Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 1, 18 Iune 1873 — Ka La Hoomanao. [ARTICLE]

Ka La Hoomanao.

Mamuli o ka olelo hoolaha aupuni, ua ma-1 lamaia kela Poakolu nkunei. oia hoi ka la j 11 o keia mahina, he la kulain ma Honolulō i nei. Ua pau ka hapa nui o na bnle hana i | ka {«iniia ma kā tiora 10 o ke kafcafiitika, a j ua kiiuia na hae ma kela me keia wahi o ke kiilanakauhale. e weloana iloko o ka lewa | nui, i ka paiia e ka makani kolonahe, a i ka j nana aku. ua kuikalii like ka manao o ka lehulehu. e lioomaha mai ka lakou mnu hnnal ne. No ke ano pamalo o na hana q keia | wa, nolaila, aole i nui nn mea [īoohiluhilu o ka la kulaia hoomanao no ka la hanau o Knmehameha ka Nui, aka, ua ki pu alōha in ma ka lior» 12 o Ue. awakeo. Mamua o ke ki pu aiohn ana, ua puka ae nn koa o ka pupli KipeU o Honolulu, me ko lnkou mau kahi--ko, ua liao wnle a paihi, a e like no hoj me ku lakou hana mnu, o kn lionkHhnkaha nna ma na alnnui, me ke knni ana' o ka pahu n I me ka olie, me ka mnnao e hele mni la ka Akukano Uenela e nann ia lakou, eiu nae, aole i. hele mai, a hala. ka _l?pra__o_ko lakou. hookahakaha ana ma nn alanui, nlnila, ua hoi lakou mn ko lakon hole paikou, n un liookuuiii na koa kaknikahi mai ka liana ae o ia lu. Ma ke ahlahi, ua hapaiia h'e aha kini popo na kekahi poo opio ma kula o Kahua, lie holoholo lio hoi kahi poe, i liki mai la ka hoolua, ku ae la ka e'a, aohe nao makā o ka poe hele wawae. He mau ahnaina no hoi kekahi i malamaia e kahi poe rnu na i ukn, a me tia wahi mawaho o I<e knona. Ma ke nhinhi, un haawiia he hula e;.ka poe Hoole wai onn ma ka Hokele Hawaii, a ua nui no ka poe i akoakon inalaila ine ka hauoli nui a hiki i ke anmoe. me ke puhi ana o ka poe pufii ohe inalalo o ke nlakai a Mr. Berger. A ua īke aku no hoi inakou i n» mea hanohano i naue ae, ke Kuhina noho o Amerika a me kekahi m»u Kanikela O na me« ai i hoomakaukauia e Mr. Herbert, ua lawa pono ia i ka iini o ke nnama. O keia la kulaia hoomanao o Kamehnmeha, ua hookumnia e kēla Moi aku nei, iloko 0 ka mnkahiki hope loa o kona noho alii aria, ī mea e hopmunaoai i ku mea nana i imi a loaa keia noho a|ii ana o na Kamehameha, me kona hooikaika ona me ke koa loa a hui ai keia mau inokupuni i aupuni hookahi. A ke manaoia e malama hou ia ana ka lo 31 o lulai, oia hoi .ka Ja i hoihoiia mai ai ke ea o Hnwaii nei, niai ka hooha'unaele ana a Lo Keoki i ka makahiki 1843, a'.mni ia wa mai ka malamaia ana o ia la, i la kulaia. 1 kn nana aku, ua pono ioa keia mnnao e hapai hou ia ka malnma ana i keia la, i men e hoomanaoia ai ka lalau lima nui ann o Lo Keoki ia Hawaii ne.i i ke au o Kamehamehā 111. Na Hoike Kula — Ma ka.pule i hala nku nei, ua hoike na Kula Aupuni o Honolulu nei Ke kula o Kahehuna mi kn Poalua, ke kula o Alanui Papu ma ka Poaha, ke kula o Miliiani i ka Poalima. O ke kola mua o fiev\ A. Mackintosh ke kumu nui, na ko-! kua kumu, o Mrs. Kini : o ke kaikamahine a Berekuke, kaikamahine a Aberahnma, (Lunakanawai Kaapuni o Maui) a me Miss. Dayis; he 140 ka nui o na haumann, a he S0 poe i komo iloko o ka papa kiekie o ka I ike. Malaila kn Moi, n me na hoa o kn Pa-I pa Hoonaauao, a u* mahalo r.ui loa lakou a j pau i na mea i hoikeia no ke ano eleu o na j haumana; a he inea ia e hoike mai nna, ua { no ikaika na kumu me ka manao e ike nn haumana. Maikai ka heluhelu ana, a me kekahi mau kumumanno i haku ia e na hau-" mana, a koe ka na keikikane liilii o ke kula. Aia hoi he wahi keikikane uuku, he hauma- i na nn ke kawkamahine a Aberahama, nona | ka haiolelo ana me ke ano wiwowiwo ole o i ka manao. Aia iwaena o na mea hoonani | 0 loko oka hale kula, un kau pu ia ke kii o i ka Moi, me kekahi mau huaolelo " Aloha ! ka Moi" i hakuia me na lau palai noho i ka [ malu-«~lH>opj4Hft maluAa t> ka pepa e Mrs. Kini. ' ! t» —O ke kula o ke alanui papu, he 70 hau-' mana, o Beckwith ke kumu nui, na kokua kumu, o Miss VVood a me Miss Everrett. | Ma ka hoike i ka Poaha iho nei, ua hiki ae ; na hoa a me na luna o ka Papa > Hoonaāuao,' e nani i na hana o ia kula. 1: ka hoike ana, ua oluolu loa na manao o ke j anaina, no ka makaukau o na hnumana ma { ka piK olelo haolo. Ma neia mea. ua maopopo , ua pomaikai I o a na keiki, no ka hooikaika loa ana o Beckwith. j —Ma ka Poalima, ua hoike ke kula kaika-1 mahioe o Mililani, a ua piha pu o loko o ka ; hsle kula i na makua mea keiki, a me na hoaona haumana, me ka hauoli nui i na rn«a#r 1 hoikeia i na haumana. O ka nui ona hau-( hana o keia kula. he 60, malalo o ke «o nna a Miss Conoy i kokuaia e Miss Dudoit. Ua eleu no n« haumana, ma kela a me keia mea hoonnauao, i no ponoia e na kmno. i ka makou naim aku, o kekahi kula nui keia o j loko o lit:w apann, no ka holo imua o na ha-' jimnn:i a uip kn mnhunhua i'ia n fca hpHina,

E ka Lona Hoofonopowo :— ** j' O ke kumu i ioaa mai ai ka mai iepera mn ! keia mau pae mioku, aole loa i ioaa ke kau-: I like ma ka noonpo akahele ana j ina e noo-,: ' noo aku kakou i ke ano o ka malaiha aoa i h ke ola, e kumau ai keia iabui.Ua hoikeia ihd < (īef kekahimau kumu kupono loa no keia' ; niea. aka, ua hoowahawaha loa i». Mailoko !• i ae o keia inai a me da.mat.ano like, a mai': na kumu nui e iaha ai keia mai iloko o_ na i i ' kanaka, e like me ko lakou ano mai a mai -1 ' ole paha, e ulu ai na anoano o keia mai ahu- 11 laUi a hikiwawe ka palahola affn ma o a inaa- n ; nei, me ka weliweli iloko o ka wa pokole. ; Ma ka hooikaika ioa ana e imi i na kumu ' i j o neia mai,-ua loaa mai no ke kaokao keka-! j | hi kumu, akapaia he lepera, mamuli o ka |, | makemake nui e kinai i ka laulaha ana o ke-1, I ia m£i iuku. | Ua kukuluia ka Halwnai o Kaiihi, i wahi , e malamain ni na mai lepera, i ole ai e ha- | pala wale i na lehulehu ma ko lakou hele! j wale ana i ka po, a launa pu me ko poe i lo- ! | bo ole ilu mai; a o keia launa ann, he mea - | ia e hookawowo oku ai a iaha loa, No neta h i mea hookahi no, i hooniakaukauia ai o Ka-1 laiipapa I wahi e malainaia ai na lehulehu ij I loohia ia e keia mai. i Ua kauin no hoi he kanawai e papa ana i ' ■ka hooliui nna o ka inea mai me ka mea mai ole. He mea hoi ia e puliki mai ai i keia lahui mai ka holomoku ana iloko o ka luku nui. ' j O ka o ana me ka paiahehe, oia ka men e 1 j hoikeia mai ai ke ano mai iloko ® kekahi; | iloko o keia kau q aku jiei, ua nui na kana-! ! ka i o ia, aole nae i ikeia ka niai mnluna oj j kekahi poe, a o kekahi hoi, ua puka mni ka ' ! puupuu maluna o na maka, nolaih, ua lilo j | ka o una i mea e akaka ai ka lepera, a mai j eae paha. Oka palahehe maikni loa.e ho»i ikeia ai ka inai a me ka inai ole o kekahi, j oia ka palahehe, i loaa mailoko mai o keka-hL-kanaka ola maikai o ke kino i o ia a loaa ka palahehe, ina e o ia kekahi poe me keia ano palahehe, alaila, e ike kokeia no ka poe mai ole, u me ku poe mai, ma ka puka ana mai ma ka ili o ke ano o ka nmi. I Ika ninau ana jna poe ome ka palahe-' he, i ke ono o ka lakou mau hana, ua hooia i ia inōi, a nolnila, ua lilo keia hooikaika ana j i mea kokoa i ku lahui, | i Kia kekahi, ina he wahi koko iki ko keka- | hi niea i inaopopo lea he kaokao kona inai, j ' kaulaiia a maloo i l;a I». a me kekahi Vvahi mea iki o kdt» koko, e hap ß |a i kq mea i ike ia he mea ola maikai ma ka o ana, e loaa lihi ana oia i ka niai o ka mea nona keia koko. Nolaila, he pono loa ina kahuna la-i paau o kela a me-keia mokupuni, he hooma-1 opopo lea i ka mea kupono. ; Aia mrf ka makahiki 1871, he kau o ia no | Ladan«, na ola me ka palahehe o ke keiki i uuku he umikumnkou kanaka, me ka ike oie" ia o ko lakon inai. Aole i eino oka hoea mai no ia o ke ano kaokao iloko o na kanaka he ūmikumamakahi. Oke kumu o keia Jo»a ana, o keia wahi keiki no. O ke kumu hoi i loaa mni ai keia mai, mailoko mai no ia o ka palahehe o keia wahi keiki, mnuiuli o ka hohonu loa o ke oana a nui loa ke kahe ana o ke kōko, a wili pu | me ka palahehe i hapalaia ai. Eia kekahi.l ina ua paele ka maka o ke koholua me ke koko o ka meo mai pala me ka hoomaemae ole, a o ia kekahi mea mai pala ole me keia koholua, olaila, e pili ana no keia mai, no i neia mea, ua pono loa ke maemae n» kuhoiua a ka poie kahuna lālpaau, a n»e he oiea la, i o kein. mau mea kekahi kumu i holo Joa ai ka laha ana o keia mai leper4 ma o kakou nei, oiai, ua iike loa me ka wai awa o na na» hesa, na koko o na wai ino e komo ana iloko o na kanaka. A pehea lu ka loihi oka manawa e0 ai ma keia hope aku a laha loa ka lepera a mei | ke kaokao ina peuei ka malamoia ana 6na I mea o ? he mea pohihihi keia, aole nae keia ! hoakaka ana, he mea e hoemi mai i ka inoal hanohano o kekahi mea, inai kontf kulunai maoli, ke hooko pono m na liana. ' | Ika noonoo pooo ana i keia kumu manao, j pua loaa iki mai me ka laua ole aku o na koj lamu o ka nupepa, aole no hoi o'u mnnio e j hoopuka, o ka mea e ole ae hoi nana e hooi malamalama mai ma keia mea e holomoku ( nei kn lahui, a oia noho hupo wale iho no.l Ala kuu manao, he «iea makehewa hōala ' ana i kanawai no ka hoopohopono'ana iie*' | ia mea, oiai ke hoomanao uei au i keia mau j i hoikeia mnluna, he mau hooponoponoi j maikai ana no ia, a e holo maikai ai hoji ka ; lehulehu inawa e o ai. E makaala loa ia i ka poe kahona lapaau akamai i nuiia ma na mea pili i ka o ana, i ole ai ei hana hemahema ia. Na ka Papa Ola e hoo- j j noo mai na hooponopono pololei ana o ka < i poe mai lepera a me ka ole,me ka homahua.l i hua ana ika haewlna e hikPai. Kanaka. |