Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 37, 13 September 1890 — Ahaolelo o 1890. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ahaolelo o 1890.

La Haka 72 ; Sepatemaba 5,1890. Halawai ka hale e like me ka m&n. Na Hoike Komite. Na Marques o ke komite wae, no na paiapala hoike lehuleha e pili ana i ka hnlihali let<*, e ee ana i kekahi a hoole i kekahi; aponoia. Na Burehardt o ke komīte wae no ka oihana wai o Kohala, e ae aku e hooholo ia. Na Msrqaes o ke kcnilte h-de leta, e hoike koke mai ana lakoa. Na Olelo Ilooholo. Na ke Kahina Waiwai'he bila e hoihoi ana ika baro leta malalo o ka oihana waiwai. 2>a McCartby, he bila e hookua ai ke Kohina Waiwai i nt» dote malune o kekahi m.au waiwai. Na Phillipe, he bila no ka mea pili i ke kukui ni!a. Na Weipuilani, he maa bila, I—e hoopau ai i ko Honolula hoomala ia ana e na makai, a e hoihoi na ka oīhana koaj 2—e ae ai ī kekahi man mokn Lolo pili aina e lawe nei i na eke leta, e loaa ka wai me ka uka ole; 3—e hoololi ai i ke kanawai alanai kaa hao; 4—e heololi ai ika p*aka 527 o ke Kivila. Na Widemenn no ka wa maa ma ke poo. i ka b!la e hoololī ai i ke kanawei e pili ana iea hai i hoohaila. Heluhela aloa ia ma ke poo a hāawīia i ke komite wae Brown, Widemann, Kalaa, Kahookano, Loio Kuhina. Na Mul!er no ka wa mua ma ke poo, i ka bila e hoomana ai i ka hoomoe ana 0 na alahao eialuna o na aina o ka poe 1 hoopomaikai o!e is.

Na ke Kahma Kalaiaina.i na pane o na ninaa a Kalna no ka haalele ana o Dr, LatZj mai ke kakaaolelo mai oka Papa Ola, oiai e waiho ia mai sna ka pala pala haalele ma ka la 10, Bole i maopopo ka trea e »oho ia aku ana ma kona wahi, aka ua hiki ke hooia ia aku ka ahaolelo, e hoomaa ia aka ana ka malama ia ana o na mei !epera e like me ka wa i hala. Noi ke Knhina Kalaiaina e waiho i ka hoike ma ka papa a halawai ka papa ola. Noi o Kalua, eae ia aku e lawe ma ka ha!e i ka hoike a noonoo pu me ka pane o ka la i hala. Na Kaiaa, he olelo hooholo 3 fee b«a~ haia aka nei ke Kahina K«laiain« o noi aka i ka Peres2deaa o ka Psps e waiho mai i kona hookohu. Hoopaapaa ka hale, oka poe kue aa nema mai lakeu no 6o ka ahaoielo komo aku iloko o ka mana hooko e Jawelawe kino si i ka hena a ia i o!e--loia aole e hoohnikaa i keia man mana. Olelo hoi ka poe kokaa i ka olelo hooholo, ua hookiekie loa ka Percsidena o ka Papa Ola malana o ka a ua keakea i ka Dr Latz lapaau ana. Ma ke koho ana* ua hooholo ia ka olelo hooholo e 34 ae 10 hoole. Na Kalua, he bila e hoololi ai i na pauku 65 ameoo o kekehi mckat3a o na kenawei o 1888, Na K W Wilee i, he bila e hoololi ai i ka Paaku 41 o ke Kumukanawai. Na MaxqaeB, he olelo hnoholo e ninaa ana i &e Kuhina oko ua aina e, I—e1 —e hoopau ana pe»ha ka Aha Kubins i ka aelike hoolako o 1886 mawaena o lapana a me Ht»Woii nei, 2—aia anei lakou eaa ka hoopau aku i na limahaua lapau», 3—iua e hoopau ia ke kii ana i na iHpana, i hea aku na limahaua e kii ai, Na Kalua, he elelo hooholo e noi ana i ke Kahiua Ka!aii\ina e hoolilo eku mai ke koona o «a d;»la auhau o Wajluku he $12.000 i ka huma $5 000 no ke al.Hhak» nia Piiukuhala, pnlewai a me kt> «Ihhaka u:s Wailoku « mo ke alanui e pii la i Iso, waihoi» a uoonoo pa me ka bi!a haawiUM. Noi o Margden 4 o hapai hou I ka noenoo no ka pa!apa!a hoopii « L A Thurston; hooholo la. Noi o Mscfar!Rne, e waiho i ka hoopii m» ka papa; ae ia, Hcotrsfa» ka IU!* 5 i ke ēwekoa.

Ako«ko« ka bnlt> ws hcr» 1 40 Noi o Brt *a p bf-vi i liana oka 1«; «e i*. Uelohelu «'k. Iu is k* Hh e «ku mau «i i 08 alauui s hooholo is.

Helahela ekola ia ka bila e pili aria i kekuai ia ana ooa lole e na Bgena kalewa a hooholo ia. Hapaiia ka iiooiioo o ka koena aka o ka Bila Haawina i ke komite o ka hale. Noho o Marsden i Lunahoomaln. Kokna Kala Hoopololei—sl2.ooo. Holo. j Noi o R W Wilcox, ehookomo ooko Kula o Sana Lai i f20.000. Mahnpe oka hoopaapaa ana, ua hooholo ia ke noi.; Hoopan ia ke komite ~a hoopanee ka hale a hora 10 a m Sept 8, 1890. La Hana 73, Sepatemaba 8, 1890. Halawai ka hale e īike me ka man. Na PaUpala Hoopii. Na Faa 4 mai Kalihi mai, i alanai no ka awawa o Kalihi. Haawiia ike Komite Aina Aopani. Na Waipuilani, mai a C.W. P. Kaeo mai o Kona, e noi ana l $750 no ke poho alanui ma i ke Kohina Kalaiiina. Nana mai no, he koi he $80 no ka hana ana ike alanai a hoole ia & ka Papa Alanai. Haawiia i ke Kahina Kalaiaisa. Na Paehaole s na kekahi lonakahiko moremona ma Molokai e doi ana 1 ai nana. Haawiia ike Komite Makaikai o Molekai. Na Hoike Komite. Na ke Knhina Waiwai, ros ka moa oke Kahina oko na aina e, he pane Ina ninaa a Marqaes e pili ana i ka' aelike paahana īapana e paa ana iloko o elima makahiki mai lanaaii 28,1886 mai. Aohe makemaKe 6ka Aha Kahina e hoopan i keia wa, aole no hoi manao oka Aha Knhina e hoopaa i ka lawe ana mai o na paahana lapana a loaa kahi kopono s ae. Ke imi ia nei kahi e loaa ai ia poe paahana, aole e hoike akea ia i keia wa.

Na Olelo hooholo. Na Bro-wn, he hoolaba 6 lawe eaai ana ia 1 keia 1880 brlB: E hoomana eii ika hoolimaiimA ako !a Lae Ahi i fea Hni Kapiolani Pak»; E hoololi ai I ke kanawai e pili ana i na palepala hooilina; a e pi!i ana 1 ke kaa ana i na ū!qlaaa. Na Kalna, he hoolaha no keia man bila: E hoihoi hoa mai ai i ka Oihana Kīa&inft; e hoihoi ai i ka hoolīmalima o ka aina ma Kala, Mani, i ka Moiwahine Kapiolani. Nana mai no, e hookaawale ai i $510 !no na lako hale o ka Moiwahine ma ! Inlai 30, 1889. Haawiia i ke Komlte Wae. Kaloa, Brown, A Horner, Com- ! we!l, Crabbe. Na Nawahi, he bila e hoihoi ia na !da!a aapani aapnni a pan iloko oka [ waihona dala; a e hooneenee akn ai i ! na palena o ke aapnni Hawaii. Na BereEer, e pili ana i na Innaheln a me na luna ohi. Na Phi!!ips, e kinai ai i ka laha ana o ka !anat*na, a e ae ako i ka poe mai nkn e komo i ka Halemai Moiwahine. | Na Kahookano, e hoolo!i ai iks &me ka Uwaia me ke djana paada. Na McCartby, e hookaawale i Lnna Np.na laikini. Na Bash, no ka wa mua ma ke poō oka bi!a e hooponopono ai i ka hookomo ana mal a me ka eoalama ia aua 0 na pn, Na Brown, he olelo hooholo, e !awe ia mai ke pakaakaa ae ka bila e pili ana i na paahana a haawī i ke komīte kalepa. Ae ia. Na Ric3, he bila e papa ai i ke kaai ana i ka b;tka i na keiki ma!a!o o 16 m&kahiki. Na Borchardt, e pili aua i na rala hooponopono me.lama 010. Na Whihi, e lnikini ai i ka bia a me na waina mama ma Hawaii a me Maai; e hookawale ai i Ahaelele haua komnkanawai; e līikiai ai i oa hale pih waiwei; e pili an-» i na kai lawaia. Na TVhite, he ote!o hooho!?, e hookaawale ai i f!0.000 uo ke Kulanui o Io!ani; waiho ia a noonoo pa me ka bi!a haawina. Na Rcsi, e hoohoihoi ai i ka hookomo ana mai o na ia. Na ka Loio Knhina, i na bila malalo ihor E hoololi ai i ka Mok, 9 o na krnawai o 1887; e hoololi ai i na paaka 4, f>, 0 a me 8 o na kaiiawai o 1887, a e pakni si i man panku hou mslai!s; e hoololi ai i ke kanawai e hoao a hoahu ai i ka aila mphn; e hoo!oli ai i ka pau ka 215 o fee Km!s; e hoc!i!o ni \ kekahi mau aina no ka Aiua Lel A!ii a me ke Aupuui, a e pi)i hu» ika nana aua 1 na mea ai. | Na Waipuilaui, e hoohoihoi *i i k« ! oihaoa lawaia. Naoa no, no ka wa mua ma ke poo, e pakui mai ai i awa kumoku hou uia Heluhelu hou ia eua ke poo a haawiia i ke komito kalopa, Na Whitt\ e hoopoeopouo ai i ua ioo ma ka hookauiakama

Na BrowD, ha olēlo hooholo, e pai ia ka hoike a ke komitewae ma na haawiD8 hoooai'aao. Ae, īb. Na Mnller, he olelo hooholo. e ae ia ke komite no ka hootima!ima o ka hapa oke aWa i ka Hai Alahao, e hoolimalima > loio a en&ku i fia Jilo e ae. Mahope o ka hoopaapaa ana, na unahi hon ia akn ka olelo hooholo. I Na Kalua, he olelO hooholo, e koi ana ia Hon. E 0 MBcfarlanē, e hooiaio mai imaa o keia Hale i kana nian olelo hoinomo ia'a i mua o Uekahi mau keo nimana, na nakiikii ia ko'u mau lima a pāa; a ina aole e hiki iaia ke hooiaio, alaila e hana aku keia hale iaia e like me kana mea i ike ai he kopono. Oiai o Kalna ē knmailio ana, na kahea mai la o Oomwell, aohe hana a ka hale ina mea mawaho Hnomaa aa o Kalaa ike kamailio «n«, me ka olēlo mai, malalo o ka pauku 49 o ke Kamnfcftnawai, he mana kona e koi e huli i ka mea oiaio, a ina eiole e aa ia mai ana ka huli aka i ka mua oiaio, alaila e ko;no īa mai ana ao e haalele ī ko'u noho ana a hoi akn i Wailuku. Pane mai ka Perēßidenß, he kanalua nni loa kona ma o kßhi keia e hoopo- ! nopono ia ai na hoopaapaa o | ka hale. | Kahikohi o Kalua ika hihia kipe o ke kau o 1888 mawaho okā h«le kela haea i lawelawe ia ai, pau" nae kabi man hoa i kipaknia. BaU ka Pereßidena, aole i ku mnlalo oka rala o ka hale. Pane o Kalua, aole au e hoopii aoa i ka rala a ka noho, aka e healele ana ia 1 kona noho Haalele ka PereB;dana i ka noho no ka hele i kekahi anaina ike alii, a hoio Kauhane ma ka noho. Na Ricksrd, e hoolawa pono ai i na apana kuaaina me na \agena malama ola, a me ka hoololi i ke kanawai helu a me ohi ana maluna ona ko nla. Na Paehaole, he olelo heoholo, e noi ia aka ke komiie wae o na heavina no na makai, e hoike mai 1 ka la apopo; waihoia ma ka papa. Hoomaha ka hala i ke awakea.

Akoakoa hou kn bala i ka bora 2 P.M. Noi o Kalua, e hoopiha ia oa komite i komo ai koua iooa me ka poe e ae, oiai aa waiho aka oia 1 kona h )okobu lanaeaakaamana iloko ona lima o ke Kohioa Kaiaiaioa. Noi o Wid6inaoß, e hoopaoee bn bole i loaa ai ona manawa i Da hoaloha e keakea ai i kona haalele ana mai i kona noho. Haule. Na Ro»a, 1 keia maubila: I—e hoopoeopooo ai i oa uku kaa alahao huki lio i kekahi mao hora o ka po; 2— i biki ai i ka hui alahao huki lio ke hui ma kekahi mao kui aoa; 3—i hookau ia ai na dute o na lako kapili alaoui kaa ahi; ī hooko pono ia ai k« hopa ana i ka poe aie. Na Waipuilaoi, he bila e hoohoihoi ai i Kula Haualima Akamai Kaikama hine. Na Nawahi, he olelo hooholo, e kauoha aoui ke Kakauolelo o ka Hale, e : lioike &ka i ae, Laa« o WaUuUu ,ua hakahaka ka noho o Wailuku ma kahi o Kalaa. Haale. Na McCarthy, he bila e laikini ai i aa poe pai kii. Na Paehaole, he bila e hoopoaopouo ai i ka uku o na kula oielo Beritauirt; a e laikini ai i ka poe hoaie dala. Na Nawahi, he bila e hoihoi hou mai ai i ka oihaua kiaaiua. Na Bosi, ua pau ī ke paiia kekahi mau bi!a. Hapaiia ka haua o ka 1«, oia ka iioonoo aoa i ke koeua o ka Bila Haawiua ike ,kopiite o ka hale. Marsdeu ms ka noho. Dku o ua Kakauoielo Hale Leta $25.000. Holo. i . Cku o aa Luua Leta $30,000. Bjolo, Uka oua Hali Let* 28,000 " Kela uie keia lilo 13.000 No ka Oihaua Kiuai Ahi 50.043 " Ilaa Ahi uo Kulakahu» 5.000 " Pakui Oihaua Wai Houoiula 2o0 t oio Lako Palupulu $9.800 " Alaaui o ka Lua o Pele, e like uie ka hoike a ke Komite i $70,396.77, Mahope o k» hoopaapaa ann 4 \u ]jioopanee ia ka noonoo aua » uoonoo i4 ka hoike a ke KeoiUe Waiwai ' Hoopauia ke komHe, u Niuau o Paehaole i fce Kuhin» kalaiaiua ina u» haa!ote ka I.uu* o Tf«īluku i koua uoh'>. ' Noi qR, "W, Wi!eox, e haawi aku apopo pane mai ke Knhinn. ' Hoopaoee ka hate a noho hou \ kn hora 10 A.M. ■ La Hana 74, 9, 1890. / . j Hooai&ka ua haua e bke me ka N» Hoike Koni>te. Na Cummings o kopjik* aiua| aupuul, e hoihoi ana i ka a Vo Kau poo lio 3?i iuoa uo ke &Jauwji o j

Kau, ike Kuhina Kalaiaina; no ka hoopii a 375 inoa no ka hoolimalima o ka hale hookolokolo, e hoihoi i ke Kuhina Kalaiaina no ka mea aohe bila i k'oiii mai. Apono ia. Na Muller o ke komite kalepa o pili ana ina alanui, e hooholo aku .me na ht>o!oli Ba;jwiia e pai ka bila. Na Olelo Hooholo. j Na Brown, no ka wa mua, he bxla e hoololi ei i ka pauku 1463 o ke Kivila. Waihoia malalo o na rula. Na Phillpa, no ka wa mua ma ke poo a ka bila e kukulu ai i ka oihana kukui uila. Nana īnai no, he bila e hoopau ai ika laha ana oka laau kuku lanatana. i iiapaiia ka hana oka la, oia ka heInhelu alna ana ika bila e haawi ai i ka mana kaokoa i ka Hui Gas (ea ma ma.) Haawiia i ke komite kalepa. Heluhelu alaa ana o k& bila e laiki ni ai i na hale hoolimalima. Hoohololo ia e kakau poepoe a heluhelū akolu ia i ka Poaha. Heluhelu alua ana oka bila e hooponopono hon ai i k» Banako Hale Leta, Haawiia ike komite wae ehiku lala, Marsden, J M Horner, Kahookano, Kahina Waiwai, Loio Kuhina, Ka paehaole, Brown ? Hetubel-u alua ia ka bila e uili ana i koke Aupuni kuai i na waiwai kalepa a haawiia i ke Komite Kalepa. Heluhela alua ia. ka bila e hoololi ai i ke kanawai Sil)ati. Oiai ka hale e hoopripaa ana, na hoomaha ka hule v l e awakea.

Akoakoa hou ka hale ika hora 1:40 auiua U. Mahope oka hoopaapaa ana no ke kanawai Sab>tu ua haawi hou ia aku la i ke Komite Wae, oia ka Loio Kuhina, Baidwio, Hind, McCartby, Knaden. Heluhela alua ia ke kanawai koa. Hooholo ia ka pauku Ime ka hoololi. Heluhelu ia ka ppuku 2 a haawiia ka bila ike Koni)te wae, Burch»rdt, Ber2er, MerBdBD, I3nker, Lueaa, Kosn, R. W.Wilcox. Hoopanee ka hale a noho hou i ka bora 10 A. M. BPopo.