Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 18, 3 Mei 1890 — HE MOOLELO KAAO NO OLIVA GULA Ka mea i kapaia KA HAPAMANU A HAPAWAHINE KA NANI HOOMAHIE A NA IPO HE LEHULEHU. A O KA MEA NANA I HOOHAULEPIO KE KUPUA BOLUONA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO OLIVA GULA Ka mea i kapaia KA HAPAMANU A HAPAWAHINE KA NANI HOOMAHIE A NA IPO HE LEHULEHU. A O KA MEA NANA I HOOHAULEPIO KE KUPUA BOLUONA.

PE MOOI4ELO NO KL AU KAHIKO LOA 0 I Ababīa. i la Oliwa Kola no nao e moe ana, taa lioopuiwa ia oia ika hoala a keia taea, ia wa i sla ee ai oia a ninau ae ia penei: Owai keia ? v Owau do keia o ka Hipa Hulu Gula Kofina. ! Heaha kau e hoala nei i ko'u hiamoe ? E ala ae e kua haku maikai, aia au aikane la ke lele 1«. ika lewa, e wiki a ahai ae kaua mahope o ko laua mehou. No keia mau olelo, ua puo&o ino ae la ua Oliwa Kula nei a ike ae Ia o kaoa Hipa io no ka keia, lele aku la oia a honi iaia, a hoomakaukau wikiwiki iho la oia iaia iho, a i ka makaukau ana, ua kau ae la oia māluna o ua iwahi Hipa me ka pane ana iho: I E kuu Hipa, e pono ana no anei kaua ia oe la ? i He pono, e paa oe a paa i kuu hulu iwahi aua wabi Hipa la i p?.ne mai ai i kona haku. i Ia Oliwa Kula no a noho pono iho, puupuu hooleiloa ua wahi Hipa nei, kaalo ana laua nei ma ka aoao o ua mau kaikamahine nei. 1 No ka hu oka makani ma ka aoao o ua mau kaikamahine nei, puehu liilii na ao o ka lewa. ' Ia wa pane ae la kekalii kaikamahioe penei: E kuu pokii t puehu liilii ke ao he kupua paha, Pane aku la kona pokii, aohe kupaa, nu ka makani he makani no ia, puehu liiiii ke ao he makani ino.

i Aole pela ka makani, ina e nana pu ee no k»ua aohe makani pa mai i o kaua nei» me he mea la he kupua keia. Aohe kupua, paakiki no hoi oe e |kua pokii, nohea auanei ia kopua liiki m&i mahope o kaua, o kaua wale no na Imea malalo iho o ka la i loaa neia haa!vioa o ka lele i ka Ifc TB, a o Wafiua ke kolu. 1 Aole au e hoopaa ana i ko'u manao |no keia mea, a e hpomau no paha kaua i ko kaua Ime ana, aka e ike aku ana no kaua i kekahi mea kamahao a ku - panaha liia keia mua iho i keia po no nae. i Hoomau aku la no laua uei i ka l«ile ana ahiki wale i ko laua uei liiki aua i , ke aupuni Duiuao« | Ia !aua nei i kokoke aku ai ē jo ka wa no ia i uwo uxai ai o ua holo 1 holona a pan, me he mea la e uinau te»ai nna, ox\-si koia jx>e kupua o ka po. 'l Ia wa i pane &ku ai ua mau kaikauei t peuei; Hamau e ua kupua p Daiu&o, no ka mea o maua uo keia a e'ua na kauwa a Waliaa ke kupua uui p ka houua. i I& wa koke uo ua meha iiio la ua tea halukaluka o ua khi a pau, » i ka wa i liemo mai ai o ua ipuki, o ka wa i* i komo uma aku ai o Oliwa KuU « uie kalii Uipa a poholo e &n& laua iloko* a īuahope aku uo hoi ua mau kaikamaiiiue uei» ,

0 na kiai a pau, aole e biki \ ko Ukou ikeamelio lakeu mena ke īke mai ika Hipa, uo ka mea. ua oi pa umi ae no ka ike ou* Hipa nei iko keia poe a pau, koe kn luahi&e Wafina. Oiai nae ua wahi lli£:a nei 1 poholo aku ai, ua koino !oa a'iu la no lnua do Jca rumi o ke kapua \Y.bfma,. a kahuli ae ia ua wahi Hipa uoi i ilio keokeo, a o Oliwa Kula hoi i pua oliva no ke, kiaha pua aua luahine kupua W6fiua nei. Aia hoi me ua luahiue TVafioft. .nai. Jbe elua ilio ":eokeo, ho mau puoahele naua, a mamuli o ka maua 1 loaa i keīa wahi Hipa kamahao, ua make aku la hookahi ilio, a oia uei ke pam eoa koua wahi. O ka Luahine Wafina 1 kela wa, aia no oia e ala aua, a o kana haua i manao ai e kaua īa wa, o ia.no kona hele makaikai aua no na aupuui a psu o ke ao,Te kilo a e naua ika noho aua o na lahui kanaka, a e kali aua oia ,o ka hiki j aku o kona mau hoahele, oialioi keia • mau kaikamahine a kaua i ike aenei. ! Ika hiki ana aku no hoi o ua mau | Jsaikamahme la, ua ike mai la no hoi ka lualiiue, a i kahi e no i kalii e, pane mai la ua luahiue uei: Kahuiiu ! hohono hulu hipa mni nei hoi, me he la ka hoi he hipa mai nei kekahi me olua ? Kahoho ! noliea ia hipa hele mai me maaa, me kou ike iho no ka hoi maluna wale no maua o ka lio e lele mai nei, eia mai hei ka he hipa ko maua lio. Aole he hipa mai nei kekahi i hele pu tnai nei me olua, aole e nalo ia'u īa mau mea a pau. Aehe bipa, o maua wale mai la ne ia la i lohe oe, a ina oe e paakiki loa mai ana-alaila, e hoi ana no maua uo ko maua waHi i hele mai ai.

No keia mau olelo lioohuakeeo a aa mau kaikamahine nei, ua aiio lioopau ae la ua luahme !a i. ka.ua iuhu olelo . aka nae, o koua iiul nc u. pūu he liipa no kekahi, Hoouauea iki iho la lakou no kekahi mau minute, a paue aku In ua luahioe nei, e makaukau paha kt"kou uo ka kakou huakai ? Aia paha hoi ia i kou eleu mai, heaha auanei hoi ka maua mea e kauiaiho wa!e aku ai, aia mai hoi paha.ia oe ia Ia wa i katita ae ai ua luahiue nei i keia mau huaolelo, peuei: "E ke kapa mauu lele o W«fiua t M e oili mai oe, Ia wa do inu mai ai ka makaoi a haalele wale, nu hou ka makaui a haalele wale, nu hou ka makaui oke kolu 10, a i ka eha o ka cu ana o ka inakani, momoe like iho !a ua kiai holoholona a pan me ka owo aua, uiae na pua o ke 'kula 6 puehu liilii na lau laau i ka lewa. Ia aekona koke no i halulu mai ai na D&ia paa oka lani, me he mau hekiīi la e nakolo aua oo ka ino, a olapa pu I mai la me ka uwila. Ia sekona uo maalo ae la iloko o ka rami aka luahiue e ku aua elua liooa eheu manu, a nialuna o ko laua mau kaa e kau ana kekalii mau kaikamahiue kupua, a e puhki aua laua ike kapa hulu mauu i hoopaa īa i na k&ulahao gula he kanalima.

I ka wa 1 oili oiai ai oa kapa hulu manu nei ua lalau aka Ia ua lualiioe nel I nt» taula gah i īioopaa ia ai & moknmoku rc !a me bo I I&. Anhu ae la oa luahine la i ua kap& Deij a ia sekoi3» no ualilo ao la oia i mana. He mauu kona kmo um ka a-i aku a hiki i Da wswat>, koo aku uo ko poo» & ina ē uiakeiuake ua uoi o papale iho i ke> ixx>tuauu, alaik ho uiauu ok m%i a iift ik? kaua c ka iae& i aao o uh kapa hnlu ■el, H « moii hol kaua i koua Ulo m i& Oliwa Kula. X bh paa *o« o ua kapa maua uei > u« hoomaka aku U lakea o sc!o uo fc* U. kou huakai makaikau 1» lakou i hsla aku ai, oia, uo ka w* * kahi ilio (Hipa) i hele aka »i « «« U ilaaa o ke p&kaukaa uio ka mi* i ka v>ua olivs, pau,oi; Ji ku« baku OUw« Eala» ua ito nLu l* *u*i vw ī koia msu mea & p& u i k*»* * laauawa f m M w*Ui & Oii*u i pauo «m *u v