Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 1, 18 June 1873 — Untitled [ARTICLE]

I KULIKE AI me ke ano maa mau o ka oihana hoopuka nupepa ana, a i mea no hoi e hoomaopopoia ai e ko makou poe heluhelu ; nolaila, he mea kupono ia makou, oiai, ma keia helu mua o ko kakou nupepa, ka hoakaka ana aku i ke kahua kahi a makou e ku a e hookele ai, a me ka waiho pu ana aku no hoi i na kumu nui nana i konohia mai ia makou e hoala, a e hiipoi ia mau mea ma ko kakou nupepa Hawaii hou. Ua hoomaikeike ia aku no kekahi mau mea ano nui ma ko makou olelo hoakaka o ka la 22 o ka malama i hala iho nei; a ia makou e alako malie ia ai e ke au o ka manawa i kela a me keia pule, e huai malie a e hoolanaia no me ke kuoo akea na kumu nui a makou i ake nui ai e hoomaheleia no ka pomaikai hooakea kaulike o ka lehulehu. O ka nupepa hou, e like me keia e panee ia aku nei imua o oukou, ua like no ia me ka laau kanu. ua hoomaka mai kona ulu liilii ana ma ka ikaika o ka manao a me ka makaukau e ao a e hoopomaikai aku hoi i kona poe heluhelu ; a pela hoi makou e hoao ikaika ai me ka hoomanawanui ana, e ulu a e mohala makalapua ko makou paulele, ka maliu, ke aloha, a me ka hookipa oluolu ia aku e ka Lahui Hawaii ma na home a me na makalae a pau o Hawaii nei ! E hoopapau no makou i ka hoomaikeike ana aku ma na mea a pau i halawai mai me makou, ua kupono maoli ia mau mea no ka pomaikai kuio maopopo o ka lahui : a e kiai makaala no makou i na mea a pau e kue ana i ko lakou mau pono, na pomaikai, a me ko lakou maluhia ; a e like me ke kanaka kiai, i hoonohoia maluna o kahi kulana kiekie, e haawi no makou i ka leo walana kahea, ina he poino a he popilikia ko mua e hiki mai ana. O ka nupepa maikai a alakai kupono i ka lahui, he mea pono ia ke lilo i makamaka, i hoaaloha, a i kahu malama mikiala mau i na pomaikai oiaio, ka maluhia, ka holomua, a me na pono akea o ka lehulehu Hawaii. Nolaila, ma keia mea e ikeia ai ka oihana ano nui maoli o keia mea he nupepa, ke lawelawe a ke hooko pono ia ; he oihana kiekie loa a ano nui no hoi ia maloko o ke aupuni, i ukali aku i ke kulana o ke kahuna o ka Euanelio maluna o ka awai. Oiai, ia makou e auamo ai i keia oihana maluna o ko makou hokua, o ka hoopuka ana i nupepa no ka Lahui Hawaii, e lawelawe no makou ia mea me ke kaana akahele ana, a me ka hialaai o ko manao, e hana no makou ia mea, e like me ka hiki kupono loa o ko makou makaukau ma ka oihana. E lilo no i mea na makou e haka pono ai ke kalakalai ana ma na mea a pau e pili ana i ke aupuni a me kona mau luna ; e kamailio moakaka no makou ma ke akea me ke ano hoopeepee ole, a me ka makau ole, ma na mea a pau a makou i konoia mai ai e hoopuka aku no ka pono a me ka pomaikai o ka lahui holookoa. E hoao no makou e pale ae i ka pane pili kino ana aku a me ka hakukole wale ana aku i kahi mea, e like me ka hana kuluma i kahi nupepa Hawaii e hoopuka ia nei ; a e papa loa aku ana makou ia mea i ko makou poe palapala mai. Nolaila, ma ko makou mau ano a ma na mea no hoi a pau loa, e Kuokoa loa no ko kakou nei nupepa ma ka hoopuka ana i kona mau manao, a me ka waiho ana aku i kona mau kalai ana ; aka, aole nae makou e hoopoina i ka hooluolu ano keonimana ana aku. Ma na mea pili oihana hoomana, e kuha'o no makou, a aole hoi makou e hoalakai i ka hapai ana no kahi aoao hoomana hookahi wale no. I ko makou nana ana iho, he poe Kristiano no makou, a e kokua no ko kakou nei nupepa ma na mea a pau e pili ana i ke ano hoomaikai holomua o ka lahui aka, aole nae e hoopaaia makou ma ka ike wale ana aku i kahi aoao hoomana hookahi. O kela a me keia mea, e hooikaika ana no ka pono a me ka pomaikai o kona hoa kanaka, o ko makou hoaaloha ia ; a aole no makou e ku ana a ninaninau, ina oia no ka hoomana Hoolepope, Katolika Roma, Episecopala, a o kahi ekalesia e ae paha. Aka, ina oia e hana io ana, a o kona mau hooikaika ana a pau no ka pomaikai ia o ka lehulehu, o ko makou hoa kuwili kela. A i kumu e hoaleale ole ai i ka lana malie maikai ana o na manao kaana like e pili ana i na hoomana mawaena o kakou nei,—e kapae loa no makou, a aole no hoi e ae ia e hookomoia mawaena o ko kakou mau kolamu, na manao hoopaapaa pili hoomana. O kekahi o na puana punahele ia makou, oia no : "E makau aku i ke Akua a e mahalo i ke 'Lii."

Ua maopopo lea no ia makou, o ka malama pono ia me ka hooponopono makaala ia o ko kakou mau kula hoonaauao, oia no ke kahua o ka holomua ana o keia lahui i ka wa e hiki mai ana ; a nolaila, e lilo no keia kumu i mea na makou e nana nui ai, a e hana no makou ina mea a pau e hoalaala ai i na pomaikai o ko makou poe heluhelu maloko o ia mea. O ka hana ao a ke kumu kula, he oihana hanohano loa ia ; oiai, oia ka mea nana e alakai a e hoopololei i na manao o na kane a me na wahine opiopio o Hawaii nei. Mahope iho o ko kakou, ka hanauna e ola nei, hala ana aku mai keia awai honua aku, o keia ola ana ; alaila, e lilo anei ko kakou mau kulana e hoopuipui ai i ka lahui, i na keiki a kakou e noho nei maloko o na kula ; a o ka lakou hana ka hoomau ana i ke kuokoa a me ka malama ana i ke ola o ka lahui o ka wa e hiki mai ana. Oiai, pela io maoli no ke kakahua kupono o keia oihana, he mea kupono loa ia kakou, ka poe i ike i ke kumu nui o keia mea he hoonaauao, ka hooikaika nui ana ma na mea a pau loa e pili ana i ka hoolako ana i ka ike a me ke ao ana aku ia lakou ma na hana maikai a me na oihana mikiala o na ano a pau loa, i lilo ai ia i mea e hoomakaukau ai i ka kakou mau keiki no ko lakou hoopuipui ana aku i ka lahui o na wa a lakou e noho aku ai. Maluna o keia oihana e kau pono ai ko makou haka ana ; a ma ia mea, ke poloai ia aku nei na makamaka a me na hoaaloha a pau loa o ka hoonaauao, e palapala mai i na mea e pili ana i na kula a puni na pe'a o ka aina. O ka oihana mahiai, oia kekahi o na oihana kahiko loa, a he oihana kokua nui loa i ke kanaka. O ka oihana keia i kupono loa ia kakou mai ko kakou poe kupuna mai. Ua hoopomaikai mai ke Akua ia lakou me ka aina hoohua momona a me ke ea oluolu, a ina e uleu mau a e mikiala pinepine ko kakou poe mahiai, e hiki no ia lakou ke ola a ke noho kuokoa maoli, me ke kau ole aku o na manao, "Aia kau mau wahi pono i na makamaka." Aka, aia he ikaika iloko o ka lokahi like ana, pela mau ma ka oihana mahiai, a pela no hoi ma kahi mau oihana e ae. O ka hoohui ana i hooponopono loea ia, kekahi o na kumu e nui a e mahuahua mai ai o ka ohiai maikai ana, a e loaa no na kumukuai kiekie. Ma ka nana ana, he mea kupono loa keia e hapaiia ai ma kela a ma keia wahi e hiki ai ke hoo- < hanaia ; a e ike no anei ka poe mahiai e loaa no ia lakoo ka pomaikai ke hoohui ma ka mahi a me ke kuai ana. E mikiala no makou i ka hoakaka ana aku ma na mea e hoohoihoi ai i ka oihana mahiai, a me na mea a pau e pili ana ; no ka mea, he mea pinepine loa ka loaa ana aku i ke kanaka mahiai kekahi mau kumu hoakaka kupono mai ka nupepa aku, a he mau mea kumukuai nui no hoi ia i ke kanaka mahiai. Mamua ae o ka hooki ana i ko makou mau olelo hoakaka mua imua o ko kakou lahui ; e oluolu ia mai makou e hoopuka aku i kau mau wahi huaolelo hapa, e pili ana i ko kakou noho'na kuokoa. Iloko o ko makou manoio paa a me ka hoopalaimaka ole, o ke kulana maikai loa no ko kakou Aupuni a me ka Aina, oia no ke kulana a kakou e ku nei, ma ke ano he Aupuni, he Aina, a he Lahui Kuokoa. He hiki pono no ia kakou Hawaii Ponoi iho ke hoomalu ia kakou iho, e like me ka kakou i hana ai mai ka wa mai ia Kamehameha III i haawi mai ai i ke Kumukanawai. He poe kanaka noho maluhia kakou, he lahui hoolohe i na kanawai a malama, he mau makaainana i hauoli malalo o ka Moi a lakou i koho paka ai; na kakou ponoi no i hana i ko kakou mau kanawai i kupono no ko kakou mau ano a me ka noho ana; a makou hoi i manaoio ai, ua oi aku ka maikai o ia mau kanawai, mamua ae o ka na malihini mau kanawai e hana mai ai no kakou. O ka makou noi nui no e poloai ae nei, e hookuu malie ia mai kakou, na kakou e imi i ko kakou mau pono a me na pomaikai ma o ko kakou ano iho no, a e maha oluolu kakou me ko kakou Moi, ka Aina, a me ke Aupuni i manao nui ia e hoomauia ka laahia lanakila kuokoa a me ka noho'ana maluhia laha like! E OLA HAWAII NEI I KE AKUA. ILOKO O KA hebedoma i hala ae nei, he nui na lono i hauwawa ae ma ke kaona nei e pili ana i ka Aha Kuhina, a ua hoopuka ae hoi kahi poe, ua hooholo ko kakou aupuni, (oia hoi ka Moi a me na Kuhina) e haawi aku ia Puuloa no Amerika Huipuia, ina lakou e haawi mai ana i ke Kuikahi Panai Like ia kakou. Malia paha, o kekahi o na Kuhina ka i manao he pono ke hana pela, aka, aole makou i manaoio, ua hooholo ka Aha Kuhina holookoa me ka 'Lii ka Moi pu no keia haawi ana. O ke Kuikahi o keia ano ina e hanaia, e laweia ana imua o ka Ahaolelo mamua o ka hiki ana e hooholo loa.

a ua ike hoi makou i na manao o ka lahui, he kue loa i ka haawi ana aku i ke kau wahi iniha hookahi o ko kakou aupuni i kekahi mana o waho. O ka mea mua, aole no o makou manaoio e makemake mai ana o Amerika Huipuia ia Puuloa. He nui loa na awa maikai i loaa ia lakou ma ka kapakai Pakipika no lakou ponoi iho, a ina e lilo ana o Puuloa ia lakou, he mau miliona auanei, he nui ko lakou lilo no ka eli ana mamua o ka lilo ana he awa no ko lakou mau moku. Ke wanana nei makou, aole kakou e kuai lilo aku ana ia Puuloa, aole hoi i kau wahi hapa e ae o ke aupuni Hawaii i kekahi aupuni o na aina e.