Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 39, 27 Kepakemapa 1890 — KA HALAWAI A NA MEKANIKA. [ARTICLE]

KA HALAWAI A NA MEKANIKA.

i O ka mea e kakau nei kekahi malaila i ka wa e haioleio ana, a 1 ia nana <*ku, o ke kahua nai, oia no ka hoopau ike Kumukanawai eku nei i keia wa, a me ke kakoo e hooholo loa ia kela bila kanawai Keho.Elelea J. W. Kalua. Ma ko'u ano he kanaka Hawaii, ke manaoio nei an me ke kanalua ole, ke hoopnnipnni ia nei na kanaka Hawaii ej kela poe haole oka Hui Mekanika, oia hoi, o ka manao oua Hai la, i lilo kiekehi o lakou i mau Luna Aupuni, a oke ola no ia ona poo puoiu, a ia wa aaanei eolelo mai ai lakou iakakoa na feanbka Hawaii, "Nokea kanaka," a pe hea hou aku la kakou e wawalu aku ai he pono kaokoa e like me ko keia wa? . i 1 na paha i noonoo pono iho na kana kp Haw.aii ano naauao, a ninau iho peuei:

Ua pilikia anei ka labui no keia Kuuukaoawai bou e ka uei, aole paha? Lluna oia nineu kakoa e ku ai, a maaao au, e hiki ana i na pupale o Kulae pohaka, a me na poe eepa o Waolani k|e hooho mai me ke kali ole, aohe wabi pilikia iki; a ina pela, pehea la ketubi poe kanaka Hawaii aao naaudb.e ka anei iakou ilana o ke kahua o ke »ke lili aupnni, a ma ia ano lakoo e olelo mai nei aa ino keia kamukanawai e ku nei i keia wa? Ae, ke nei laKou, he kamukanawai elaa pa keiu i hana ia ma ka la 30 o lune, LBB7, a oia ka i ino loa ai. Auwe! Ina nana ia ke gula me ke dala, aole i gala ae nena ibo, aka, i gula mailoko mai o ke ahi, pela no keia kamakana - wai e ka nei, aole no au e olelo ana na maikai a pono loa ka hele ana o kela poe imua o ka Moi e hoomaka'aka'a a hpoweliweli ai, ma ka 1887, ina i hana io ia pela. Manao au, ua hewa loa no aka, o ke kamakanawai a lakou i haoa ni, a e ka nei i keia wa, oia ka'a a olelo nei aa pono, a ua maikai, a ua loaa maoli i ke kanaka H*waii a me na iahui e ae he mana oi aku i ko ke ku-mukHna-wa; kaliiko, aole no hoi au e alalo eaa, aa oaaikai loa keia kumukaaawai e ka nei, aia no he mau kina'aa|a'a, a ina pHlia ma ia mau wahi no la hoopouopono ai, alaila, oia ke kalai aapuDi naauao, ; Ms ka haiolelo a J. M, Kaneakaa, ua olelo oi», o ke kamukanawai he olelo aelike ia mawaena o ka Moi ine na ma kaainana, a oiai hoi, o ka Moi wale no ] kai kakau inoa inua 1 keia kamakanawai. Ma ke ano nai o kana, aole e hi ! ki i ka Moi ke hana.be oie e ae aku na imakaainana. Manao aa. ua kuhikahi oi Kaneakaa malaila, ina e nana aka i k« aa o Kamekaaieha Y. e ike no oii, he oiaio no he aehke keia, aka nae, aole i liike keia aelike me ha aelike e ae. O kb ano nui o keia aelike. hookaUi wale nb aoao i ae ia e hana 1 kumakaoawaī oSa hoi ka Moi, o ka apono wate aka nb ka na makaainana, oia iela wahi e olelo ia nei, ke kamakaoawai o fomehameha 111 ke kuoiakanawai o Kalaktaoß I »ohe olelo ia, ke kāinukauawai oiKalakau», J. M. KwakaA, J.Xa\Td. hi, J. E, Baeh a pela aku. AoU, &ola 'o». ! U» olela hoa ia, hiki uo i na niakaninana ke hssa i k:aaiukau?wal hou, plike nte knhi oaau moka »xua o Aaierika. O ka aio&u waTe uo mslails, he Moi O ka haiua, aole, hki i kulm ka rafck<? a ka a-i-a. Kui »a olelo i oleloia e pili sna no ea Mekauika, he pw maikai loa lakoa, a ua heol *like i« lakou eoe No« t ina i like io U koa me No«, «UiU t e hiki mai ko «u hulihīa »09 o Iliwiii aloha, & uah% bjt aa kpo o EUwaii* e aiah« 1« i» *B« n* kaaaka Hawaii i ekolu po. U«w&u mt ko Seb« *o*o kekahi keiki a Xoa? Eiua m ko EhU ko lapaU? M.« k« paala hea U k4kua ua k&u*k& ljl«wai»? M« k* poula piha o ua lUkiuu aloha wale, Ua hooh&like hou ia seia poe Mekanika ae u.a ko'k fcluakai nui i ke k*i eh, He»hs \.si ike ia «o Mcss, ua hole aku ia a uu ki pou o KeK 1 » a kiei «ku Ia Kauaaaa* & tj»ak*Mh;> U, 0 h Ts ,r Uoi, Uo «lloa & ekv>lu wale uo jx>e i kouio i K.&. 0 ka uvu ei* ua ii.m a uule, ci& aue; iio*iviiA o ua

kaoaka Hawaii n keia,m.o«. aka? Eia iloko'o knn om?jUDQa ke aloba ia Hawaii, a nona keia hoomanao ana. ' E Hawaii e kaa ooe henaa e!, Kan Home kolaiwi nei t Oli no bu i oa pono lani oa, £ Hawaii aloba, e! O ko'a maaao ma keie, e pono e kue loa aku na Lenamakaainaoa i ke la kanawai kobo elele b make loa, & e ao aka f na Lanamekaaiaana « hoololi bou ma aa wahi hewa o ke kuaiakaua wai e ku oei. In°a leo o ka lehaleha, alaila, oia ka leo o ke Akaa, aole e, o na leo a pnu o ka lehnlēha he maa ieo wale no ia j ae ia eke Akaa elike mo d& apakee a ka ita!ia. O na leo o ka pono v aole ona ieo hewa„ oia ka kala maa maa, Nolai]B, e ka I, e ka Mahi, e ka Pelena, e ka Palaiani, e na mapoo a 'ieawe mo Umi ona la kaliiko ika koo ika hoomoe ana i ka papahele o ke aopnni o Kamehameha ka nni. A o Kameeiamoku ma hoi na koa i' kaknla ika poaha-na oka h»le oaa 'Lii Aimoka la, a o ea knpona hoi o kakoo i komo pa a eha na ili i ka laaa palau'a ke aloha ole oia au poaliali, e ka ilana a e hoole loa aka i ka pili aoa malalo o ke!a Hui Hupo, o na Mekanika, mai hoolohe i na »o ana a kela poe haiolelo lalaa 6 ka po Poalaa, ke oJe ad e knhihewa, he poe ake oihanā lakou a pau, a koe paha o Wilikekī, aa manao paha na ka Hui Mekanika e haawi mai i hana aupuūi ke hali ae keia kamakanewai, hilahila maoli, mai pnal ikī kakou e nana pono, a oiai no hoi o ka mea ka kaa aohe no oua aoao e ka nei, aka, ina no ka hoololi kamakaaawak ma kah: man wahi, al&īla, oko kakoa aoao pa la i keia la, apopo, a i ka wi paa ole, J. Niahelewai. Honolulu, Sopat3maba 11, 1890.