramodi mai, mfi ha hai mai. ua komo atra 1« o Dob Carlo i Sepania, iwaeoa o na haaofi mahalo paiena ole ia. Ūa holo aku mai Pau, a i Bayonne, a ma ka hemi 5 o ke kakahiaka i hiki aku aioia i Usetariza maiunn 0 ka lio, i ukali pu ia e aa Eleie Faranielca, a me kekahi lu»a Garlist a me na poe kakau nupepa eha, a ua holo koke aku i na paiena 10 Sepania. Aole a lakou raau mea kaua, aohe hoi he mau kahiko naai, he mau kapa makaainana wale no ko lakoa. ©a hoomaha iki iho ma ka hotele uuku ma ka aoao o Sepania t e kekoke ana i ka wa«M o fca maPena Pa!ata. Haiia i loaa ai i ka Makaisa o Valadasipine, a me QetM»raia Lizaraga, me ko lakou mau ukaii a mena koa. Oa boai inai na mea a pau i ka iiraa e lea Moi." Maanei no hoi i komo ai o Oon Carlo 1 kona kapa nani. Ua holo aku }& oia i Zu«, garamude, kahi o na tausani k&a Cariist i hoomoana ai. Ua himeni ia ke Te Detm naaioko o ka ioakioi. Mahope ibo o na olha--1 na pule ana, ua honi wi koa i ka iii&a Moi. Ua hookau kokopi na pee pio Repubeiika. Uahookaniia aa pu oka papa, aua iiio iho ia ua la neii h» ia hauoii nei a. £ha tausani ka nui o na koa maanei, aka, oka paali kaua nui oaalaio o Eiio, aia no ia ma ke kapakai o ke Kaikaono o Biseka, e mala» ma ana i ka maia t> ka hooieioia ana nai o ko iakou maa mea kaoa i aka ok» aūn a me na pauda mai na moku mai o Eoelaoi. Ua heopakaia ae ma kekahi oieio kukab; 11 & aMo aaa « kaoa pu aka m ©» eae hiko»." Uii ikeaka ka lloio KhivftMk«aMk» v . kauwa na ka Bmepera o Kaeia, aka, aa M j hoi hou ia mai koaa maoa noho Moi, «an«> ij ii o kona ae ana e hooknaia na kaawa a pau M tna kooa aupani. No kaia m«a ba 10,080 V ii kauwa kaapaa Pri*aia e hookua laaakik ia -W ana.

pAPAM KE KEPA AMA INA P«KK,—Ua Im«. | o)i m&kou s hoike aku, ke liiKhm aei ke i Kitßii»la Amenln i m bm» *U K» kepaia ena o kekahi naa pake mai Makeo aka no Kapalakiko. 9oa aokii e hoio kna i Kapaiakiko (coo(ies) oa kaeohaia» lakeo ae le eku ilaila. Ua ike mako« ke naoeo nei * kekahi poe-kam&«io« o Hainio e kt»ai i noke ahi holoholo i Kapalakiko; e Uke mjw ! mokueaahu e haalele ana ia Heaokaooa loa e holo pooo keia laiaa hou, me he eae* U. aole kakoa e lohe hou aaā i na hoao ana e hooana t na pake (cooliest i Aaienka Hoi- ' poia a roe kae wahi e ae. China NhU, Mei. 19:

No ks kksma sok.—Ua h<xkein ma kekahi n«j»pa kuhikuhi lapaae, he peno ke hooponopono ia ke keena moē, ke hiki. » e koololi i ke poo 0 ka mea e h»mot* ana ena ka aknu. Ua pinepieeia aa pee mat, i «aiko ia n« poo ma na. kekklu e ae x tm aki lea ka mai a hakalia nohoi <na ka lapeae a«M, ma> mun 0 ke ola ana *