Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 13, 29 March 1890 — HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipu ka Ili Ka Olah kau lio o na Hilana KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipu ka Ili

Ka Olah kau lio o na Hilana

KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono.

O ua m°s t«na ko'u lahicba Na, k&hlko haalieo o ko» Kayalia O ka. makfl & ma ke ola. 0 ta makla ia o ia oiiana Naita." .. MOKUNA XXXVI. KA HOOHUI IA ANA 0 NA ALII OPIO —KE KAHUA MOKOMOKO KULAIA. I Me keia mau olelo kanaenae a ua opio la o ka pua kakaka, huli hou ae j Ia oia no mua uo ka hoopau ana i kana hana i hele a panlehia. Ē like me ka anapu ana & ka uwila, pela ka hikiwawe o ka oili ana aku o ka pua kakaka a ua kanaka opio nei, a tiwe lione ako Ia iluna o ka maka poai iie mau iniha ke kaawale mai ka maka bibi bulu ae, 1 kela pua ijku aku ai ma kahi i hoike ia, omau hou iho la ua opio nei i ka ha o kana pua, a hookuu aku la, a oiai 110 kela pua e lele ana, ua oili hou aku la ka lima o na pua e ukali ana i kona mua, a pela no i ke ono, a no ka ehiku o kana pua ia wa i iho makawalu aku ai ka lele ana e like me ka haule ana. a na pakaua koikoi, a ma ka hoopokole ana ae . "O haluku kaupoku i Hanalei Kapeku'ke poowai o Hinalo." I ka hooki ana iho o ua opio nei ikana mau khoa pua palanehe, aia hoi ike ia aku la ka maka bibi bulu ua hele a luhiehu me na pua kakaka, a iloko o ia mau luhiehu e kau ana keia mau huapalapala ma ke ano moe poai puni, a e hookoe ana i ka maka bibi bulu iwaena konu t e like me keia ke ano; ; '/• "Woka Eare Ka Haku Alii o ka Pua Kakaka." Ua kahakaha ia keia mau" huapala pala e na pua kakaka, e ku. ana hoi e like me ke ano o na hua pia-pa. I ka wa i ike ia aku ai o kela mau huapalapala, akahi no a maopopo i ke alo&lii, a me ka lahui Pelekane, aole ka he mea okoa aku keia loea o ka pua kakaka, aka, o ko lakou Moi opio no ia Woka Rare, ka Haku alii kiekie o na H^lana. Ano e ka mea heluhelu akahi no kaua a hoea mai i kahi e maopopo ai o ko kaaa pehihihi no keia ppio i olelo ia ka Haku Alii o ka Pua Kakaka e uw,e hone ai ka niaka bibi bulu, a o ka mea nana I akena ae iaia imua o ko Pelekane mau loea ma keia la, he mea hewa ole no kaua ke olelo ae o, Moonlight (Mahina no ia, a oia maoli no ka oiaio, . Alaila e hoomaopopo pu ihq kaua e ka mea heluhelu ua papahi ia e ua Mahina Malamalama la he ekolu mau papa lealea, me ka loaa ole he liookahi iwaena o ko Pelekane māu molio uaiia i hoohaahaa laia, alailu ua oueu 10 np na keiki o Wale. , Ma keīa waM e kapae iki ae kaua uona, a e hoomahele iki aku kaua 119 ua 01010 a Woka ivare, i kauaeuae ae ai e pili aua iaia a me koaa lua ma hana ike« j, Aole ia ha mea okoa, aka, o pokii kaikuahino uo ia ka uaui ma, ka moa a ua alii opio la i akena ii aohe he loea uaua e hoohaahaa i kola kaikuahiue, oiai ma ka makaikai aku i ka Woka luuo haua ho mea mao popa aohe loea ma Pelekaue a puai aole Uōi ma ua Ililaua o Wale, i hiM

ke ina me ka, paa ka%ka e like me ke Keikialii Woka^^Mie. Ua lasfo na hoomaikeike ana ma, k«ia wahi, a © hookuu aku kaiia na ka iahui e akena no lakou iho a hiki i hanauna hope. Nolaila e hoa aku ko kaue kamailio, ana no^euua. Oiai Pelekane e nune ana nQ, na Mna hoopahaohao a ko lakou Moi hoi ua kukala mai la ka nui okala e hoike ana ka Moi opig Woka Bare īkona ikaika kulakula* |aokomoko, ma ka punuku ana i ka waha o na holoholona hihiu. Ua piofoke koke ae la ka lahui a me ka alii iloko o ke pihoihoi no kela m&i i hai ia mai ai e ka Ilamufc4« a wahi a lakou, mai hookuu aku i opio e hooko i kela hana, aka, o olelo nae aole loa ia e hiki kē i ka paakiki o ka puuwai o la, no ka mea wahi ana <- .■■■ ■:•. _ "0 kaua ko'u luhiehu j Na haaheo o ke koa Kavalia i . O ka make a me -ke ola ! O ka makfa ia o kli oihana naiia." 1 Nolail» mamua ae oka hiki ana i na leo o ka lahui me ke aloalii o Pelekane ke kaohi i ua haku alii la o 'na Hilana, aia hoi ua poha koke mai : la ka o-l| hoailona a ka mea puhi o-le I Derake, e hai max ana i ka lehulehu ua hiki n)di ka manawa. Uapalia la ae ke pioloke o kalahui iloko o ia mau miijute, oiai uā maopopo iho la? ia lakou aole e paa ana ia lakou ka Moi opio ke kaohi mai, a o ka hana wale no ia lakou o ke komo kino pu aku me ia e mohai ia lakou ihdf imua o ka waha ona holoholona h&iu. Nolailaā ka lua o ka manawa i kani mai ai oka o-le, ua aluka koke ae la na !1q kahi e paa ana o na holofcoksnff%ihiu«no. ke kali ana o ka hi - ki aku oko lakou Moi opio, aka, ua kahaha loa ia lakou, oiai, mamua ao o ka loaa ana he wa pono no lakou e hoo ko ai i ka mea akō lakou mau lehelehe i hoohiki ai, aiā hoi, ua oili pulelo aku la ko lakou Moi opio maluna o kona lio eleele poni, Keāolele.

E like me ka oili hikiwawe ana o ka pua mai ke kakaka aku, pela okoa ilio la no ua lio Eleele la me kona haku opio i maalo ae ai me ka hiehie nui. a komo aku la no loko oka rina mokomoko, kahi hoi a ua Moi opio la i hoikeika aku ai i kona ikaika imaa o na holoholonaA wahi a ka lahui Pelekane, he lohe olelo w&le no ika lio Eleele oke alii opio Woka Eare, a akahi no ā ikemaka, He mea oiaio, o "Kaohukokolo" ka helu ekahi o ke ao nei. Oiai keia mau olelo e hauwawa ana iwaena ona kanaka, aia ua opio kaulio la ona Hilana ke hookuene pono mai la i kona kalana e like me ka moa hoohakaka, ama keknhi hoailoua ana i haawi ae ai ika mea puki o-le, aia hoi, haehae ia ae la ka lewa me ka leo kalahea oka o-Ie a ua Sir Francis Derake nei, ai ke kuu ana iho, ia wa no i hēmo mai ai na panihao oka pa kahi i hoopaa ia ai o ua holoholoua hihiu. E liko me ko auo mau 0 ua holoholona hae i hele a poli.ili pela lakou i holo mai ai imua oke alii opio Woka Raro, me ko lakou leo ahiu e uwo ama ka olelo pokole aua ae, he weliweli, a me ka mauaouao ia.mau miuute uo kokahi kauaka 0 a a aua e inolia i kona lianu makamae imua 0 ke alo o na kupueu o ka uahelelieleAka, uo ka opio e Hke ine ko Woka Bare ano, he mea hewa ole ke olelo ae, aole oia i ike ia uua he makau me | ka holio aka, oko koa, a uie la j wiwo 010 oia ka mea īuiua o koua alo 1 j na n a a pau. j Mamua ae o ka loaa aua he wa poao j i na holoholoua laliiu e helu uiai ai ko ( lakou mau mauea iluiia o ke kiuo laa-1 kia oka k&kou opio, aia hoi, ua hoolele hope mai la oia i koua lio, a me ka hikiwawe !oa, aia oia ma ka aoao o na holoholoua hihiu kahi i hoohaua ai i wikani o koua mau Hma, Ēmoole, hauie make aku Ia he hookahi o na holoholona hiluu, mai ka hi Pouiaka aku ake koa opio Woka Karo.